12/16/22

DOWNLOAD ONE LINER COMPUTER PDF IN HINDI

Download one liner computer PDF in Hindi

เคธเคญी เคชเคฐीเค•्เคทाเค“ं เค•े เคฒिเค เค‡ंเคชोเคฐ्เคŸेंเคŸ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•्เคตेเคถ्เคšเคจ เคตเคจ เคฒाเค‡เคจเคฐ เคชीเคกीเคเคซ เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคชเค•ो เคจीเคšे เคฒिंเค• เคฆी เคœा เคฐเคนी เคนै เคชोเคธ्เคŸ เค•ो เคชूเคฐा เคชเคข़ें
Download

เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी

• เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी เคตเคน เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนै เคœो เคตिเคญिเคจ्เคจ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฏुเค•्เคคिเคฏों (เคช्เคฐเคคिเคฐोเคง, เคธंเคงाเคฐिเคค्เคฐ, เค‡เคจ्เคกเค•्เคŸเคฐ, เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจ เคŸ्เคฏूเคฌ, เคกाเคฏोเคก, เคŸ्เคฐाเคจ्เคœिเคธ्เคŸเคฐ, เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅ (IC) เค†เคฆि) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเค•े เค‰เคชเคฏुเค•्เคค เคตिเคฆ्เคฏुเคค เคชเคฐिเคชเคฅ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจे เคเคตं เค‰เคจเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคตिเคฆ्เคฏुเคค เคธंเค•ेเคคों เค•ो เคตांเค›िเคค เคคเคฐीเค•े เคธे เคฌเคฆเคฒเคจे (manipulation) เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคนै। เค‡เคธเคฎें เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เค•ी เคฏुเค•्เคคिเคฏों เค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ, เค‰เคจเคฎें เคธुเคงाเคฐ เคคเคฅा เคจเคฏी เคฏुเค•्เคคिเคฏों เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค†เคฆि เคญी เคถाเคฎिเคฒ เคนै।

• เคชเคฐिเคชเคฅों เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เค‡เคฒेเค•्เคŸाเคจिเค• เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ो เคญाเค—ों เคฎें เคฌांเคŸเค•เคฐ เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै - เคฎुเค–्เคฏเคคः เคฆो

• เคเคจाเคฒाเค— เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी - เค‡เคจ เคชเคฐिเคชเคฅों เคฎें เคตिเคฆ्เคฏुเคค เคธंเค•ेเคค เคธเคคเคค (เค…เคจाเคฒॉเค—) เคนोเคคे เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจเค•ा เคช्เคฐเคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคญी เคตे เคธเคคเคค เคนी เคฌเคจे เคฐเคนเคคे เคนैं। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค•े เคฒिเคฏे เคŸ्เคฐाเคจ्เคœिเคธ्เคŸเคฐ- เคช्เคฐเคตเคฐ्เคงเค• เคเค• เคเคจाเคฒाเค— เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคนै।

• เคกिเคœिเคŸเคฒ เคฏा เค…ंเค•ीเคฏ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी - เค‡เคธเคฎें เคตिเคฆ्เคฏुเคค เคธंเค•ेเคค เค…ंเค•ीเคฏ เคนोเคคे เคนैं। เค…ंเค•ीเคฏ เคธंเค•ेเคค เคฌเคนुเคค เคคเคฐเคน เค•े เคนो เคธเค•เคคे เคนैं เค•िเคจ्เคคु เคฌाเค‡เคจเคฐी เคกिเคœिเคŸเคฒ เคธंเค•ेเคค เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เค‰เคชเคฏोเค— เคฎें เค†เคคे เคนैं। เคถूเคจ्เคฏ/เคเค•, เค‘เคจ/เค‘เคซ, เคนाँ/เคจเคนीं, เคฒो/เคนाเคˆ เค†เคฆि เคฌाเค‡เคจเคฐी เคธंเค•ेเคคों เค•े เค•ुเค› เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं।

• เคœเคฌเคธे เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅों (เค‡เคจ्เคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก เคธเคฐ्เค•िเคŸ) เค•ा เคช्เคฐाเคฆुเคฐ्เคญाเคต เคนुเค† เคนै เค”เคฐ เคเค• เค›ोเคŸी เคธी เคšिเคช เคฎें เคฒाเค–ों เค•เคฐोंเคก़ों เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฏुเค•्เคคिเคฏाँ เคญเคฐी เคœाเคจे เคฒเค—ीं เคนैं เคคเคฌ เคธे เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฌเคนुเคค เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนो เค—เคฏी เคนै।

เค†เคงुเคจिเค• เคต्เคฏเค•्เคคिเค—เคค เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ (เคชीเคธी) เคคเคฅा เคธेเคฒ เคซोเคจ, เคกिเคœिเคŸเคฒ เค•ैเคฎเคฐा เค†เคฆि เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी เค•ी เคฆेเคจ เคนैं।

เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ

● 1883 เคฎें เคฅॉเคฎเคธ เค…เคฒ्เคตा เคเคกिเคธเคจ เคจे เคชाเคฏा เค•ि เคจिเคฐ्เคตाเคค เคฎें เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐाเคจ เคงाเคคु เค•े เคเค• เคšाเคฒเค• เคธे เคฆूเคธเคฐे เคšाเคฒเค• เคฎें เคช्เคฐเคตाเคนिเคค เคนो เคธเค•เคคे เคนैं। เคฌाเคฆ เคฎें เค‡เคธी เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคตाเคค เคกाเคฏोเคก เค”เคฐ เคŸ्เคฐाเคฏोเคก เคฌเคจे।

• 1893 เคฎें เคจिเค•ोเคฒाเคˆ เคŸेเคธ्เคฒा เคฆ्เคตाเคฐा เคฐेเคกिเคฏो เคธंเคšाเคฐ เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा।

1896 เคฎें เคฎाเคฐเค•ोเคจी เคจे เคฐेเคกिเคฏो เคธंเคšाเคฐ เค•ा เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเค•े เคฆिเค–ाเคฏा।

● 1904 เคฎें เคœॉเคจ เค…เคฎ्เคฌ्เคฐोเคธ เคซ्เคฒेเคฎिंเค— เคจे เคชเคนเคฒा เคกाเคฏोเคก เคฌเคจाเคฏा เคœिเคธे เคฐेเคกिเคฏो เคŸ्เคฏूเคฌ เค•เคนा เค—เคฏा।

● 1906 เคฎें เคฐॉเคฌเคฐ्เคŸ เคฌाเคจ เคฒीเคฌेเคจ เค”เคฐ เคฒी เคกी เคซाเคฐेเคธ्เคŸ เคจे เคธ्เคตเคคเคจ्เคค्เคฐ เคฐूเคช เคธे เคŸ्เคฐाเคฏोเคก เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा เคœो เคช्เคฐเคตเคฐ्เคงเค• (เคเคฎ्เคช्เคฒिเคซाเคฏเคฐ) เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเค•्เคทเคฎ เคฅी। เค‡เคธी เค•े เคธाเคฅ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी เค•े เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคฆौเคฐ เค†เคฐเคฎ्เคญ เคนुเค†।

เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐाเคจ เคŸ्เคฏूเคฌों เค•ा เคชเคนเคฒा เค‰เคชเคฏोเค— เคฐेเคกिเคฏो เคธंเคšाเคฐ เคฎें เคนुเค†। ●

● 1947 เคฎें เคฌेเคฒ เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒा เคฎें เค•ाเคฐ्เคฏเคฐเคค เคตिเคฒिเคฏเคฎ เคถाเค•्เคฒे เคจे เคŸ्เคฐांเคœिเคธ्เคŸเคฐ เค•ा เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เค•िเคฏा। เค‡เคธ เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เค•े เคซเคฒเคธ्เคตเคฐूเคช เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•ी เคจिเคฐ्เคตाเคค-เคจเคฒिเค•ा (เคตेเค•्เคฏूเคฎ เคŸ्เคฏूเคฌ) เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฏुเค•्เคคिเคฏों เคธे เคนเคŸเค•เคฐ เคเค• เคจเคฏे เคฏुเค— เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐ เค—เคฏी। เค…เคฌ เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เคฐेเคกिเคฏो เค†เคจे เคฒเค—े।

● 1958 เคฎें เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅ (IC) เค•ा เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เคนुเค†। เค‡เคธเค•े เคชเคนเคฒे เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคชเคฐिเคชเคฅ เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฏुเค•्เคคिเคฏों เค•ो เคœोเคก़เค•เคฐ เคฌเคจाเคฏे เคœाเคคे เคฅे เคœिเคธเคธे เค…เคงिเค• เคœเค—เคน เค˜ेเคฐเคคे เคฅे, เค…เคงिเค• เคธเคตिเคฆ्เคฏुเคค เคถเค•्เคคि เคฒेเคคे เคฅे, เคตिเคถ्เคตเคธเคจीเคฏเคคा เค•เคฎ เคฅी।

● เค†เคงुเคจिเค• เคชीเคธी, เคเคตं เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค†เคฆि IC เค•े เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคนी เค‡เคคเคจे เค›ोเคŸे, เคธเคธ्เคคे เคเคตं เค‡เคคเคจे เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคทเคฎ เคนो เคธเค•े।

● 1969 เคฎे เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ा เคตिเค•ाเคธ (เค‡เคจ्เคŸेเคฒ เคฎें เค•ाเคฐ्เคฏเคฐเคค เคฎाเคฐ्เคธिเค…เคจ เคนॉเคซ (Marcian Hoff) เคฆ्เคตाเคฐा) เค•िเคฏा เค—เคฏा।

เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅ (IC)

เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅ (เค‡เคจ्เคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก เคธเคฐ्เค•िเคŸ (IC)) เค•ो เคธूเค•्เคท्เคฎเคชเคฐिเคชเคฅ (เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคธเคฐ्เค•िเคŸ), เคธूเค•्เคท्เคฎเคšिเคช, เคธिเคฒिเค•ॉเคจ เคšिเคช, เคฏा เค•ेเคตเคฒ เคšिเคช เค•े เคจाเคฎ เคธे เคญी เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคฏเคน เคธिเคฒिเค•ॉเคจ เคธे เคฌเคจी เคนोเคคी เคนै।

• เคฏเคน เคช्เคฐोเค—ाเคฎ เคฒॉเคœिเค• เค”เคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎेเคฎोเคฐी เค•े เคฒिเค เคฌเคจाเคˆ เคœाเคคी เคนै।

● 1958 เคฎें เค‡เคธเค•ा เค…เคตिเคท्เค•ाเคฐ เคฐॉเคฌเคฐ्เคŸ เคจॉเคฏเคธ เค”เคฐ เคœैเค• เค•िเคฒ्เคฌे เคจे เค•िเคฏा เคฅा। เคชเคนเคฒी เคธूเค•्เคท्เคฎเคšिเคช เคฎें เคœเคนां เคเค• เคŸ्เคฐांเคœिเคธ्เคŸเคฐ, เคเค• เค•ैเคชेเคธिเคŸเคฐ เค”เคฐ เคคीเคจ เคฐเคœिเคธ्เคŸเคฐ เคฅे, เคตเคนीं เค†เคœ เค•ी เคธूเค•्เคท्เคฎเคšिเคช เคฎें เคเค• เค›ोเคŸी เคธी เคœเค—เคน เคฎें เคฒเค—เคญเค— 125 เคฎिเคฒिเคฏเคจ เคŸ्เคฐांเคœिเคธ्เคŸเคฐ เคธเคฎाเค เคนोเคคे เคนैं।

■ IC เค•ा เคตเคฐ्เค—ीเค•เคฐเคฃ

เค†เคˆเคธी เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคธंเคธ्เค•ृเคค เคธंเค•ेเคค เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ

• เค‡เคธเค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคคीเคจ เคญाเค—ों เคฎें เคฌांเคŸा เคœाเคคा เคนै.

• เคเคจाเคฒॉเค— เค†เคˆเคธी (Analog IC) - เคœिเคจเค•ा เคชเคฐिเคชเคฅ เค•िเคธी เคเคจाเคฒॉเค— เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เค•ाเคฎ เค•े เคฒिเคฏे เคฌเคจा เคนोเคคा เคนै। เคœैเคธे - เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคซोเคจ เคเค• เคเคธी เคกिเคตाเค‡เคธ เคนै เคœो เคง्เคตเคจि เค•ो เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐिเค•เคฒ เคธिเค—्เคจเคฒ เคฎें เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคिเคค เค•เคฐเคคी เคนै।

● เคกिเคœिเคŸเคฒ เค†เคˆเคธी (Digital IC) - เคฌाเค‡เคจเคฐी เคจंเคฌเคฐ 1 เค”เคฐ 0 เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी IC เคกिเคœिเคŸเคฒ IC เคนोเคคी เคนै เค‡เคธเคฎें เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे เคฒॉเคœिเค• เค—ेเคŸ्เคธ เคนोเคคे เคนै เคœिเคจเค•े เคฆ्เคตाเคฐा IC เค•ो 1 เค”เคฐ 0 เค•े เคซॉเคฐ्เคฎ เคฎें เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคฎिเคฒเคคा เคนै। 1 เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนोเคคा เคนै High เคฏाเคจी เคธिเค—्เคจเคฒ เคนै เค”เคฐ O เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนोเคคा เคนै Low เคฏाเคจी เคธिเค—्เคจเคฒ เคจเคนी เคนै।

• เคธเคญी เคฒॉเคœिเค• เค†เคˆเคธी, เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ, เคกीเคเคธเคชी เค†เคฆि เคกिเคœिเคŸเคฒ เค†เคˆเคธी เคนै।


• เคฎिเคถ्เคฐिเคค เคธंเค•ेเคค เค†เคˆเคธी (Mixed signal IC) เค‡เคจ เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅों เคชเคฐ เคเคจॉเคฒॉเค— เค”เคฐ เคกिเคœिเคŸเคฒ เคฆोเคจो เคนी เคชเคฐिเคชเคฅ เคฎौเคœूเคฆ เคนोเคคे เคนैं। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค•े เคฒिเคฏे เค•ुเค› เคฎाเค‡เค•्เคฐोเค•เคจ्เคŸ्เคฐोเคฒเคฐों เคชเคฐ เคฆोเคจो เคคเคฐเคน เค•े เคชเคฐिเคชเคฅ เคนोเคคे เคนैं। เคเคกीเคธी (ADC) เคคเคฅा เคกीเคเคธी (DAC) เค•े เคเค•ीเคชเคฐि (เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅ) เค‡เคธ เคถ्เคฐेเคฃी เคฎें เค†เคคे เคนैं।

เคŸ्เคฐांเคœिเคธ्เคŸเคฐों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ

• เคกिเคœिเคŸเคฒ เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅों เค•ो เค‰เคจเคฎें เคช्เคฐเคฏुเค•्เคค เคŸ्เคฐांเคœिเคธ्เคŸเคฐों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคธ्เคฎाเคฒ เคธ्เค•ेเคฒ เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก (SSI), เคฎिเคกिเคฏเคฎ เคธ्เค•ेเคฒ เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก (MSI), เคฒाเคฐ्เคœ เคธ्เค•ेเคฒ เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก (LSI), เคตेเคฐी เคฒाเคฐ्เคœ เคธ्เค•ेเคฒ เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก (VLSI), เค…เคฒ्เคŸ्เคฐा เคฒाเคฐ्เคœ เคธ्เค•ेเคฒ เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก (ULSI) เค†เคฆि เคฎें เคฌांเคŸा เคœाเคคा เคนै।

เคจाเคฎ SSI (Small-Scale Integration ) MSI (Medium Scale Integration ) LSI (Large Scale Integration ) VLSI (Very LargeScale Integration) ULSI (Ultra LargeScale Integration) เคตเคฐ्เคท 1964 1968 1971 1980 1984 เคŸ्เคฐांเคœिเคธ्เคŸเคฐों เค•ी เคธंเค–्เคฏा 1 to 10 10 to 500 500 to 20,000 20,000 to 10,00,000 10,00,000 เคธे เค…เคงिเค•

• เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก เคธเคฐ्เค•िเคŸ เค•े เคฒाเคญ

• เค‡เคจเค•ा เค†เค•ाเคฐ เค›ोเคŸा เคนोเคคा เคนै।

• เค‡เคจเค•ी เค•ीเคฎเคค เค•เคฎ เคนोเคคी เคนै।

● เคธเคฐ्เค•िเคŸ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคญाเค—ो เค•े เคฌीเคš เคคाเคชाเคจ्เคคเคฐ เคจिเคฎ्เคจ เคนोเคคा เคนै। ● Interconnection Errors เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै।

• เค‰เคš्เคš เคธ्เคคเคฐ เค•ी เคตिเคถ्เคตเคจीเคฏเคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคी เคนै เค•्เคฏोเค•ि เคธเคญी Components เคเค• เคธाเคฅ เคฌเคจाเคฏे เคœाเคคे เคนै।

• เคœเคŸिเคฒ เคธे เคœเคŸिเคฒ เคธเคฐ्เค•िเคŸ เคฌเคจाเคฏे เคœा เคธเค•เคคे

เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ

• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคเค• เคเคธा เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฏुเค•्เคคि เคนै เคœिเคธเคฎें เคฒाเค–ों เคŸ्เคฐांเคœिเคธ्เคŸเคฐों เค•ो เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคชเคฅ (เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก เคธเคฐ्เค•िเคŸ เคฏा เค†เคˆเคธी) เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐ เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ो เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ, เคธेंเคŸ्เคฐเคฒ เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เคฏूเคจिเคŸ (เคธी.เคชी.เคฏू.) 'เคšिเคช' เค•े เคจाเคฎ เคธे เคญी เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคฏเคน เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคนै เค”เคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคนोเคจे เคตाเคฒा เคธाเคฐा เค•ा เคธाเคฐा เค•ाเคฎ เค‰เคธ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคนै।

● เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคฆिเคฏा เคœाเคจे เคตाเคฒा เคนเคฐ เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•े เคชाเคธ เคชเคนुंเคšเคคा เคนै เค”เคฐ เคตเคน เคกाเคŸा เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เค•เคฐเคคा เคนै।

• เคธिเคฐ्เคซ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคนी เคจเคนीं, เค•ैเคฒเค•ुเคฒेเคŸเคฐ เคธे เคฒेเค•เคฐ เค˜เฅœिเคฏों เค”เคฐ เคŸेเคฒीเคตिเคœเคจ เคคเค• เคนเคฐ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐाเคจिเค• เค‰เคชเค•เคฐเคฃ เคฎें เค•िเคธी เคจ เค•िเคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคฒเค—ा เคนोเคคा เคนै।

• เคเค• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ เคต เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคฎें เคนो เคฐเคนे เคคाเคฒเคฎेเคฒ เค•ो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฎ เค†เคคा เคนै। เค”เคฐ เคนเคฎ เค‡เคธे เคเคธा เคกिเคตाเค‡เคœ เคญी เค•เคน เคธเค•เคคे เคนो เคœो เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เค•े เคจिเคฐ्เคฆेเคถो เค•ो เค•ंเคŸ्เคฐोเคฒ เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฎ เค†เคคा เคนै।

• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•े เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เค•ा เคถ्เคฐेเคฏ เค‡ंเคŸेเคฒ-4004 เคจाเคฎเค• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ो เคœाเคคा เคนै। เค‡ंเคŸेเคฒ-4004 เค•ा เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ 1969 เคฎें เคนुเค† เคฅा।

• เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ी เคถเค•्เคคि เค—ीเค—ाเคนเคฐ्เคŸเคœ (GHz) เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै, เคฏाเคจि เคœो เคช्เคฐोเคธเคธेเคฐ เคœिเคคเคจे เคœ्เคฏाเคฆा เค—ीเค—ाเคนเคฐ्เคŸเคœ (GHz) เค•ा เคนोเค—ा เค‰เคคเคจी เคนी เคคेเคœी เคธे เค—เคฃเคจा เค•เคฐेเค—ा।

เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ोเคฐ

• เค•ोเคฐ (Core) เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคฒเค—ी เคเค• เค—เคฃเคจा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เคฏूเคจिเคŸ เคฏा เคšिเคช เคนोเคคी เคนै, เค‡เคธी เคšिเคช เคชเคฐ เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ी เค—เคคि เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै।

• เคเค• เค•ोเคฐ เคตाเคฒे เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ो Single Core Processor เค•เคนเคคे เคนैं । Single Core Processor เคœ्เคฏाเคฆा เคฌोเค เคชเคกเคคे เคนी เคนैंเค— เคนोเคจे เคฒเค—เคคा เคฅा, เค‡เคธเคฒिเคฏे เค‡เคธเค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคฌเคขाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคฎें เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค•ोเคฐ (Core) เคฒเค—ाเคฏे เคœाเคคे เคนैं

เค‡เคจเค•ी เคธंเค–्เคฏा เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคนी เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•े เคจाเคฎ เคฐเค–े เค—เค เคนै - •

● Dual Core เค‡เคธ เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคฎें เคฆो เค•ोเคฐ เคฏा เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคนोเคคे เคนैं। เคตे เคธिंเค—เคฒ เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคฆोเค—ुเคจे เคคेเคœ เคนोเคคे เคนैं।

• Quad Core เค•्เคตाเคก-เค•ोเคฐ เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคฎें เคšाเคฐ เค•ोเคฐ เคนोเคคे เคนैं।

• Hexa Core- เคฏเคน เคฎเคฒ्เคŸी-เค•ोเคฐ เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคนै เคœो เค›เคน เค•ोเคฐ เค•े เคธाเคฅ เค†เคคा เคนै।

• Octa Core- เคฏเคน เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค†เค  เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ोเคฐ เคธे เคฌเคจा เคนै।

Deca Core - เคฏเคน เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•े เคเค• เคนी เคšिเคช เคชเคฐ 10 เคธिเคชीเคฏू เค•ोเคฐ เคนोเคคे เคนैं। ●


เคธूเคšเคจा เคเคตं เคธंเคšाเคฐ เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी

เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคถเคฌ्เคฆाเคตเคฒी

เคเคก्เคฐेเคธ เคฌाเคฐ (Address bar) - เคฏเคน เค†เคชเค•े เคตेเคฌ เคฌ्เคฐाเค‰เคœเคฐ เค•ा เคตเคน เคนिเคธ्เคธा เคนोเคคा เคนै เคœเคนां เค†เคช เค•ोเคˆ เคญी เคตेเคฌ เคเคก्เคฐेเคธ เคŸाเค‡เคช เค•เคฐเคคे เคนैं

เคंเคŸीเคตाเคฏเคฐเคธ (Antivirus) - เคंเคŸीเคตाเคฏเคฐเคธ (Antivirus) เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े Software เคนोเคคे เคนैं เคœो เค†เคชเค•े Computer เค•ो Computer Virus เคธे Protect เค•เคฐเคคे เคนैं

เคเค•्เคŸिเคต เคธेเคฒ (Active cell) - เค‡เคธ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— Microsoft Excel เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคœो cell เคฎाเค‰เคธ เคฏा เค•ी-เคฌोเคฐ्เคก เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे select เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธ เคธेเคฒ เค•े เคšाเคฐों เค“เคฐ เค—เคนเคฐा เค•ाเคฒा เคฌॉเคฐ्เคกเคฐ เคฌเคจ เคœाเคคा เคนै, เค‡เคธ เคธेเคฒ เค•ो เคเค•्เคŸिเคต เคธेเคฒ (Active cell) เค•เคนเคคे เคนैं

เค…เคฌेเค•เคธ (Abacus) - เค…เคฌेเค•เคธ (Abacus) เค…เคฌेเค•เคธ เคชเคนเคฒा เคเคธा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฅा, เคœो เค—เคฃเคจा เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคฅा। เค…เคฌेเค•เคธ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคฒเค—เคญเค— 3000 เคตเคฐ्เคท เคชूเคฐ्เคต เคšीเคจ เคฎें เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा।

• เคเค• เค†เคฏเคคाเค•ाเคฐ เคซ्เคฐेเคฎ เคฎें เคฒोเคนे เค•ी เค›เฅœोँ เคฎें เคฒเค•เคก़ी เค•ी เค—ोเคฒिเคฏाँ เคฒเค—ी เคฐเคนเคคी เคฅी เคœिเคจเค•ो เคŠเคชเคฐ เคจीเคšे เค•เคฐเค•े เค—เคฃเคจा เคฏा เค•ेเคฒเค•ुเคฒेเคถเคจ เค•ी เคœाเคคी เคฅी।

เคเค•्เคธेเคธ (Access) - เคœเคฌ เค†เคช เค…เคชเคจे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฏा เคˆเคฎेเคฒ เคชเคฐ เคตैเคง เคคเคฐीเค•े เคธे เค…เคชเคจी เคชเคนुंเคš เคฌเคจाเคคे เคนैं เคฏा เค–ोเคฒเคคे เคนैं เคœिเคธเค•े เคฒिเคฏे เค†เคช Username เค”เคฐ password เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนैं เค”เคฐ เคคो เคธाเคงाเคฐเคฃ เคญाเคทा เคฎें เค•เคนा เคœाเคฏेเค—ा เค•ि เค†เคช เค…เคชเคจे เค–ाเคคे เค•ो เคเค•्เคธेเคธ (access ) เค•เคฐ เคชा เคฐเคนे เคนैं।

เค…เค•ाเค‰ंเคŸ (Account) - เคฏเคน เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคฎेंเคฌเคฐเคถिเคช เคนोเคคी เคนै เคœो เค†เคช เค•िเคธी เคญी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคชเคฐ เคœैเคธे เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคถॉเคชिंเค—, เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคฌैंเค•िเค—, เคˆเคฎेเคฒ เคธเคฐ्เคตिเคธ เคฏा เค…เคชเคจे เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคชเคฐ เคฌเคจाเคคे เคนैं,

● เค…เค•ाเค‰ंเคŸ (Account) เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค†เคชเค•ी เคจिเคœी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคœैเคธे เค†เคชเค•ा เคจाเคฎ, เคชเคคा เค†เคชเค•ा เคฎोเคฌाเคˆเคฒ เคจंเคฌเคฐ เคฏा เค†เคชเค•ा เคˆเคฎेเคฒ เค†เคˆเคกी เคญी เคถाเคฎिเคฒ เคนो เคธเค•เคคा เคนै।

เคเค•्เคฐोเคฌेเคŸ เคฐीเคกเคฐ (Acrobat Reader) Adobe เค•ंเคชเคจी เคจे เคเค• เคซाเค‡เคฒ เคซाเคฐ्เคฎेเคŸ เคกेเคตเคฒเคช เค•ी เคนै เคœिเคธเค•ा เคจाเคฎ .PDF เคนै เคฏाเคจि Portable Document Format เค‡เคธ PDF เค•ो เคฐीเคก เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคฏा เค“เคชเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा।

เคเคกเคฎिเคจ (admin ) - เค‡เคธे Administrator เคฏा superuser เคญी เค•เคนเคคे เคนैं, เค…เค—เคฐ เค†เคชเค•े เคชाเคธ Computer, เค•िเคธी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฏा เค•िเคธी เคธोเคถเคฒ เคฎीเคกीเคฏा เค—्เคฐुเคช เค•ा เคชूเคฐा เค•ंเคŸ्เคฐोเคฒ เคนै เคคो เค†เคช เคเคกเคฎिเคจ (admin) เคฏा Administrator เค•เคนเคฒाเคฏेเค—ें।

เคเคกเคธेंเคธ (AdSense ) - เค‡เคธे Google Ad Sense เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै เคเคกเคธेंเคธ (AdSense) เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค”เคฐ เคฌ्เคฒॉเค— เคธ्เคตाเคฎिเคฏों เค•ो เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค”เคฐ เคฌ्เคฒॉเค— เค•ी เคธाเคฎเค—्เคฐी เคธे เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคชैเคธे เค•เคฎाเคจे เค•ा เคคเคฐीเค•ा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै।

• เคเคกเคตेเคฏเคฐ ( Adware) เคฏเคน เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคตाเคฏเคฐเคธ เคนोเคคा เคนै เคœो เค†เคชเค•े เคฌ्เคฐाเค‰เคœเคฐ เคฎें เค…เคชเคจे เค†เคช เค‡ंเคธ्เคŸॉเคฒ เคนो เคœाเคคा เคนै, เค”เคฐ เค†เคชเค•ो เคชूเคฐे เคตेเคฌเคชेเคœ เคชเคฐ เค…เคจเคšाเคนे เค”เคฐ เคœเคฐूเคฐเคค เคธे เคœ्เคฏाเคฆा เคตिเคœ्เคžाเคชเคจ เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถिเคค เค•เคฐเคคा เคนै

เคंเคก्เคฐाเค‡เคก (Android) - เคंเคก्เคฐॉเคฏเคก เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคซोเคจ เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เค•ा เคธเคฌเคธे เคคेเคœी เคธे เคช्เคฐเค—เคคि เค•เคฐเคคा เค†เคชเคฐेเคŸिंเค— เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคนै। เคœिเคธเค•ो เค—ूเค—เคฒ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ (Application) - เคธเคญी Computer เค”เคฐ Android เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคœो เค…เคฒเค—-เค…เค—เคฒ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคฌเคจाเคฏें เคœाเคคे เคนैं Application Microsoft Word, Microsoft Excel, Adobe Photoshop, Google Chrome เค†เคฆि เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ เคนैं।

เคเคซिเคฒिเคเคŸ (Affiliate) - เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ (E-commerce) เค•ंเคชเคจिเคฏां เคจเคฏे เค—्เคฐाเคนเค•ों เค•ो เคœोเคก़เคจे เค”เคฐ เคช्เคฐเคšाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคเคซिเคฒिเคเคŸ เคฎाเคฐ्เค•ेเคŸिंเค— (Affiliate Marketing) เค•ा เคธเคนाเคฐा เคฒेเคคी เคนै, เคเคซिเคฒिเคเคŸ เคฎाเคฐ्เค•ेเคŸिंเค— (Affiliate Marketing) เค•े เคฒिเคฏे เค†เคฎ เคฏूเคœเคฐ्เคธ เค•ा เคนी เคธเคนाเคฐा เคฒिเคฏा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคนोเคจे เคตाเคฒे เคซाเคฏเคฆे เคฎें เคฏूเคœเคฐ्เคธ เค•ो เค•ुเค› เค•เคฎीเคถเคจ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै।

• เคœो เคฏूเคœเคฐ्เคธ เคเคซिเคฒिเคเคŸ เคฎाเคฐ्เค•ेเคŸिंเค— (Affiliate Marketing) เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ो เคเคซिเคฒिเคเคŸ (Affiliate) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

> เคเคจॉเคจเคฎเคธ เคˆเคฎेเคฒ (Anonymous Email) - เค…เค•्เคธเคฐ เค•เคญी เค•เคญी เคนเคฎें เค•ुเค› เคœเค—เคน เคชเคฐ เค…เคชเคจी เคชเคนเคšाเคจ เค›िเคชा เค•เคฐ เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนोเคคी เคนै, เคเคจॉเคจเคฎเคธ เคˆเคฎेเคฒ (Anonymous-email) เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เค†เคช เคฌिเคจा เค…เคชเคจी เคˆเคฎेเคฒ เค†เคˆเคกी เค•े เค•िเคธी เคญी เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคˆเคฎेเคฒ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै, เคฏाเคจि Anonymous email เค‰เคธ Email เค•ो เค•เคนเคคे เคนैं เคœिเคธเค•ा เค•ोเคˆ เคจाเคฎ เคชเคคा เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै।

เค…เคตเคคाเคฐ ( Avatar) - เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ Avatar เค†เคชเค•ा เค—्เคฐाเคซिเค•เคฒ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคนोเคคा เคนै, เค…เคธเคฒ เคฎें เคœเคฌ เค†เคช เค—ेเคฎ เค–ेเคฒเคคे เคนैं เคฏा เค•िเคธी เคšैเคŸเค—्เคฐुเคช เคฎें เคšैเคŸ เค•เคฐเคคे เคนैं เคคो เคฏเคน Avatar เค†เคชเค•ो เคฐी เคช्เคฐेเคœेंเคŸ เค•เคฐเคคा เคนै, เคฏเคน เค”เคฐ เคญी เค•ाเคฐเค—เคฐ เคคเคฌ เคนोเคคा เคนै เคœเคฌ เค†เคช เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคฎเคฒ्เคŸीเคช्เคฒेเคฏเคฐ เค—ेเคฎ เค–ेเคฒ เคฐเคนे เคนोเคคे เคนैं।

เค‘เค—เคฎेंเคŸेเคก เคฐिเคฏเคฒिเคŸी (Augmented Reality) - เค‘เค—เคฎेंเคŸेเคก เคฐिเคฏเคฒिเคŸी เคตเคฐ्เคšुเค…เคฒ เคฐिเคเคฒिเคŸी เค•ा เคนी เคฆूเคธเคฐा เคฐूเคช เคนै, เค‡เคธ เคคเค•เคจीเค• เคฎें เค†เคชเค•े เค†เคธเคชाเคธ เค•े เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคธे เคฎेเคฒ เค–ाเคคा เคนुเค† เคเค• เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœเคจिเคค เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนैं। เคฏाเคจि เค†เคชเค•े เค†เคธเคชाเคธ เค•े เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคธाเคฅ เคเค• เค”เคฐ เค†เคญाเคธी เคฆुเคจिเคฏा เค•ो เคœोเคก़เค•เคฐ เคเค• เคตเคฐ्เคšुเค…เคฒ เคธीเคจ เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคœो เคฆेเค–เคจे เคฎें เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคฒเค—เคคा เคนै

เคเคฏเคฐเคช्เคฒेเคจ เคฎोเคก (airplane mode) - เคนเคตाเคˆ เคฏाเคค्เคฐा เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค•ो เคเคฏเคฐเคช्เคฒेเคจ เคฎोเคก เคฒเค—ाเคจे เคชเคฐ เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธे เคฌंเคฆ เคนो เคœाเคคे เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เค†เคช เคซोเคจ เคธे เค…เคจ्เคฏ เค•ाเคฎ เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं เคœैเคธे เคฎ्เคฏूเคœिเค• เคธुเคจเคจा, เค—ेเคฎ्เคธ เค–ेเคฒเคจा เค†เคฆि เค”เคฐ เคนเคตाเคˆ เคธเคซเคฐ เคฌिเคจा เค•िเคธी เคชเคฐेเคถाเคจी เค”เคฐ เคฌोเคฐिเคฏเคค เค•े เคชूเคฐा เคนो เคœाเคคा เคนै।


เคฌाเคฏोเคธ *(BIOS). - BIOS เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เค‘เคจ เคนोเคจे เคชเคฐ เคฐैเคฎ, เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ, เค•ी-เคฌोเคฐ्เคก, เคฎाเค‰เคธ, เคนाเคฐ्เคก เคก्เคฐाเค‡เคต เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เค•เคจ्เคซिเค—เคฐ (Configure) เค•เคฐเคคा เคนै ।

● เคฌाเคฏोเคธ (BIOS) เค•ी Full Form เคนै เคฌेเคธिเค• เค‡เคจเคชुเคŸ เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคธिเคธ्เคŸเคฎ (Basic Input Output System)

เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ (Browser) - เคตेเคฌ เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ เคเค• เคเคธा เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคนोเคคा เคนै เคœो เค†เคชเค•ो เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคธाเคฎเค—्เคฐी เคœैเคธे เคฌ्เคฒॉเค— เคฌेเคตเคธाเค‡เคŸ เคชเคฐ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคฒेเค–, เค‡เคฎेเคœ, เคตीเคกिเคฏो เค”เคฐ เค‘เคกिเคฏो เค”เคฐ เค—ेเคฎ्เคธ เค†เคฆि เค•ो เคฆेเค–เคจे เค”เคฐ เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจे เคฎें เค†เคชเค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคा เคนै।

เคฌाเคฏเคจเคฐी เคธिเคธ्เคŸเคฎ (Binary System) - เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฌाเค‡เคจเคฐी เค—เคฃเคจा เคชเคฐ เคนी เคšเคฒเคคा เคนै เค•्เคฏों เค•ी เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•्เคธ เคฎें เค•िเคธी เคญी เคธिเค—्เคจเคฒ เค•ी เคšाเคฒू เคฏा เคฌंเคฆ เคฆो เคนी เค…เคตเคธ्เคฅा เคนो เคธเค•เคคी เคนै। เคฌाเค‡เคจเคฐी เคจंเคฌเคฐ เคธिเคธ्เคŸเคฎ (เคฆ्เคตिเค†เคงाเคฐी เคธंเค–्เคฏा เคช्เคฐเคฃाเคฒी) เคฎें เค•ोเคˆ เคญी เคธंเค–्เคฏा เคธिเคฐ्เคซ 2 เค…ंเค•ो เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคนी เคฒिเค–ी เคœाเคคी เคนै, เคตे เคฆो เค…ंเค• เคนै 0 เค”เคฐ 1।

เคฌाเค‡เคŸ (Byte) - เคฌिเคŸ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคฎैเคฎोเคฐी เคธเคฌเคธे เค›ोเคŸी เค‡เค•ाเคˆ เคนोเคคी เคนै เค”เคฐ 8 เคฌिเคŸ เค•ो เคฎिเคฒाเค•เคฐ 1 เคฌाเค‡เคŸ เคฌเคจเคคा เคนै, เคฌाเค‡เคŸ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคธ्เคฎृเคคि เคฎें เคเค• เค…เค•्เคทเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคฒी เคœाเคจे เคตाเคฒी เคœเค—เคน เค•ो เค•เคนเคคे

เคฌाเคฐเค•ोเคก (Barcode) - เคฌाเคฐเค•ोเคก (Barcode) เคชเคคเคฒी เคต เค—เคนเคฐी เคฎोเคŸी เค•ाเคฒी เคฐेเค–ाเค“ं เค•े เคธंเคฏोเคœเคจ เคธे เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคตเคธ्เคคु เคชเคฐ เคฎुเคฆ्เคฐिเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœिเคธे เคฆुเค•ाเคจों เคฏा เคธुเคชเคฐ เคฎाเคฐ्เค•िเคŸ เคฎें เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคชเคข़ा เคœाเคคा เคนै, เค‰เคธ เคตเคธ्เคคु เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคธเคฌ เคคเคฐเคน เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी (เคตเคธ्เคคु เค•ा เคจाเคฎ, เคตเคธ्เคคु เค•ी เคฎाเคค्เคฐा, เค‰เคธเค•ा เคฎूเคฒ्เคฏ เค‡เคค्เคฏाเคฆि) เคฆे เคฆेเคคा เคนै।

• เค‡เคธे เคชเฅเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคฌाเคฐเค•ोเคก เคฐीเคกเคฐ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै

เคฌूเคŸ ( Boot) - เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธ्เคŸाเคฐ्เคŸ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคธीเคชीเคฏू (CPU) เค”เคฐ เคฌाเคฏोเคธ (BIOS) เคฎिเคฒเค•เคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคธ्เค•ैเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं, เคฌाเคฏोเคธ (BIOS) เคฌूเคŸिंเค— เคกिเคตाเค‡เคธ เค•ो เคธเคฐ्เคš เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคตिंเคกोเคธ เค•ो เคถुเคฐू เค•เคฐเคคा เคนै เค‡เคธ เคช्เคฐिเค•्เคฐिเคฏा เค•ो เคฌूเคŸ เค•เคฐเคจा เค•เคนเคคे เคนैं।

เคฌैเค•เคธ्เคชेเคธ (Back Space) - เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी-เคฌोเคฐ्เคก เคฎें เคฌैเค•เคธ्เคชेเคธ เคฌเคŸเคจ เคฆ्เคตाเคฐा เค•เคฐ्เคธเคฐ เค•े เคฌाเคˆ เค”เคฐ เคฒिเค–े เค…เค•्เคทเคฐ เค•ो เคฎिเคŸा เคธเค•เคคे เคนै। เคเคธा เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เค•เคฐ्เคธเคฐ เค…เคจ्เคค เคฎें เคŸाเค‡เคช เค•िเค เค—เค เค…เค•्เคทเคฐ เค•ो เคฎिเคŸाเคจे เคนुเค เคฌाเคˆ เค“เคฐ เคฒौเคŸเคคा เคนै।

เคฌैเค•เค…เคช (Backup) - เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคญाเคทा เคฎें เค†เคชเค•े เคกाเคŸा เค•ा เคเค• เค”เคฐ เคกुเคช्เคฒीเค•ेเคŸ เคช्เคฐเคคि เคฌเคจाเคจा เคฌैเค•เค…เคช เคฒेเคจा เค•เคนเคฒाเคคा เคนै เคคाเค•ि เคกेเคŸा เค•ा เคจुเค•เคธाเคจ เคนोเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคจ्เคนें เคฆोเคฌाเคฐा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•िเคฏा เคœा เคธเค•े।

เคฌेเคก เคธेเค•्เคŸเคฐ (Bad Sector) - เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• เค•ा เค•ुเค› เคนिเคธ्เคธा เคœो เคกाเคŸा เคธ्เคŸोเคฐ เค•เคฐเคจे เคฒाเคฏเค• เคจเคนीं เคฐเคนเคคा เคนै เคฏाเคจि เคฌेเค•ाเคฐ เคนो เคœाเคคा เคนै เคตเคน เคฌेเคก เคธेเค•्เคŸเคฐ (Bad Sector) เค•เคนเคคे เคนैं।

เคฌैเคš เคซ़ाเค‡เคฒ (batch file) - เคฌैเคš เคซ़ाเค‡เคฒ (batch file) เคฎें เค•्เคฐเคฎเคฌเคฆ्เคง เคคเคฐीเค•े เคธे เคฒिเค–े เคนुเค เคกॉเคธ เค•เคฎांเคก เคนोเคคे เคนैं। เคธाเคงाเคฐเคฃเคคเคฏा เคฌाเคฐ-เคฌाเคฐ เค•िเค เคœाเคจे เคตाเคฒे เค•ाเคฎ เค•ो เค…เคชเคจे เค†เคช เค•เคฐเคตाเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคธे เคฒिเค–ा เคœाเคคा เคนै। เคฌเคœाเคฏ เค‡เคธเค•े เค•ि เค•เคฎांเคก เค•ो เคฌाเคฐ-เคฌाเคฐ เคŸाเค‡เคช เค•เคฐเคจा เคชเฅœे।

เคฌीเคŸा (Beta) - เค•िเคธी เคจเคฏे Software เค•ो เคฒांเคš เค•เคฐเคจे เค‰เคธเค•ा Test Version เคฒांเคš เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœिเคธเคธे เค‰เคธเค•ी เค•เคฎिเคฏा

เคชเคคा เคšเคฒ เคธเค•ें, เค‡เคธे เคŸेเคธ्เคŸ เคตเคฐ्เคœเคจ เค•ो เคนी เคฌीเคŸा เคตเคฐ्เคœเคจ (Beta Version) เคญी เค•เคนเคคे เคนै।

เคฌिเค— เคกाเคŸा (Big data) - เคฌिเค— เคกाเคŸा (Big data) เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे เคกेเคŸा เคธेเคŸ เค•ा เคธंเค—्เคฐเคน เคนोเคคा เคนै เคฏเคน เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ा เค”เคฐ เคœเคŸिเคฒ เคนोเคคा เคนै, เคฌिเค— เคกाเคŸा (Big data) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคธเคŸीเค•เคŸा เคธे เคœाเคจเค•ाเคฐी เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคฌिเคŸเค•ॉเค‡เคจ (Bitcoin) - เคฌिเคŸเค•ॉเค‡เคจ (Bitcoin) เคเค• เค†เคญाเคธी เคฎुเคฆ्เคฐा เคฏाเคจि เคตเคฐ्เคšुเค…เคฒ เค•เคฐेंเคธी (Virtual Currency) เคนै, เค‡เคธเค•े เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค”เคฐ เคญुเค—เคคाเคจ เค•े เคฒिเคฏे เค•्เคฐिเคช्เคŸोเค—्เคฐाเคซी (Cryptography) เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค‡เคธเคฒिเคฏे เค‡เคธे เค•्เคฐिเคช्เคŸो เค•เคฐेंเคธी (Crypto currency) เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

เคฌिเคŸเคฎैเคช (Bitmap) - เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคกाเคŸा เค•ो 0 เค”เคฐ 1 เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฐเค–ा เคœाเคคा เคนै, เค‡เคธे เคฌिเคŸ เค•เคนเคคे เคนै เค”เคฐ เคœเคฌ เค‡เคจ เคธूเคšเคจाเค“ं เค•ा เคเค• เคฎैเคช เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคคो เค‡เคธे เคฌिเคŸเคฎैเคช (Bitmap) เค•เคนเคคे เคนैं

เคฌिเคŸ เคŸोเคฐेंเคŸ (BitTorrent )- เคฌिเคŸ เคŸोเคฐेंเคŸ (BitTorrent) เคเค• Torrent Client เคนै เคœिเคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค†เคช เค†เคธाเคจी เคธे Torrent download เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคฏเคน internet download manager เค•ी เคคเคฐเคน เคนी เคเค• software เคนोเคคा เคนै, เคœो Torrent files เค•ो download เค”เคฐ upload เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฎ เค†เคคा เคนै

เคฌ्เคฒॉเค— (Blog) - เคฌ्เคฒॉเค— เคตेเคฌ-เคฒॉเค— เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคธंเค•्เคทिเคช्เคค เคฐूเคช เคนै, เคฏเคน เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เคกाเคฏเคฐी เคนोเคคी เคนै, เคœเคนाँ เค†เคช เค•ुเค› เคญी เคฒिเค– เคธเค•เคคे เคนैं, เค‡เคธ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคช्เคฐเคฅเคฎ เคฌाเคฐ 1997 เคฎें เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा เคนिเคจ्เคฆी เคญाเคทा เคฎें เคฌ्เคฒॉเค— เค•ो "เคšिเค ्เค ा" เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

เคฌ्เคฒॉเค—เคฐ (Blogger) - เคฌ्เคฒॉเค— (Blog) เคฒिเค–เคจे เคตाเคฒे เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคฌ्เคฒॉเค—เคฐ (Blogger) เคฏा เคšिเคŸ्เค ाเค•ाเคฐ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै

เคฌ्เคฒॉเค—िंเค— (Blogging) - เคฌ्เคฒॉเค— (Blog) เคชเคฐ เคฌ्เคฒॉเค—เคฐ (Blogger) เคฆ्เคตाเคฐा เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคฒेเค–, เค‘เคกिเคฏो เคฏा เคตीเคกिเคฏो เค†เคฆि เคชोเคธ्เคŸ เค•เคฐเคจा เคฌ्เคฒॉเค—िंเค— (Blogging) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เคฌ्เคฒू เคฐे เคกिเคธ्เค• (Blu Ray Disc) CD เค”เคฐ DVD เค•े เคฌाเคฆ เคซ़िเคฒ्เคฎों เค”เคฐ เคกेเคŸा เค•े เคธ्เคŸोเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏेเคฌ्เคฒू เคฐे เคกिเคธ्เค• (Blu Ray Disc) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै เค‡เคธे เคชเฅเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคถ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคตเคน เคจीเคฒे เคฐंเค— เค•ा เคนोเคคा เคนै, เคฌ्เคฒू เคฐे เคกिเคธ्เค• (Blu Ray Disc) เคชเคฐ 50 เค—ीเค—ा เคฌाเค‡เคŸ เคกाเคŸा เคธ्เคŸोเคฐ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เคฌ्เคฒूเคŸूเคฅ (Bluetooth) - เคฌ्เคฒूเคŸूเคฅ เคเค• เคตाเคฏเคฐเคฒेเคธ เคคเค•เคจीเค• เคนै เคฆो เคฏा เค”เคฐ เค…เคงिเค• เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคกिเคตाเค‡เคธ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคตॉเค‡เคธ (voice) เค”เคฐ เคกेเคŸा (data) เค•े เค†เคฆाเคจ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•े เคฒिเค เคฌ्เคฒूเคŸूเคฅ เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी (Bluetooth technology) เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै

เคฌुเค•เคฎाเคฐ्เค• (Bookmarks) - เคฌुเค•เคฎाเคฐ्เค• (Bookmarks) เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•े เคตเคน เคฒिंเค•्เคธ เคนोเคคे เคนैं เคœो เค†เคชเค•े เคตेเคฌเคฌ्เคฐाเค‰เคœเคฐ เคฎें เคธेเคต เค•เคฐ เคฒिเคฏे เคœाเคคे เคนैं เค”เคฐ เค•เคญी เคฌुเค•เคฎाเคฐ्เค• (Bookmarks) เคชเคฐ เค•्เคฒिเค• เค•เคฐ เค†เคช เค…เคชเคจे เคชंเคธเคฆीเคฆा เคตेเคฌเคชेเคœ เคชเคฐ เคธीเคงे เคœा เคธเค•เคคे เคนैं

เคฌॉเคŸ (Bot) - เค‡เคจ्เคนें เคตेเคฌ เคฐोเคฌॉเคŸ เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै, เคฏे เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เค•ोเคกिंเค— เค•ा เคเค• เคธेเคŸ เคฒेเค†เค‰เคŸ เคนोเคคा เคนै। เคฌॉเคŸ เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฐूเคช เคธे เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคนै เค‡เคจ्เคนें เค†เคชเค•ी เคธเคนूเคฒिเคฏเคค เค•े เคฒिเคฏे เคกिเคœाเคฏเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै





เคกेเคธ्เค•เคŸॉเคช (Desktop) - เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ Start เคนोเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคœो เคชเคนเคฒी screen เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคी เคนै। เคœिเคธเคฎें เคซाเคˆเคฒ เคซोเคฒ्เคกเคฐ เคฏा เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•े เค…ाเคฏเค•เคจ เคนोเคคे เคนैं, Start Menu เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เคตाเคฒเคชेเคชเคฐ เคนोเคคा เคนै เคตเคน เค†เคชเค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคกेเคธ्เค•เคŸॉเคช เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เคˆ เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ (E-commerce) - เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคœเคฐिเคฏे เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค•ा เค•เคฐเคจा เคนी เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เค•เคนเคฒाเคคा เคนै เคšाเคนे เคตเคน เคธाเคฎाเคจ เค–เคฐीเคฆเคจा เคฏा เคฌेเคšเคจा |

เคˆเคฎेเคฒ (Email) - เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคšिเค ्เค ी เคฏा เคฎैเคธेเคœ เคญेเคœเคจा เคˆเคฎेเคฒ (Email) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै Email เค•ो Electronic Mail เคญी เค•เคนเคคे เคนैं।

เคˆเคฎोเคœी (Emoji) - เค•ाเคฐ्เคŸूเคจ เคตाเคฒे เคšेเคนเคฐे เคฏाเคจि เค‡เคฎोเคœी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เค…เคชเคจी เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ो เคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคœैเคธे

เค‡เคฎोเคŸिเค•ॉเคจ (emoticon ) - เคฏเคน เคญी เค‡เคฎोเคœी เค•ी เคคเคฐเคน เคนी เคนोเคคा เคนै, เค‡เคฎोเคŸिเค•ॉเคจ (emoticon) เคญी เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ा เคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคคे เคนैं เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธे เค†เคช เคธीเคงे-เคธीเคงे เค•ी-เคฌोเคฐ्เคก เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคฌเคจा เคธเค•เคคे เคนैं। เคœैเคธे happy face เค•े เคฒिเคฏे - -)

เคเค•्เคธเคฒ (Excel) - Microsoft Excel เคเค• เคฌเคนुเคค เคนी เค‰เคชเคฏोเค—ी Office Software เคนै, เคฏเคน MS Office เค•े เคชैเค•ेเคœ เคฎें เคธाเคฅ เค†เคคा เคนै เค‡เคธเคฎें เค†เคช เคเค• Spread Sheet เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจเค•ो Tabular format open, create, edit, formatting, calculate, share เคเคตं print เค†เคฆि เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เคˆเคฅเคฐเคจेเคŸ (Ethernet ) - เคˆเคฅเคฐเคจेเคŸ ( Ethernet) เคฒोเค•เคฒ เคเคฐिเคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เคเค• เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เคนोเคคा เคนै। เคˆเคฅเคฐเคจेเคŸ (Ethernet) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคเค• เคธे เค…เคงिเค• เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•े เคฒिเค เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธे เค•เคจेเค•्เคŸ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคชเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै

เคเคจ्เค•्เคฐिเคช्เคถเคจ (Encryption) - เค‡เคจ्เค•्เคฐिเคช्เคถเคจ เค•िเคธी เคฎैเคธेเคœ เคฏा เคธूเคšเคจा เค•ो เคญेเคœเคจे เค•ी เคเค• เคเคธी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคนै เคœिเคธเคฎें เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคกाเคŸा เค•ो เคเค• เค…เคฒเค— เคซॉเคฐ्เคฎ เคฎें เค•เคจเคตเคฐ्เคŸ เค•เคฐ เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค•ेเคตเคฒ เคธूเคšเคจा เค•ो เคญेเคœเคจे เคตाเคฒा เค”เคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคนी เค‡เคธे เคชเฅ เคธเค•เคคा เคนै

เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เค†เคฐ्เคŸिเค•เคฒ เคธเคฐ्เคตिเคฒांเคธ (EAS) - เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เค†เคฐ्เคŸिเค•เคฒ เคธเคฐ्เคตिเคฒांเคธ (Electronic Article Surveillance) เคจเคฏे เคœเคฎाเคจे เค•ा เคंเคŸी เคฅीเคซ เคธिเคธ्เคŸเคฎ (Anti-thief systems) เคนै, เคเคธे เคฒोเค— เคœो เคฆिเคจ เค•े เคธเคฎเคฏ เคญी เคฒाเค‡เคฌ्เคฐेเคฐी เคฏा เคถॉเคชिंเค— เคฎॉเคฒ เคธे เคฒोเค—ों เค•ी เคจเคœเคฐ เคฌเคšाเค•เคฐ เคธाเคฎाเคจ เคšोเคฐी เค•เคฐ เคฒेเคคे เคนैं, เคฏเคน เคคเค•เคจीเค• เค‰เคจ्เคนीं เคฒोเค—ों เค•ो เคชเค•เคก़เคจे เค•े เคฒिเคฏे เคนै।

เคซेเคธเคฌुเค• (Facebook) - เคซेเคธเคฌुเค• (Facebook) เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฎें เคฆुเคจिเคฏा เค•ा เคธเคฌเคธे เคฌเคกी Social Networking Website เคนै, เค‡เคธे เคฎाเคฐ्เค• เคœुเค•เคฐเคฌเคฐ्เค— (Mark Zuckerberg) เคจे เคฌเคจाเคฏा เคนैं।

เคเคซ เค เค•्เคฏू (FAQ) - เคเคซ เค เค•्เคฏू (FAQ) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค…เค•्เคธเคฐ เคชूเค›े เคœाเคจे เคตाเคฒे เคช्เคฐเคถ्เคจ เคฏाเคจि Frequently Asked Questions|

เคซैเคŸ 32 (FAT32) - เคซैเคŸ 32 (FAT32 ) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै File Allocation Table, เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• เคก्เคฐाเค‡เคต เค•ी เคธ्เคŸोเคฐेเคœ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ो เคฆเคฐ्เคถाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคซाเค‡เคฒ เคเค•्เคธเคŸेंเคถเคจ (File extension) เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคซाเค‡เคฒ เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เค•े เคฒिเคฏे เค‰เคธเค•े เคชीเค›े เค•ुเค› เคถเคฌ्เคฆ เคฏाเคจि เคซाเค‡เคฒ เคเค•्เคธเคŸेंเคถเคจ เคœोเคก เคฆेเคคा เคนैं, เคœिเคธเคธे เคฌเคกी เค…เคธाเคจी เคธे เคชเคคा เคšเคฒ เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฏเคน เคซाเค‡เคฒ เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคซाเค‡เคฒ เคนै। เค‡เคธे เคซाเค‡เคฒ เคเค•्เคธเคŸेंเคถเคจ (File extension) เค•เคนเคคे เคนैं। เคœैเคธे-.jpg (เคซोเคŸो เค•े เคฒिเค)

เคซ़ाเคฏเคฐเคตॉเคฒ (Firewall) -เคซ़ाเคฏเคฐเคตॉเคฒ (Firewall) เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ा เคเค• เคนिเคธ्เคธा เคนै เคœिเคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค…เคจाเคงिเค•ृเคค เค‰เคชเคฏोเค— เค•ो เคฐोเค•เคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคเคซเคŸीเคชी (FTP) - เคซाเค‡เคฒ เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (เคเคซเคŸीเคชी) เคเค• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (Internet Protocol) เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเคฎें TCP/IP connections เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฆो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•े เคฌीเคš เคซाเค‡เคฒों เค•ा เค†เคฆाเคจ-เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं।

เค—ेเคŸเคตे (Gateway) - เค—ेเคŸเคตे (Gateway) เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฌเคจा เคนुเค† เคเค• เคเคธा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै เคœो เคฆो เคฏा เค‰เคธเคธे เค…เคงिเค• เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•े เคฌीเคš เคเค• เคชुเคฒ เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै, เคœिเคธเคธे เค‰เคจเค•े เคฌीเคš เคฎें เคกाเคŸा เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•े।

เค—ूเค—เคฒ (Google) - เค—ूเค—เคฒ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฎें เคตिเคถ्เคต เค•ा เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เคธเคฐ्เคš เค‡ंเคœเคจ เคนैं, เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เค•ुเค› เคญी เค–ोเคœเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค—ूเค—เคฒ เค•ा เคนी เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เค—ूเค—เคฒ เคก्เคฐाเค‡เคต (Google Drive) - เค—ूเค—เคฒ เคก्เคฐाเค‡เคต (Google Drive) เค—ूเค—เคฒ เค•ी เค•्เคฒाเค‰เคก เคธ्เคŸोเคฐเคœ เคธเคฐ्เคตिเคธ เคนै।

เค—ीเค—ाเคฌाเค‡เคŸ (Gigabyte) - เค—ीเค—ाเคฌाเค‡เคŸ (Gigabyte) เค•ो เค†เคช GB เค•े เคจाเคฎ เคธे เคญी เคœाเคจเคคे เคนैं เคฏเคน เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคฎैเคฎोเคฐी เคฎाเคžเค• เคนैं।

01 เค—ीเค—ाเคฌाเค‡เคŸ เคฎें 1024 MB เคฏाเคจि 1024 เคฎेเค—ाเคฌाเค‡เคŸ เคนोเคคे เคนैं।



เค—ीเค—ाเคนเคฐ्เคŸ्เคœ़ (Gigahertz ) - เค—ीเค—ाเคนเคฐ्เคŸ्เคœ़ (Gigahertz) เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค•เคฎ्เคชुเคŸเคฐ เค•े เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ी Clock Speed เคธे เคนै เค•ि เคตเคน 1 เคธेเค•ेเคฃ्เคก เค•ी เค•िเคจเคคे เคกाเคŸा เค•ी เค—เคฃเคจा เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

เคœीเค†เคˆเคเคธ (GIS) - เคœीเค†เคˆเคเคธ (GIS) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคœ्เคฏोเค—्เคฐाเคซिเค•เคฒ เค‡เคจ्เคซॉเคฐ्เคฎेเคถเคจ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคนै, เค‡เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคชृเคฅ्เคตी เค•ी เคญौเค—ोเคฒिเค• เค†เค•ृเคคिเคฏों, เคญू-เคญाเค—ों เค†เคฆि เค•ो เคกिเคœिเคŸเคฒ เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคœीเคชीเคเคธ (GPS) - เคœीเคชीเคเคธ (GPS) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค—्เคฒोเคฌเคฒ เคชोเคœीเคถเคจिंเค— เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคฏเคน เคธैเคŸेเคฒाเค‡เคŸ เค†เคงाเคฐिเคค เคจेเคตिเค—ेเคถเคจ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคนै เคœो เคฐीเคฏเคฒ เคŸाเค‡เคฎ เคฒोเค•ेเคถเคจ เคฌเคคाเคคा เคนै।

เคœीเคชीเคฏू (GPU) - เคœीเคชीเคฏू (GPU) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค—्เคฐाเคซिเค•्เคธ เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เคฏूเคจिเคŸ (Graphics processing unit) GPU เคเค• เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ी เคคเคฐเคน เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै เคœिเคธเค•े เค…ंเคฆเคฐ เค—्เคฐाเคซिเค•्เคธ เค•ैเคฒเค•ुเคฒेเคถเคจ เคนोเคคी เคนैं, เคฏाเคจि เคœीเคชीเคฏू (GPU) Computer เคฎें เค—्เคฐाเคซिเค•्เคธ เค•ा เคธाเคฐा เค•ाเคฎ เคฆेเค–เคคा เคนै।

เคเคšเคŸीเคŸीเคชी (HTTP) - เคเคšเคŸीเคŸीเคชी (HTTP) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคนाเค‡เคชเคฐ เคŸेเค•्เคธ्เคŸ เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (Hypertext Transfer Protocol) เคเค• เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เคนै เคœिเคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคกाเคŸा เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।


เคเคšเคŸीเคเคฎเคฒ (HTML) - เคเคšเคŸीเคเคฎเคฒ (HTML) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคนाเค‡เคชเคฐ เคŸेเค•्เคธ्เคŸ เคฎाเคฐ्เค•เค…เคช เคฒेंเค—ुเคเคœ (Hypertext Markup Language) เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— Web Pages Design เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

> เคนैเค•เคฐ (Hacker) - เคนैเค•เคฐ (Hacker) เคตเคน เคต्เคฏเค•्เคคि เคนोเคคे เคนैं เคคो เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏे เค—เคฏे เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคฎें เค…เคจाเคงिเค•ृเคค เคฐूเคช เคธे เคช्เคฐเคตेเคถ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒेเคคे เคนैं เค”เคฐ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค•ो เค…เคชเคจे เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ เคฎें เคฒे เคฒेเคคे เคนैं।

> เคนाเคฐ्เคก เค•ॉเคชी (Hard Copy) - เค…เค—เคฐ เค†เคช เค•िเคธी เคกॉเค•्เคฏूเคฎेंเคŸ เค•ी เค•ॉเคชी เคช्เคฐिंเคŸเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐिंเคŸ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं เคคो เค…เคธเคฒ เคฎें เค†เคช เค‰เคธเค•ी เคนाเคฐ्เคก เค•ॉเคชी เคฏा เค•ाเค—เคœ़ी เคช्เคฐเคคि เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐ เคนैं।

เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• (Hard Disk ) - เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• (Hard Disk) เคฎें เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคธเคญी เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค”เคฐ เคกाเคŸा เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคฐเคนเคคे เคนै। เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• เค•ी เคฎेเคฎोเคฐी เคธ्เคฅाเคฏी เคนोเคคी เคนै, เค‡เคธीเคฒिเค เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคฌंเคฆ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคญी เค‡เคธเคฎें เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค”เคฐ เคกाเคŸा เคธเคฎाเคช्เคค เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै।

> เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ (Hardware ) - เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ Computer เค•ा Machinery เคญाเค— เคนोเคคा เคนै เคœैเคธे LCD, เค•ी-เคฌोเคฐ्เคก, เคฎाเค‰เคธ, เคธी. เคชी. เคฏू., เคฏू.เคชी. เคเคธ. เค†เคฆि เคœिเคจเค•ो เค›ूเค•เคฐ เคฆेเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค‡เคจ Machinery Part เค•े เคฎिเคฒเค•เคฐ computer เค•ा เคฌाเคนเคฐी เคญाเค— เคคैเคฏाเคฐ เคนोเคคा เคนै।

เคนाเค‡เคฌเคฐเคจेเคŸ (Hibernate) Hibernate เคตเคน เคช्เคฐเค•िเคฏा เคนै เคœिเคธเคฎें เค†เคช เค…เคชเคจे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เค…เคจ्เคฆเคฐ เค•िเคฏे เคœा เคฐเคนे เคธเคฎเคธ्เคค เค•ाเคฐ्เคฏ เค•ो เคฌिเคจा เคฌเคจ्เคฆ เคฏा เคธเคฎाเคช्เคค เค•िเคฏे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคถเคŸเคกाเค‰เคจ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै।

> เคนोเคฎ เคชेเคœ (Home Page) - เค•िเคธी เคญी Web site เค•े เคชเคนเคฒे เคชेเคœ เค•ो เคนी เคนोเคฎ เคชेเคœ (Home Page) เค•เคนเคคे เคนैं। เคœเคฌ เค†เคช เค•िเคธी Web site เค•ो เค“เคชเคจ เค•เคฐเคจे เคนैं เคคो เค†เคชเค•ो เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคนोเคฎ เคชेเคœ (Home Page) เคนी เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคนै।

เคนเคฌ (Hub ) - เคนเคฌ (Hub) เคเค• เคเคธी hardware device เคนोเคคी เคนै เคœो เค•เคˆ เคธाเคฐे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो Network เคธे เคœोเคก़เคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคी เคนै।

> เคนाเค‡เคชเคฐเคฒिंเค• (Hyperlink) - เคนाเค‡เคชเคฐเคฒिंเค• (Hyperlink) เคเค• เคเคธा เคฒिंเค• เคนोเคคा เคนै เคœिเคธे เค•िเคธी เคถเคฌ्เคฆ, เค‡เคฎेเคœ เคฏा เคตीเคกीเคฏो เคธे เคœोเคก़ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคœเคฌ เค†เคช เค‡เคธ เคชเคฐ เค•्เคฒिเค• เค•เคฐเคคे เคนैं เคœो เค†เคช เค•िเคธी เคฆूเคธเคฐे เคชेเคœ เคชเคฐ เคšเคฒे เคœाเคคे เคนैं।

เค†เค‡เค•ॉเคจ (Icon) -เค†เค‡เค•ॉเคจ เค•िเคธी เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค…เคฅเคตा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เค•िเคธी เคซोเคฒ्เคกเคฐ เค•ा เค›ोเคŸा เคšिเคค्เคฐ เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเคธे เค‰เคธ เคซोเคฒ्เคกเคฐ เคฏा เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เค•ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै เค”เคฐ เค•्เคฒिเค• เค•เคฐเค•े เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคฏा เคซोเคฒ्เคกเคฐ เค•ो เค–ोเคฒा เคœा เคธเค•เคคा เคนै

> เค‡ंเคŸเคฐเคซेเคธ (Interface) - เค‡ंเคŸเคฐเคซेเคธ (Interface) เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฏूเคœเคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคฌेเคนเคคเคฐ เคคเคฐीเค•े เคธे communicate เค•เคฐ เคชाเคคा เคนै, เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เค‡เคธे เค—्เคฐाเคซ़िเค•เคฒ เคฏूเคœ़เคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคซ़ेเคธ (graphical user interface) เค•เคนเคคे เคนैं।

เค†เคˆเคธीเคเคธ (ICS) - เค†เคˆเคธीเคเคธ (ICS) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•เคจेเค•्เคถเคจ เคถेเคฏเคฐिंเค— (Internet Connection Sharing) เค‡เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค†เคช Local Area Network (LAN) เคฎें เค…เคชเคจे Computer เค•ा Internet Connection เคฆूเคธเคฐे Computer เค•े เคธाเคฅ Share เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เค†เคˆเคเคฎเคเคชी (IMAP) - เค†เคˆเคเคฎเคเคชी (IMAP) เค†เคชเค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคชเคฐ เคฎेเคฒ เค•्เคฒाเค‡ंเคŸ เค•े เคœเคฐिเคฏे เคˆเคฎेเคฒ เค•े เคธเคฐ्เคตเคฐ เคธे เคˆเคฎेเคฒ เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เค•เคฐเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคฆेเคคा เคนै।

เค‡เคจเคฌॉเค•्เคธ (Inbox) - เค‡เคจเคฌॉเค•्เคธ (Inbox) เคถเคฌ्เคฆ เคˆเคฎेเคฒ เคธे เคœुเคกा เคนुเค† เคนै, เคœिเคธ เคธ्เคฅाเคจ เคฏा เคซोเคฒ्เคกเคฐ เคฎें เค†เคชเค•ो เค†เคจे เคตाเคฒे เคˆเคฎेเคฒ เค†เคชเค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคे เคนैं เคตเคน เค‡เคจเคฌॉเค•्เคธ (Inbox) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เค‡ंเคกेเค•्เคธ (Index) - เค‡ंเคกेเค•्เคธ (Index) เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै Computer เคฎें Data เค•ी List เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐเคจा, เคœिเคธเคฎें เค†เคชเค•ी เคธเคญी เคซाเค‡เคฒें เค”เคฐ เคกाเคŸाเคฌेเคธ เคเคจ्เคŸ्เคฐीเคฏॉ เคญी เคนो เคธเค•เคคी เคนैं।

เค‡เคจเคชुเคŸ (Input) - Computer เคฎें เค•ोเคˆ เคกाเคŸा เคฏा เคจिเคฐ्เคฆेเคถों เค•ो Enter เค•เคฐเคคे เคนैं เคคो เคฏเคน เค‡เคจเคชुเคŸ (Input) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เค‡เคจเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ (Input Device) Input Device เคตे Hardware Device เคนोเคคे เคนै เคœिเคจเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคนเคฎ เค…เคชเคจे เคกाเคŸा เคฏा เคจिเคฐ्เคฆेเคถों เค•ो Computer เคฎें Input เค•เคฐा เคธเค•เคคे เคนैं เคœैเคธे - เค•ी-เคฌोเคฐ्เคก, เคฎाเค‰เคธ, เคœॉเคฏเคธ्เคŸिเค•, เคŸ्เคฐैเค•เคฌॉเคฒ, เคฒाเค‡เคŸ เคชेเคจ, เคŸเคš เคธ्เค•्เคฐीเคจ, เคธ्เค•ैเคจเคฐ, เคฌाเคฐเค•ोเคก เคฐीเคกเคฐ เค†เคฆि।

เค‡ंเคธ्เคŸॉเคฒ (Install) - เค•िเคธी เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ो Computer เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐเคจा เค‡ंเคธ्เคŸॉเคฒ (Install) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ (Internet ) - เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ (Internet) เค•ो เคนिंเคฆी เคฎें เค…ंเคคเคฐเคœाเคฒ เคญी เค•เคนเคคे เคนैं, เคฏเคน เคเค• เคเคธा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนै เคœिเคธเคธे เคฆुเคจिเคฏा เคญเคฐ เค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคœुเฅœे เคนुเค เคนैं, เค‡เคธเคฎें Internet Protocol เค•े เคœเคฐिเคฏे เคธूเคšเคจा เค•ा เค†เคฆाเคจ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं।

เค†เคˆเคชी (IP) - เค†เคˆเคชी (IP) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (Internet Protocol) เคœเคฌ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธे เคœोเคก़เคคे เคนैं เคคो เค†เคชเค•े เคกिเคตाเค‡เคธ เค•ो เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคชเคนเคšाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคเค• เค–ाเคธ เค•ोเคก เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคœिเคธเคธे เค†เคชเค•ी เคฒोเค•ेเคถเคจ เค”เคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ा เคชเคคा เคšเคฒเคคा เคนै। เค‡เคธ เค•ोเคก เค•ो เค†เคˆเคชी เคเคก्เคฐेเคธ (IP address) เคฏा เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เคเคก्เคฐेเคธ (Internet Protocol Address) เค•เคนเคคे เคนैं।

> เคœाเคตा (JAVA) เคœाเคตा (JAVA) เคเค• เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎिंเค— เคญाเคทा (programming language) เคนै, เค‡เคธे เคธเคจ เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคธिเคธ्เคŸเคฎ्เคธ (Sun Microsystem) เคฆ्เคตाเคฐा เคตिเค•เคธिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा।

เคœेเคชीเคˆเคœी (JPEG) - เคœेเคชीเคˆเคœी (JPEG) เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคˆเคฎेเคœ เค•े เคฒिเคฏे เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคจे เคตाเคฒा เคซ़ाเค‡เคฒ เคซॉเคฐ्เคฎेเคŸ เคนै।

→ เคœॉเคฏเคธ्เคŸिเค• (Joystick) - เคœॉเคฏเคธ्เคŸिเค• (Joystick) เคเค• เค‡เคจเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ เคนै เคœिเคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคชเคฐ เค—ेเคฎ्เคธ เค–ेเคฒเคจे เค•े เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै

เคœैเคฎเคฐ (Jammer) - เคœैเคฎเคฐ (Jammer) เคเค• เคเคธा เคฏंเคค्เคฐ เคนै, เคœो เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคซोเคจ เค•ो เคฌेเคธ เคธ्เคŸेเคถเคจ เคธे เคธिเค—्เคจเคฒ เคฒेเคจे เคธे เคฐोเค•เคคा เคนै, เค‡เคธे Phone Jammer เคญी เค•เคนเคคे เคนैं।

เคœूเคฎเคฒा (Joomla) เคœूเคฎเคฒा (Joomla) เคญी เคฌ्เคฒॉเค—เคฐ เค•ी เคคเคฐเคน เคนी เคเค• เคจि เคถुเคฒ्เค• เคช्เคฒेเคŸเคซाเคฐ्เคฎ เคนै, เคœเคนां เคฌ्เคฒांเค—िเค— เค•ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै।

เคœंเค• เคซाเค‡เคฒ (Junk File) - เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคชเคกी เคฌेเค•ाเคฐ เค”เคฐ เค…เคจुเคชเคฏोเค—ी เคซाเค‡เคฒों เค•ा เคœंเค• เคซाเค‡เคฒ (Junk File) เค•เคนเคคे เคนैं।


เคœेเคฒ เคฌ्เคฐेเค• (Jail Break) - เคœेเคฒ เคฌ्เคฐेเค• (Jail Break) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค†เคˆเคซोเคจ เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคœเคฌ เค†เคช iPhone jailbreak เค•เคฐ เคฐเคนे เคนोเคคे เคนैं เคœเคฌ เค†เคช เค…เคธเคฒ เคฎें iPhone เค•ी เคกिเคซाเคฒ्เคก เคธिเค•्เคฏोเคฐिเคŸी เค•ो เคฌ्เคฐेเค• เค•เคฐ เคšुเค•े เคนोเคคे เคนैं เค”เคฐ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคฎें เคฎเคจเคšाเคนे เคฌเคฆเคฒाเคต เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เคฌिเคฒเค•ुเคฒ เคœैเคธे android เค•ो Root เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เค•ेเคฌीเคชीเคเคธ (Kbps) - เคคเค•เคจीเค•ी เคญाเคทा เคฎें เคกाเคŸा เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เคฐेเคŸ (data transfer rate) เค•े เคฒिเคฏे เค•ेเคฌीเคชीเคเคธ (Kbps) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เค•ेเคฌीเคชीเคเคธ (Kbps) เค•ा เคชूเคฐा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค•िเคฒो เคฌाเค‡เคŸ เคชเคฐ เคธेเค•ेเคฃ्เคก (Kilobytes per second) |

เค•ीเคฌोเคฐ्เคก (Keyboard) เค•ीเคฌोเคฐ्เคก (Keyboard) เคเค• เค‡เคจเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ เคนै เคœिเคธเคธे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคŸाเค‡เคชिंเค— เค•ा เค•ाเคฎ เคฒिเคฏा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค•ंเคฎाเคก เคंเคŸเคฐ เค•ी เคœाเคคी เคนैं।

เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เคถाเคฐ्เคŸเค•เคŸ्เคธ (Keyboard shortcuts ) เคฎाเค‰เคธ เค•े เคฌเคœाเคฏ เค•िเคธी เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ो เค“เคชเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคฏा เค•िเคธी เค•ंเคฎाเคก เค•ा เคเคช्เคฒाเคˆ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เค•े เค•ुเค› เคฌเคŸเคจों เค•ो เคเค• เคธाเคฅ เคฆเคฌाเค•เคฐ เคเค• เค•ॉเคฎ्เคฌिเคจेเคถเคจ เคฌเคจाเคฏा เคœाเคคा เคนै - เคœैเคธे เคฎाเค‰เคธ เคธे เค•ॉเคชी เค•เคฐเคจे เค•े เคฌเคœाเคฏे เค†เคช Ctrl+c เคธे เค•ॉเคชी เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เค‡เคธे เคนी เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เคถाเคฐ्เคŸเค•เคŸ्เคธ (Keyboard shortcuts) เค•เคนเคคे เคนैं

เค•ीเคฒॉเค—เคฐ (Keylogger) - เค•ीเคฒॉเค—เคฐ (Keylogger) เคเค• Spy Tool เคนै, เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เค•ो Record เค•เคฐเคจे เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคฏाเคจि เค†เคช Keyboard เคธे เค•ुเค› Type เค•เคฐเคคे เคนै เคคो เคตเคน เคญी Record เคนो เคœाเคคा เคนै।

→ เค•ीเคธ्เคŸ्เคฐोเค• (keystroke) - เค•ीเคฌाเคฐ्เคก เคชเคฐ เคŸाเค‡เคชिंเค— เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เค†เคช เคœिเคคเคจी เคฌाเคฐ เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เค•े เคฌเคŸเคจ เค•ो เคช्เคฐेเคธ เค•เคฐเคคे เคนैं เคตเคน เค•ीเคธ्เคŸ्เคฐोเค• (keystroke) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै เค‡เคธเคฎें เคธ्เคชेเคธ เค•े เคฌเคŸเคจ เค•ो เคญी เค—िเคจा เคœाเคคा เคนै เคฏाเคจि เค…เค—เคฐ เค†เคชเคจे เคŸाเค‡เคช เค•िเคฏा my big guide เคคो เค‡เคธเคฎें เค•ुเคฒ 12 เค•ीเคธ्เคŸ्เคฐोเค• (keystroke) เคนुเค।

เค•ीเคตเคฐ्เคก (Keywords) - เค•ीเคตเคฐ्เคก (Keywords) เค‰เคจ เคถเคฌ्เคฆों เค•ो เค•เคนเคคे เคนै เคœिเคจเค•ो เค†เคช เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เค•ुเค› เคธเคฐ्เคš เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค†เคช เค—ूเค—เคฒ เคฏा เคฌिंเค— เคœैเคธे เคธเคฐ्เคš เค‡ंเคœเคจ เคฎें เคŸाเค‡เคช เค•เคฐเคคे เคนैं เค”เคฐ เคธเคฐ्เคš เค‡ंเคœเคจ เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคชเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคŸाเค‡เคช เค•िเคฏे เค—เคฏे เค•ीเคตเคฐ्เคก เค•ो เคฌ्เคฒॉเค— เค”เคฐ เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เคฎें เค–ोเคœा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค†เคชเค•े เค•ीเคตเคฐ्เคก (Keywords) เคธे เคฎिเคฒเคคे เคœुเคฒเคคे เคชเคฐिเคฃाเคฎ เค†เคชเค•ो เคฆिเค–ा เคฆिเคฏे เคœाเคคे เคนैं।

เคฎเคฆเคฐเคฌोเคฐ्เคก (Motherboard) - เคฏเคน เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคตเคน เคญाเค— เคนोเคคा เคนै เคœो เค†เคชเค•े เค‡เคจเคชुเคŸ เค”เคฐ เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ เคฎैเคฎोเคฐी เค”เคฐ เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ो เคœोเคกे เคฐเค–เคคा เคนै, เคฏเคน เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคช्เคฐिंเคŸेเคก เคธเคฐ्เค•िเคŸ เคฌोเคฐ्เคก เคนोเคคा เคนै।

> เคฎेเค—ा เคชिเค•्เคธเคฒ (megapixels) - เคชिเค•्เคธเคฒ เค•िเคธी เคญी เคธ्เค•्เคฐीเคจ เคฏा เคซोเคŸो เค•ी เคธเคฌเคธे เค›ोเคŸी เค‡เค•ाเคˆ เคนोเคคा เคนै, เค•ोเคˆ เคญी เคซोเคŸो เคฏा เคธ्เค•्เคฐीเคจ เค‡เคจ्เคนीं เคชिเค•्เคธเคฒ เคธे เคฎिเคฒเค•เคฐ เคฌเคจी เคนोเคคी เคนै 10 เคฒाเค– เคชिเค•्เคธเคฒ เคธे เคฎिเคฒเค•เคฐ 1 เคฎेเค—ा เคชिเค•्เคธเคฒ เคฌเคจเคคा เคนै, เคฏाเคจि 1 เคฎेเค—ा เคชिเค•्เคธเคฒ เคฎें 10 เคฒाเค– เคชिเค•्เคธเคฒ เคนोเคคे เคนैं।

> เคฎेเคฒ เคฎเคฐ्เคœ (Mail Merge) - เคฎेเคฒ เคฎเคฐ्เคœ (Mail Merge) เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เค†เคช เคเค• เคธाเคฅ เค•เคˆ เคˆเคฎेเคฒ, เคเคจเคตเคฒเคช เค”เคฐ เคฒेเคฌเคฒ, เคตिเคญिเคจ्เคจ เคœाเคจเค•ाเคฐिเคฏों เค•े เคธाเคฅ เค…เคจेเค• เคฒोเค—ों เค•ो เคญेเคœ เคธเค•เคคे เคนैं। เคœिเคธเคธे เค†เคช

เคฌเคก़ी เคนी เค†เคธाเคจी เคธे เคเค• เคนी เคตเคฐ्เคก เคŸैเคฎ्เคชเคฒेเคŸ เค•ो เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐ เค•เคˆ เคฒोเค—ों เค•े เคฒिเคฏे เคฒैเคŸเคฐ เคฌเคจा เคธเค•เคคे เคนैं।

เคฎाเค‰เคธ (Mouse) - เคฎाเค‰เคธ' เคเค• เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ เคนै เค”เคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคนोเคจे เคตाเคฒा เค‡เคจเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ เคนै, เค‡เคธे เคชॉเค‡ंเคŸเคฐ เคกिเคตाเค‡เคธ (pointing device) เคฎाเค‰เคธ เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เค†เคช เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคจे เคตाเคฒे เคคीเคฐ เค•े เค†เคฏเค•เคจ เคœिเคธे เค•เคฐ्เคธเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ो เคฎूเคต เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

→ เคฎैเค•्เคฐो (Macro) - เคฎैเค•्เคฐो (Macro) เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคฐिเค•ॉเคฐ्เคกिंเค— เคŸूเคฒ เคนै เคฏเคน เค†เคชเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเคฏे เค—เคฏे เค•ाเคฐ्เคฏ เค•ो เคฐिเค•ाเคฐ्เคก เค•เคฐ เคฒेเคคा เค”เคฐ เคฐเคจ เค•เคฐाเคจे เคชเคฐ เค‰เคธी เค•्เคฐเคฎ เคฎें เค‰เคจ्เคนें เคฆोเคนเคฐा เคฆेเคคा เคนै।

เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคซोเคจ (Microphone) - เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคซोเคจ เค•ो Mic เคฏा Mike เคญी เคฌोเคฒा เคœाเคคा เคนै เคœो เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคซोเคจ เคเค• เคเคธा เคกिเคตाเค‡เคธ เคนै เคœो เค†เคชเค•ी เค†เคตाเคœ़ เค•ो เคกिเคœिเคŸเคฒ เคกाเคŸा เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคा เคนै। เคฏे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคเค• เค‡เคจเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ เค•ी เคคเคฐเคน เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคนोเคคा เคนै।

เคฎॉเคกेเคฎ (Modem) - เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคคเคฐीเค•े เคธे เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ी เคธुเคตिเคงा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎॉเคกेเคฎ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै।

เคฏเคน Telephone Line เคธे เค†เคจे เคตाเคฒे Analog Signal เค•ो Modulate เค•เคฐเค•े Digital Signal เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคा เคนै เค”เคฐ Computer เคธे เค†เคจे เคตाเคฒे Signal เค•ो Demodulate เค•เคฐเค•े Analog Signal เคฎें เคฌเคฆเคฒเค•เคฐ เค‰เคธे เคตाเคชเคธ เคญेเคœ เคชाเค เค”เคฐ เค‡เคธी เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•ो เค†เคธाเคจ เคถเคฌ्เคฆों เคฎें Modulation เค”เคฐ Demodulation เค•เคนเคคे เคนै।

เคเคจเค†เคˆเคธी (NIC) - เคเคจเค†เคˆเคธी (NIC) เค•ी เคซुเคฒเคซाเคฐ्เคฎ เคนै เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค‡ंเคŸเคฐเคซेเคธ เค•ाเคฐ्เคก (Network Interface Card) เค‡เคธे เคˆเคฅเคฐเคจेเคŸ เค•ाเคฐ्เคก (Ethernet card) เค”เคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคเคกाเคช्เคŸเคฐ (network adapter) เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै, เค…เค—เคฐ เคเคธा เค•ाเคฐ्เคก เคนोเคคा เคนै เคœिเคธे เคฎเคฆเคฐเคฌोเคฐ्เคก เค•े เคธाเคฅ เค•เคจेเค•्เคŸ เค•ा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคˆเคฅเคฐเคจेเคŸ เค•ेเคฌเคฒ เค•े เคธाเคฅ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคธे เคœोเคก़ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै

เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (Network) - เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ, เคธเคฐ्เคตเคฐ, เคฎेเคจเคซ्เคฐेเคฎ, เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคกिเคตाเค‡เคธ เคฏा เค…เคจ्เคฏ เคเคธी เคกिเคตाเค‡เคธ เคœो เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคกाเคŸा เคถेเคฏเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै เค‰เคจเค•ा เค†เคชเคธ เค•ा เค•เคจेเค•्เคถเคจ เคšाเคนे เคตเคน เคตाเคฏเคฐเคฒैเคธ เคนो เคฏा เค•ेเคฌเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• Network) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै, เคนเคฎ เคชूเคฐी เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค”เคฐ เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸเคซोเคจ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคœुเฅœे เคนैं, เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (Network) เค•ा เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै

> เคจाเคฐ्เคฅ เคฌ्เคฐिเคœ (Northbridge) - เคฎเคฆเคฐเคฌोเคฐ्เคก เค•ा เคเค• เคญाเค— เคนोเคคा เคนै เค…เคธเคฒ เคฎें เคฎเคฆเคฐเคฌोเคฐ्เคก เคฆो เคฎें เคจाเคฐ्เคฅ เคฌ्เคฐिเคœ (Northbridge) เค”เคฐ เคธाเค‰เคฅ เคฌ्เคฐिเคœ (South Bridge) เคจाเคฎ เค•े เคฆो เคธเคฐ्เค•िเคŸ เคนोเคคे เคนैं เค‡เคธเคฎें เคธे เคจाเคฐ्เคฅ เคฌ्เคฐिเคœ (Northbridge) เค•ा เค•ाเคฎ CPU เค”เคฐ เคธीเคชीเคฏू เค•े เค•ॅเคฒ्เค•्เคฏुเคฒेเคŸेเคก เคกेเคŸा เค”เคฐ เค‡เคจเคซाเคฐ्เคฎेเคถเคจ เคกेเคŸा เค•ो เคธाเค‰เคฅ เคฌ्เคฐिเคœ เคคเค• เคชเคนुเคšाเคจा เคนोเคคा เคนै

เคจเคฎ เคฒॉเค• (Num lock) - เคจเคฎ เคฒॉเค• (Num lock) เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เคชเคฐ เคฆी เค—เคฏी เคเค• เคŸॉเค—เคฒ เค•ी (Toggle keys) เคนोเคคी เคนै เค…เค—เคฐ เคจเคฎ เคฒॉเค• (Num lock) เค‘เคจ เคนै เคคो เค†เคชเค•े เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เค•ा เคจ्เคฏूเคฎेเคฐिเค• เค•ीเคชैเคก เค•ाเคฎ เค•เคฐेเค—ा เค…เค—เคฐ เคจเคฎ เคฒॉเค• (Num lock) เค‘เคซ เคนै เคคो เคฏเคน เคกिเคธेเคฌเคฒ เคนो เคœाเคฏेเค—ा เค”เคฐ เค•เคฐ्เคธเคฐ เค•ंเคŸ्เคฐोเคฒ เค•ीเคœ (Cursor control keys) เค•ी เคคเคฐเคน เค•ाเคฎ เค•เคฐेเค—ा


เคเคจเคเคซเคธी (NFC) - เคเคจเคเคซเคธी (NFC) เค•ी เคซुเคฒเคซाเคฐ्เคฎ เคนै เคจिเคฏเคฐ เคซीเคฒ्เคก เค•เคฎ्เคฏुเคจिเค•ेเคถเคจ (Near Field Communication) เคนै, เคฏเคน เคเค• High Frequency Wireless Communication Technology เคนै, เคœो เค•เคฎ เคฆूเคฐी เคฏाเคจि เคœ्เคฏाเคฆा เคธे เคœ्เคฏाเคฆा 10 เคธेเคฎी เค•ी เคฆूเคฐी เคธे เคฆो เคกिเคตाเค‡เคธों เค•े เคฌीเคš เคกाเคŸा เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เค•เคฐ เคธเค•เคคी เคนै

● เคจेเคŸ เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐैเคฒिเคŸी (Net Neutrality) เคจेเคŸ เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐैเคฒिเคŸी (Net Neutrality) เคธे เค†เคช เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธे เค†เคœाเคฆ เคนैं, เคเค• เคฌाเคฐ เคกेเคŸाเคชैเค• เคกเคฒเคตाเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค†เคช เค•िเคธी เคญी เคฌेเคตเคธाเค‡เคŸ เค•ो เคฏूเคœ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เค”เคฐ เคœो เคธ्เคชीเคก เค†เคชเคจे เคธเคฒेเค•्เคŸ เค•ी เคนै เคตเคน เคธเคญी เคฌेเคตเคธाเค‡เคŸ เคชเคฐ เคเค• เคธเคฎाเคจ เคฐเคนेเค—ी। เค•ोเคˆ เคญी เคฌेเคตเคธाเค‡เคŸ เคฏा เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ เค•े เคฒिเคฏे เค…เคฒเค— เคธे เคซीเคธ เคจเคนीं เคฆेเคจी เคนोเคคी เคนै। เค†เคช เคฌिเคฒเค•ुเคฒ เค†เคœाเคฆी เคธे เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธे เคจेเคŸ เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐैเคฒिเคŸी (Net Neutrality) เค•เคนเคคे เคนैं। -

เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ (Output Device) - เคฏूเคœเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคฆी เค—เคฏी เค•ंเคฎाเคก เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐोเคธेเคธ เค•ी เค—เคฏी เคœाเคจเค•ाเคฐी เค•ा เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคชเค•ो เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœो เค†เคชเค•ो เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ เคฏा เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคฏूเคจिเคŸ เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै เคฏเคน i/o devices เค•เคนเคฒाเคคी เคนै। เคœैเคธे - เคฎॉเคจिเคŸเคฐ, เคช्เคฐिंเคŸเคฐ, เคนैเคกเฅžोเคจ, เคธाเค‰ंเคก เค•ाเคฐ्เคก, เคช्เคฒॉเคŸเคฐ्เคธ, เคช्เคฐोเคœेเค•्เคŸเคฐ เค†เคฆि।

เค“เคเคธ (OS) - เค“เคเคธ (OS) เค•ा เคชूเคฐा เคจाเคฎ เค‘เคชเคฐेเคŸिंเค— เคธिเคธ्เคŸเคฎ (Operating system) เคฏा เคช्เคฐเคšाเคฒเคจ เคคंเคค्เคฐ เคญी เค•เคนเคคे เคนैं, เคฏเคน เค•เคˆ เคธाเคฐे เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ा เคธเคฎूเคน เคนोเคคा เคนै เค‘เคชเคฐेเคŸिंเค— เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ เค”เคฐ เคนเคฎाเคฐे เคฏाเคจि เคฏूเคœเคฐ्เคธ เค•े เคฌीเคš เคเค• เคชुเคฒ เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै।

เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เคธ्เค•ैเคจเคฐ (Optical Scanner) - เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เคธ्เค•ैเคจเคฐ (Optical Scanner) เคเค• เคเคธी เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ เคกिเคตाเค‡เคธ เคนै เคœो เค•िเคธी เคญी เคนाเคฐ्เคกเค•ॉเคชी (เค•ोเคˆ เคซोเคŸो, เคช्เคฐिंเคŸ เคฏा เคนाเคฅ เคธे เคฒिเค–ा เค•ाเค—เคœ) เค•ो เคฒाเค‡เคŸ เคฆ्เคตाเคฐा เคธ्เค•ैเคจ เค•เคฐ เคกिเคœिเคŸเคฐ เคฐूเคช เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคฆेเคคी เคนै เคœिเคธเคธे เค†เคช เค‰เคธे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคฐเค– เคธเค•ें, เค†เคœเค•เคฒ เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เคธ्เค•ैเคจเคฐ (Optical Scanner) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฌाเคฏोเคฎेเคŸ्เคฐिเค• เคกाเคŸा เค•ो เค‡เค•เค ्เค ा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคญी เค•िเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै।

เค“เคเคฎเค†เคฐ (OMR) - เค“เคเคฎเค†เคฐ เค•ी เคซुเคฒ เคซॉเคฐ्เคฎ เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เคฎाเคฐ्เค• เคฐीเคกเคฐ (Optical mark reader) เค•เคนเคคे เคนैं, เคœिเคจ เคฌเคนुเคตिเค•เคฒ्เคชीเคฏ เค‰เคค्เคคเคฐ เคตाเคฒे เคช्เคฐเคถ्เคจों เค•े เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆेเคจे เคฎें เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เค†ंเคธเคฐ เคถीเคŸ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เค‰เคจ เค“เคเคฎเค†เคฐ เคถीเคŸ เค•ो เคšैเค• เค•เคฐเคจे เคฎें เคฒिเคฏे เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เคฎाเคฐ्เค• เคฐीเคกเคฐ (Optical mark reader) เคฆ्เคตाเคฐा เค‘เคŸोเคฎेเคŸिเค• เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เค•ी เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เคฎाเคฐ्เค• เคฐिเค•ॉเค—เคจेเคถเคจ เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เค‰เคค्เคคเคฐों เค•ी เคœांเคš เค•ी เคœाเคคी เคนै।

เค“เคธीเค†เคฐ (OCR) - OCR เคฏाเคจी "เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เค•ैเคฐेเค•्เคŸเคฐ เคฐीเคกเคฐ" เคœो เค‘เคช्เคŸिเค•เคฒ เค•ैเคฐेเค•्เคŸเคฐ เคฐिเค•ॉเค—्เคจिเคถเคจ เคคเค•เคจीเค• เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै। เคœिเคธเคธे เคนाเคฅ เคธे เคฒिเค–े เคฏा เคŸाเค‡เคช เค•เคฐ เคช्เคฐिंเคŸ เค•िเคฏे เคฏा เค•िเคธी เคจ्เคฏूเคœเคชेเคชเคฐ เคฏा เคฌुเค• เค•े เค•िเคธी เคญी เคชेเคœ เค•ो เคธ्เค•ैเคจ เค•เคฐ เคŸैเค•्เคธ्เคŸ เคฎें เค•เคจ्เคตเคฐ्เคŸ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เคœिเคธเคธे เค‰เคธे เคฆोเคฌाเคฐा เคเคกिเคŸ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•े।

เค“เคŸीเคœी เค•ेเคฌเคฒ (OTG Cable) - USB OTG เค•ा เคชूเคฐा เคจाเคฎ เคฏाเคจि Full Form On The Gol 3FR OTG Compatible Device เคนै เคฏाเคจि เคเคธी เคกिเคตाเค‡เคธ เคนै เคœो OTG เคธเคชोเคฐ्เคŸ เค•เคฐเคคा เคนै। เคนै

> เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (Protocol) - เคœเคฌ เคฆो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ो เค†เคชเคธ เคฎें เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— (Networking) เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคœोเคก़ा เคœाเคคा เคนै เคคो เคฏเคนां เคชเคฐ เค•ुเค› เค‰เคจ Computers เค•े เคฌीเคš เค•เคฎ्เคจ्เคฏुเค•ेเคถเคจ (Communication) เค•े เค•ुเค› เคจिเคฏเคฎ เคนोเคคे เคนैं เค”เคฐ เค‡เคจ्เคนीं เคจिเคฏเคฎ (Rule) เค•े เคธंเค—्เคฐเคน เค•ो เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (Protocol) เคœाเคคा เคนै।

เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎिंเค— เคฒैंเค—्เคตेเคœेเคœ ( Prograr Language) - เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎिंเค— เคฒैंเค—्เคตेเคœेเคœ (Programming Language) เคเค• เคธ्เคชेเคถเคฒ เค•ैเคฐेเค•्เคŸเคฐ เค•ा เคธेเคŸ เคนोเคคी เคนै เคœिเคธे เค•ेเคตเคฒ Computer เคนी เคธเคฎเค เคธเค•เคคे เคนैं, เคฏเคน Computer เค•ो เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เคฆेเคจे เค•े เค•ाเคฎ เค†เคคी เคนै, เคธीเคงे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค•เคนा เคœाเคฏे เคคो เค•ोเคˆ เคญी Software Programs, เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎिंเค— เคฒैंเค—्เคตेเคœेเคœ (Programming Language) เคธे เคคैเคฏाเคฐ เคจिเคฐ्เคฆेเคถों เค•ा เคเค• เคธेเคŸ เคนोเคคा เคนै, เค•ुเค› เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎिंเค— เคฒैंเค—्เคตेเคœेเคœ (Programming Language) เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं C,C++, JAVA, Visual Basic เค†เคฆि।

เคชीเคธीเค†เคˆ (PCI) - เคชीเคธीเค†เคˆ (PCI) เค•ा เคชूเคฐा เคจाเคฎ peripheral Controller Interface เคนोเคคा เคนै, เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎเคฆเคฐเคฌोเคฐ्เคก เค•े เคธाเคฅ เค…เคฒเค— เคธे เค—्เคฐाเคซिเค• เค•ाเคฐ्เคก, เคธाเค‰เคฃ्เคก เค•ाเคฐ्เคก, เคฒेเคจเค•ाเคฐ्เคก, เค‡ंเคธ्เคŸॉเคฒ เค•เคฐเคจे เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคชीเคธीเค†เคˆ (PCI) เคเค• เคฏเคน 32 เคฌिเคŸ เค•ा เค‡เคจเคชुเคŸ เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคธ्เคฒॉเคŸ เคนोเคคा เคนै।

เคช्เคฐिंเคŸเคฐ (Printer )- เคช्เคฐिंเคŸเคฐ (Printer) เคเค• เค†เค‰เคŸเคชुเคŸ เคกिเคตाเค‡เคธ (Output Device) เคนोเคคी เคนै, เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคกेเคŸा เคฏाเคจि เคธॉเคซ्เคŸ เค•ॉเคชी (Soft Copy) เค•ी เคนाเคฐ्เคกเค•ॉเคชी (Hard Copy) เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

→ เคช्เคฐाเค‡เคฎเคฐी เคธ्เคŸोเคฐेเคœ เคกिเคตाเค‡เคธ ( Primary Storage Device) . เคช्เคฐाเค‡เคฎเคฐी เคธ्เคŸोเคฐेเคœ เคกिเคตाเค‡เคธ (Primary Storage Device) เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคฎुเค–्เคฏ เคฎैเคฎाเคฐी เคนोเคคी เคนै เคœो เคธीเคงे เคคौเคฐ เคชเคฐ เคธेंเคŸ्เคฐเคฒ เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เคฏूเคจिเคŸ (Central Processing unit) เคธे เคœुเคก़ा เคฐเคนเคคा เคนै เค”เคฐ เคฏूเคœเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค‡เคจเคชुเคŸ เค•िเคฏे เคกाเคŸा เค”เคฐ เคช्เคฐोเคธेเคธ เคกाเคŸा เค•ो เคธंเค—ृเคนीเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै, เค‡เคธเค•ा เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै เคนाเคฐ्เคกเคกिเคธ्เค•।

เคชाเคตเคฐ เคธเคช्เคฒाเคˆ (Power supply) เคชाเคตเคฐ เคธเคช्เคฒाเคˆ (Power Supply) เค•ो SMPS เคฏाเคจि เคธ्เคตिเคš เคฎोเคก เคชॉเคตเคฐ เคธเคช्เคฒाเคˆ (Switchmode power supply) เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै, เคธीเคชीเคฏू เคฎें เคฎเคฆเคฐเคฌोเคฐ्เคก, เคนाเคฐ्เคกเคกिเคธ्เค•, เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•ो เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฌिเคœเคฒी เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคคी เคนै

> เค•्เคตเคฐ्เคŸी (QWERTY) - เค†เคงुเคจिเค• เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เคชुเคฐाเคจे เคŸाเค‡เคช เคฐाเค‡เคŸเคฐ เคธे เคฒिเคฏा เค—เคฏा เคนै เค…เค—เคฐ เค†เคช เค—ौเคฐ เคธे เคฆेเค–ें เคคो เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เค•े เค…เค•्เคทเคฐ QWERTY เคธे เคถुเคฐु เคนोเคคे เคนैं। เค•्เคฐिเคธ्เคŸोเคซเคฐ เคฒैเคฅเคฎ เคถोเคฒेเคœ (Christopher Latham Sholes) ABCD เค•्เคฐเคฎ เคตाเคฒे เคŸाเค‡เคช เคฐाเค‡เคŸเคฐ เค•े เคฌเคŸเคจ เคœाเคฎ เคนो เคฐเคนे เคฅे เคฏเคนी เคตเคœเคน เคนै เค•ि เค†เคชเค•े เค•ीเคฌोเคฐ्เคก เคฎें QWERTY เคถเคฌ्เคฆों เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคคाเค•ि เคŸाเค‡เคช เค•เคฐเคจे เคฎें เค†เคธाเคจी เคฐเคนे।


เค•्เคตेเคฐी (Query) - เค•्เคตेเคฐी (Query) เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा Questions เคนोเคคा เคนै, เค•्เคตेเคฐी (Query) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคธी เคกाเคŸाเคฌेเคธ เคธे เคธเคŸीเค• เคกाเคŸा เคจिเค•ाเคฒเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค‡เคธे เค†เคช เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคซिเคฒ्เคŸเคฐ เคญी เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เคœैเคธे เค†เคช เค—ूเค—เคฒ เคธเคฐ्เคš เคฎें เค•ोเคˆ เค•ीเคตเคฐ्เคก เคŸाเค‡เคช เค•เคฐเคคे เคนैं เคคो เคตเคน เคธเคฐ्เคš เค•्เคตेเคฐी เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เค•्เคฏूเค†เคฐ เค•ोเคก (QR Code) - เค•्เคฏूเค†เคฐ เค•ोเคก (QR Code) เค•ो เค•्เคตिเค• เคฐिเคธ्เคชांเคธ เค•ोเคก (Quick Response Code) เค•เคนเคคे เคนैं। เคœिเคธเคฎें เค›िเคชी เคนोเคคी เคนै เคขेเคฐ เคธाเคฐी เคœाเคจเค•ाเคฐी เค…เค—เคฐ เค†เคชเค•े เคซोเคจ เคฎें เค•्เคฏूเค†เคฐ เค•ोเคก เคฐीเคกเคฐ เคนै เคคो เค†เคช เคเค• เคธेเค•ेเคฃ्เคก เคฎें เค•्เคฏूเค†เคฐ เค•ोเคก (QR Code) เคธे เคœाเคจเค•ाเคฐी เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคฏเคน เค•्เคตिเค• เคฐिเคธ्เคชांเคธ (Quick Response) เค•เคฐเคคा เคนै ।

เค•्เคตाเคก เค•ोเคฐ (Quad core) - เค•ोเคฐ (Core) เคธीเคชीเคฏू เคฏाเคจि เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคฒเค—ी เคเค• เค—เคฃเคจा (computation) เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เคฏूเคจिเคŸ เคฏा เคšिเคช เคนोเคคी เคนै, Single Core Processor เคœ्เคฏाเคฆा เคฌोเค เคชเคกเคคे เคนी เคนैंเค— เคนोเคจे เคฒเค—เคคा เคฅा, เค‡เคธเคฒिเคฏे เค‡เคธเค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคฌเคขाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคฎें เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค•ोเคฐ (Core) เคฒเค—ाเคฏे เคœाเคคे เคนैं। เคšाเคฐ เค•ोเคฐ เคฎเคคเคฒเคฌ Quad Corel

> เคฐैเคฎ (RAM) - เคฐैเคฎ (RAM) เค•ी เคซुเคฒเคซाเคฐ्เคฎ เคฐैเคจ्เคกเคฎ เคเค•्เคธिเคธ เคฎैเคฎเคฐी (Random-access memory) เคนोเคคी เคนै, เคฐैเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคตเคฐ्เค•िंเค— เคธ्เคชेเคธ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคी เคฏเคน เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค…เคธ्เคฅाเคˆ เคฎैเคฎोเคฐी เคนोเคคी เคนै, เค‡เคธเคฎें เค•ोเคˆ เคญी เคกाเคŸा เคธ्เคŸोเคฐ เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै। เคœเคฌ เคนเคฎ เค•ोเคˆ เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคšเคฒाเคคे เคนैं, เคคो เคตเคน เคšเคฒเคคे เคธเคฎเคฏ เคฐैเคฎ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคคी เคนै।

เคฐिเคฌूเคŸ (Reboot) - เคฐिเคฌूเคŸ (Reboot) เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนै เค•ि เคชเคนเคฒे เคธे เค‘เคจ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคšाเคนे เคตเคน เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคนो เคฏा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค‰เคธे เคฐीเคธ्เคŸाเคฐ्เคŸ เค•เคฐเคจा, เคฐिเคฌूเคŸ (Reboot) เคเค• เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคนै เคœिเคธे เคฒोเค— เค…เค•्เคธเคฐ เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเคคे เคนैं

→ เคฐोเคฎ (ROM) - เคฐोเคฎ (ROM) เค•ा เคชूเคฐा เคจाเคฎ เคนै เคฐीเคก เค‘เคจเคฒी เคฎैเคฎाเคฐी (Read-only memory) เคฏเคน เคญी เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค”เคฐ เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค•ा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคญाเค— เคนोเคคा เคนै, เคฐैเคฎ (RAM) เค•े เค‰เคฒเคŸ เคฐोเคฎ (ROM) เคฎें เคกाเคŸा เคธ्เคฅाเคˆ เคฐूเคช เคธे เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै, เคฐोเคฎ เคฎैเคฎोเคฐी เคฎें เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคกाเคŸा เค•ो เคธिเคฐ्เคซ เคชเคข़ เคธเค•เคคे เคนैं เค‰เคธเคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคे।

เคฐिเคฎोเคŸ เคกेเคธ्เค•เคŸॉเคช (Remote Desktop ) - เคฐिเคฎोเคŸ เคกेเคธ्เค•เคŸॉเคช (Remote Desktop) เคเค• เคเคธी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคนोเคคी เคนै เคœिเคธเคฎें เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฆ्เคตाเคฐा เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคฆो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ो เค†เคชเคธ เคฎें เค•เคจेเค•्เคŸ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เคธ्เค•्เคฐीเคจ เคถेเคฏเคฐ เค•เคฐाเคฏी เคœा เคธเค•เคคी เคนै เค”เคฐ เคชूเคฐे เค•े เคชूเคฐे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เค•ंเคŸ्เคฐोเคฒ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฒिเคฏे เคœो เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค…เคชเคจाเคฏी เคœाเคคी เคนै เคตเคน เคฐिเคฎोเคŸ เคกेเคธ्เค•เคŸॉเคช เค•เคจेเค•्เคถเคจ (Remote Desktop Connection) เค•เคนเคฒाเคคी เคนै।

เคฐेเคŸिเคจा เคกिเคธ्เคช्เคฒे (Retina Display ) เค•िเคธी เคญी Image เค•ो เค…เคงिเค• เคธाเคซ เคฆेเค–เคจे เค•े เคฒिเคฏे Pixel เค•ा เค…เคงिเค• เคธंเค–्เคฏा เคฎें เคนोเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै, เคฐेเคŸिเคจा เคกिเคธ्เคช्เคฒे (Retina Display) เคคเค•เคจीเค• เคฎें เค‡เคจ्เคนीं เคชिเค•्เคธเคฒ เค•ो เคฌเคนुเคค เค…เคงिเค• เคฌเฅा เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคœिเคธเคธे เคธ्เค•्เคฐीเคจ เคชเคฐ เคฆेเค–เคคे เคธเคฎเคฏ เคนเคฎाเคฐी เค†ँเค–ों เคชเคฐ เค•เคฎ เคช्เคฐเคญाเคต เคชเคก़เคคा เคนै, เคฏเคน เคฌिเคฒเค•ुเคฒ เคตैเคธा เคนी เคนै, เคœैเคธा เค•ोเคˆ เค•िเคคाเคฌ เคชเคขเคจा।

เคธोเคถเคฒ เคฎीเคกिเคฏा (Social Media ) - เคธोเคถเคฒ เคฎीเคกिเคฏा (Social media) เคเค• เค†เคญाเคธी เคฆुเคจिเคฏा เคนै เคœिเคธ เคชเคฐ เค†เคช เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคชเคนुंเคš เคฌเคจा เคธเค•เคคे เคนैं เค”เคฐ เค…เคชเคจी เคฌाเคค เคฌिเคจा เคŸीเคตी, เคฐेเคกिเคฏो เค”เคฐ เค…เค–เคฌाเคฐ เค•े เคฒोเค—ों เค•े เคฌीเคš เคชเคนुเคšा เคธเค•เคคे เคนैं।

เคธोเคถเคฒ เคฎीเคกिเคฏा ( Social media ) เค•े เค•เคˆ เคช्เคฐเคšเคฒिเคค เคช्เคฒेเคŸเคซॉเคฐ्เคฎ เคนैं เคœैเคธे - เคซेเคธเคฌुเค•, เคฏूเคŸ्เคฏूเคฌ เคŸ्เคตिเคŸเคฐ เค”เคฐ เค‡ंเคธ्เคŸाเค—्เคฐाเคฎ।

เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ (Software) - เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ Computer เค•ा เคตเคน Part เคนोเคคा เคนै เคœिเคธเค•ो เคนเคฎ เค•ेเคตเคฒ เคฆेเค– เคธเค•เคคे เคนैं เค”เคฐ เค‰เคธ เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, Software เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ Computer เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจे เค•ो Simple เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै

เคธ्เคŸाเคฐ เคŸोเคชोเคฒॉเคœी (Star Topology)- เคธ्เคŸाเคฐ เคŸोเคชोเคฒॉเคœी (Star Topology) Local Area Network (LAN) เค•ा เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนै, เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (Network) เค•िเคธ เคคเคฐเคน เค•ा เคนै เคฏाเคจि เค‡เคธเค•ी เค†เค•ृเคคि, เคฒेเค†เค‰เคŸ เคฏा เคธंเคฐเคšเคจा เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคนै เค‡เคธे เคŸोเคชोเคฒॉเคœी (Topology) เค•เคนเคคे เคนैं।

เคธ्เคŸाเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคŸोเคชोเคฒॉเคœी (Star Network Topology) เคฎें เคเค• เคนเคฌ เคธे เคนी เคธाเคฐे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ो เคœोเคก़ा เคœाเคคा เคนै, เค‡เคธ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎें เคเค• เคนोเคธ्เคŸ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเคธे เคฌाเค•ी เคธเคญी เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ंเคŸ्เคฐोเคฒ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เคธेเคฒ्เคซ़ी (Selfie) - เคธेเคฒ्เคซी เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคเค• เคเคธी เคคเคธ्เคตीเคฐ เคœो เค…เคชเคจे เค•ैเคฎเคฐे, เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸเคซोเคจ เคฏा เคตेเคฌเค•ैเคฎ เคธे เค–ुเคฆ เคนी เค–ीเคšी เคนो, เคฏाเคจी เค–ुเคฆ เคนी เค…เคชเคจी เคคเคธ्เคตीเคฐें เค–ींเคš เค•เคฐ เคธोเคถเคฒ เคฎीเคกिเคฏा เคชเคฐ เค…เคชเคฒोเคก เค”เคฐ เคถेเคฏเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เคšเคฒเคจ 'เคธेเคฒ्เคซी' เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคจे เคฒเค—ा เคนै।

เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคฌเค— (Software bug) - เคœเคฌ เคกेเคตเคฒเคชเคฐ เค•ोเคˆ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคฌเคจाเคคा เคนै เคคो เคฌเคจाเคคे เคธเคฎเคฏ เค‰เคธเคฎें เค–ाเคฎिเคฏॉ เคฐเคน เคœाเคคी เคนैं, เคœिเคธे เค†เคช เคค्เคฐुเคŸि, เคฆोเคท, เค—เคฒเคคी, เคตिเคซเคฒเคคा เคฏा เค–ोเคŸ (เคซॉเคฒ्เคŸ) เค•เคน เคธเค•เคคे เคนो, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธे เคคเค•เคจीเค•ी เคญाเคทा เคฎें เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคฌเค— (Software Bug ) เค•เคนเคคे เคนैं।

เคธुเคชเคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ (Supercomputer) เคธुเคชเคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ ( Supercomputer) เค‰เคจ Computers เค•ो เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เคœो เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธเคฎเคฏ เคฎें เค—เคฃเคจा-เคถเค•्เคคि เคคเคฅा เค•ुเค› เค…เคจ्เคฏ เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เคธเคฌเคธे เค†เค—े เคนोเคคे เคนैं।

เค‡เคธเคฎें เค•เคˆ เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคเค• เคธाเคฅ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคนुเค เค•िเคธी เคญी เคœเคŸिเคฒเคคเคฎ เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ा เคคुเคฐंเคค เคนเคฒ เคจिเค•ाเคฒ เคฒेเคคे เคนैं।

เคŸोเคชोเคฒॉเคœी (Topology) - เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (Network) เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ, เคธเคฐ्เคตเคฐ, เคฎेเคจเคซ्เคฐेเคฎ, เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคกिเคตाเค‡เคธ เคฏा เค…เคจ्เคฏ เคเคธी เคกिเคตाเค‡เคธ เคœो เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคกाเคŸा เคถेเคฏเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै เค‰เคจเค•ा เค†เคชเคธ เค•ा เค•เคจेเค•्เคถเคจ เคšाเคนे เคตเคน เคตाเคฏเคฐเคฒैเคธ เคนो เคฏा เค•ेเคฌเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (Network) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै เค”เคฐ เคฏเคน เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (Network) เค•िเคธ เคคเคฐเคน เค•ा เคนै เคฏाเคจि เค‡เคธเค•ी เค†เค•ृเคคि, เคฒे-เค†เค‰เคŸ เคฏा เคธंเคฐเคšเคจा เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคนै เค‡เคธे เคŸोเคชोเคฒॉเคœी (Topology) เค•เคนเคคे เคนैं।

เคŸोเคฐेंเคŸ (torrent) - เคŸोเคฐेंเคŸ (Torrent) เค•ो เคนिंเคฆी เคฎें เค…เคฐ्เคฅ เคฌौเค›ाเคฐ, เคช्เคฐเคšเคฃ्เคก เคงाเคฐा, เคเคก़ी เคนै, เคจाเคฎ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคนी เค‡เคธเค•ी เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคนै, เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธे เคซाเค‡เคฒ เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคเค• เค›ोเคŸी เคธी เคซाเค‡เคฒ เคนोเคคी เคนै เคœो เคกाเค‰เคจเคฒोเคกเคฐ เค•ा เคฏเคน เคฌเคคाเคคी เคนै เคซाเค‡เคฒ เค•เคนां


เคธे เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เค•เคฐเคคी เคนै เคฏเคน เคเค• เคŸ्เคฐेเค•เคฐ เคซाเค‡เคฒ เคนोเคคी เคนै เคœिเคธเค•ा เคซ़ाเค‡เคฒ เคเค•्เคธเคŸेंเคถเคจ (file extension) ".Torrent" เคนोเคคा เคนै, เคฏเคน เค–ुเคฆ เคฎें เคชूเคฐी เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เคซाเค‡เคฒ เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै।

เคŸॉเคฐ เคฌ्เคฐाเค‰เคœเคฐ (Tor Browser) - เคกाเคฐ्เค• เคตेเคฌ (Dark Web) เคฎें เค…เคชเคจी เคชเคนเคšाเคจ เค›ुเคชाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคฒोเค— เคŸॉเคฐ (TOR) เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเคคे เคนैं เคŸॉเคฐ (TOR) เคฆ เค‘เคจिเคฏเคจ เคฐूเคŸเคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ा เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนै, เค‡เคธเคฎें เคเค• เค–ाเคธ เค•िเคธ्เคฎ เคซ़ाเคฏเคฐเคซॉเค•्เคธ เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคฌिเคจा เคŸ्เคฐैเค• เคนुเค เค…เคจॉเคจिเคฎเคธ (เค…เคชเคจी เคชเคนเคšाเคจ เค›िเคชाเค•เคฐ) เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคŸीเคธीเคชी เค†เคˆเคชी (TCP/IP) - เคŸी เคธी เคชी (TCP) เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคŸ्เคฐाเคจ्เคธเคฎिเคถเคจ เค•เคจ्เคŸ्เคฐोเคฒ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (Transmission Control Protocol) เค”เคฐ เค†เคˆ เคชी (IP) เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (Internet Protocol) เค‡เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฆो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•े เคฌीเคš เคซाเค‡เคฒों เค•ा เค†เคฆाเคจ-เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं।

• เคŸी เคธी เคชी เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เคกाเคŸा เค•ो เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เคญाเค—ों เคฎें เคฌाँเคŸเคจे เค•ी เคนोเคคी เคนै เค”เคฐ เค†เคˆ เคชी เค‡เคจ เคชैเค•िเคŸों เคชเคฐ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคธ्เคฅเคฒ เค•ा เคชเคคा เค…ंเค•िเคค เค•เคฐเคคा เคนै।

เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค—

เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเค•िเค— เค•เคˆ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ो เค†เคชเคธ เคฎें เคœोเคก़เคจे เค•ी เคคเค•เคจीเค• เคนै। เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— เคธे เคธเคญी เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เค•ा เคธाเคฎूเคนिเค• เค‰เคชเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

• เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— (เคธंเคฏोเคœเคจ) เคฆो เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เค•ी เคœाเคคी เคนै - Local Area Networking (LAN) เคคเคฅा Wide Area Networking (WAN)I LAN

เค‡เคธเค•ा เคชूเคฐा เคจाเคฎ Local Area Network เคนै เคฏเคน เคเค• เคเคธा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนै เคœिเคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฆो เคฏा เคฆो เคธे เค…เคงिเค• เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคœोเคก़เคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

• เคฒोเค•เคฒ เคเคฐिเคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนै เค‡เคธे เคธंเค•्เคทेเคช เคฎें เคฒेเคจ เค•เคนा เคœाเคคा เคนैं।

• เคฏเคน เคเค• เคเคธा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนै เคœो เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค‡เคฒाเค•ों เคœैเคธे- เค˜เคฐ, เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏ, เคฏा เคญเคตเคจ เคธเคฎूเคนों เค•ो เค•เคตเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै।

• เคตिเคถेเคทเคคाเคฏे

• เคฏเคน เคเค• เค•เคฎเคฐे เคฏा เคเค• เคฌिเคฒ्เคกिंเค— เคคเค• เคธीเคฎिเคค เคฐเคนเคคा เคนै ।

• เค‡เคธเค•ी เคกाเคŸा เคนเคธ्เคคांเคคเคฐिเคค (Data Transfer) Speed เค…เคงिเค• เคนोเคคी เคนै।

• เค‡เคธเคฎें เคฌाเคนเคฐी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ो เค•िเคฐाเคฏे เคชเคฐ เคจเคนीं เคฒेเคจा เคชเคก़เคคा เคนै |

• เค‡เคธเคฎें เคกाเคŸा เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคฐเคนเคคा เคนै।

• เค‡เคธเคฎें เคกाเคŸा เค•ो เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅिเคค เค•เคฐเคจा เค†เคธाเคจ เคนोเคคा เคนै।

● เค‡เคธเค•ा เคชूเคฐा เคจाเคฎ Metropolitan Area Network เคนैं เคฏเคน เคเค• เคเคธा เค‰เคš्เคš เค—เคคि เคตाเคฒा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนै เคœो เค†เคตाเคœ, เคกाเคŸा เค”เคฐ

• เคฏเคน เคฒेเคจ (LAN) เคธे เคฌเคก़ा เคคเคฅा เคตेเคจ (WAN) เคธे เค›ोเคŸा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै | เค‡เคธ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคเค• เคถเคนเคฐ เค•ो เคฆूเคธเคฐे เคถเคนเคฐ เคธे เคœोเคก़ा เคœाเคคा เคนै।

• เค‡เคธเค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคฆो เคฏा เคฆो เคธे เค…เคงिเค• เคฒोเค•เคฒ เคเคฐिเคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคเค• เคธाเคฅ เคœुเคก़े เคนोเคคे เคนैं.

• เคฏเคน เคเค• เคถเคนเคฐ เค•े เคธीเคฎाเค“ เค•े เคญीเคคเคฐ เค•ा เคธ्เคฅिเคค เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนैं. เคฐाเค‰เคŸเคฐ, เคธ्เคตिเคš เค”เคฐ เคนเคฌ्เคธ เคฎिเคฒเค•เคฐ เคเค• เคฎेเคŸ्เคฐोเคชोเคฒिเคŸเคจ เคเคฐिเคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคคा เคนैं.

เคตिเคถेเคทเคคाเคฏे

• เค‡เคธเค•ा เคฐเค–เคฐเค–ाเคต เค•เค िเคจ เคนोเคคा เคนै ।

• เค‡เคธเค•ी เค—เคคि เค‰เคš्เคš เคนोเคคी เคนै ।

WAN

• เค‡เคธเค•ा เคชूเคฐा เคจाเคฎ Wide Area Network เคนोเคคा เคนै | เคฏเคน เค•्เคทेเคค्เคฐเคซเคฒ เค•ी เคฆ्เคฐเคท्เคŸि เคธे เคฌเคก़ा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै।

• เคฏเคน เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคจ เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคฌिเคฒ्เคกिंเค—, เคจ เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคถเคนเคฐ เคคเค• เคธीเคฎिเคค เคฐเคนเคคा เคนै เคฌเคฒ्เค•ि เคฏเคน เคชूเคฐे เคตिเคถ्เคต เค•ो เคœोเคก़เคจे เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคฏเคน เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै เค‡เคธเคฎें เคกाเคŸा เค•ो เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคญेเคœा เค”เคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै ।

• เค‡เคธ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค†เคชเคธ เคฎे เคฒीเคœ्เคก เคฒाเค‡เคจ เคฏा เคธ्เคตिเคš เคธเคฐ्เค•िเคŸ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคœुเคก़े เคฐเคนเคคे เคนैं।

• เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค‡เคธเค•ा เคเค• เค…เคš्เค›ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं। เคฌैंเค•ो เค•ा ATM เคธुเคตिเคงा เคตाเคˆเคก เคเคฐिเคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं।

เคตिเคถेเคทเคคाเคฏे

• เคฏเคน เคคाเคฐ เคฐเคนिเคค เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै।

• เค‡เคธเคฎें เคกाเคŸा เค•ो เคธंเค•ेเคคो (Signals) เคฏा เค‰เคชเค—्เคฐเคน (Satelight) เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคญेเคœा เค”เคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै ।

เคฏเคน เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै।

• เค‡เคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคนเคฎ เคชूเคฐी เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคกाเคŸा เคŸ्เคฐाเคจ्เคธเคซเคฐ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै।

MAN




เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ

• เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคธूเคšเคจा เคคเค•เคจीเค• (Information Technology) เค•ी เค†เคงुเคจिเค• เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคนै | เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ो เคตिเคญिเคจ्เคจ computer เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•ों เค•ा เคเค• เคตिเคถ्เคต เคธ्เคคเคฐीเคฏ เคธเคฎूเคน เคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•เคน เคธเค•เคคे เคนै।

• เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคจिเคฎ्เคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคธुเคšเคจा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เคธเคนाเคฏเค• เคนै.

● เคธूเคšเคจा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा - เค•ो เคญी เค•เคฎ्เคชเคจी, เคธंเคธ्เคฅा, เค‰เคค्เคชाเคฆ,เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคฏा เค…เคจुเคธเคจ्เคงाเคจ เค†เคฆि เคœाเคจเค•ाเคฐी เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคธाเคจी เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै।

● เคธूเคšเคจा เคฆेเคจा - เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคตिเคœ्เคžाเคชเคจ เคเค• เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคนै, เคฌเคนुเคค เคธी เค•ंเคชเคจी,เคธंเคธ्เคฅा เค…เคชเคจे เคตिเคœ्เคžाเคชเคจ เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฆेเคคे เคนै।

* เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ

• เคฎूเคฒเคคः เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ी เคธेเคจा เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा।

● 1969 เคฎें Arpanet เคจाเคฎ เค•ा เคเค• เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคœो เคšाเคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคœोเคก़ เค•เคฐ เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคฅा |

• 1972 เคคเค• เค‡เคธเคฎें เคœुเคก़เคจे เคตाเคฒे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคธंเค–्เคฏा 37 เคนो เค—เคˆ เคฅी | 1973 เคคเค• เค‡เคธเค•ा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค‡ंเค—्เคฒैंเคก เค”เคฐ เคจाเคฐ्เคตे เคคเค• เคนो เค—เคฏा ।

● เคฎें, 1974 เคฎें Arpanet เค•ो เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฒोเค—ो เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคฏोเค— เคฎें เคฒाเคฏा เค—เคฏा, เคœिเคธे เคŸेเคฒเคจेเคŸ เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เค—เคฏा ।

● 1982 เคฎें เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•े เคฒिเค เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคจिเคฏเคฎ เคฌเคจाเคฏे เค—เค เค‡เคจ्เคนें เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै | เค‡เคจ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค•ो TCP/IP (Transmission control protocol/Internet Protocol) เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เค—เคฏा |

● 1990 เคฎें Arpanet เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคคเคฅा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค‘เคซ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•े เคฐुเคช เคฎें เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคฌเคจा เคฐเคนा ।

เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ा เคฎाเคฒिเค• เค•ौเคจ เคนै?

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•िเคธी เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคจเคนीं เคนै। เคฏเคน เคเค• เค…เคคिเคตिเคถाเคฒ เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคธเคนเค•ाเคฐिเคคा เคนै। เคนाเคฒांเค•ि เค•ोเคˆ เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि, เค•ंเคชเคจी, เคธंเคธ्เคฅा เค…เคฅเคตा เคธเคฐเค•ाเคฐी เคเคœेंเคธी เค‡เคธเค•ा เคฎाเคฒिเค•ाเคจा เคนเค•़ เคจเคนीं เคฐเค–เคคी เคนै เค”เคฐ เคจ เคนी เค‡เคธे เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค•ुเค› เคเคœेंเคธी เคธเคฒाเคน เคฆेเค•เคฐ, เคฎाเคจเค• เคจिเคงाเคฐ्เคฐिเคค เค•เคฐ เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคฎुเคฆ्เคฆो เคชเคฐ เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเค•เคฐ เค‡เคธเค•ी เคธเคซเคฒเคคा เคฎें เคธเคนเคญाเค—ी เคฌाเคจी เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•े เคฒिเค เคฎाเคจเค• เค”เคฐ Guide Lines เคคเคฏ เค•เคฐเคจे เค”เคฐ เคฐिเคธเคฐ्เคš เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคธเคฎूเคน World Wide Consortium (W3C) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เคธเคฐ्เคตเคฐ เค•िเคธे เค•เคนเคคे เคนै?

เคตเคน เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœो เค•िเคธी Network เค•े เคธ्เคฐोเคคों เคœैเคธे เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค”เคฐ เคกाเคŸा เค•ो เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅिเคค เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคเค• เค•ेंเคฆ्เคฐीเคฏ เคธ्เคŸोเคฐेเคœ เคเคฐिเคฏा เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐเคคा เคนै เคธเคฐ्เคตเคฐ เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เคตเคน เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœो เค‡เคธ Storage Area เคคเค• เคเค•्เคธेเคœ เค•เคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคฏा เคกाเคŸा เคฒेเคจा เคšाเคนเคคा เคนै Client เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคเค• เค•्เคฒाเค‡ंเคŸ เคœो เค•เคˆ เคธाเคฐे เคธเคฐ्เคตเคฐो เค•े เคซाเคˆเคฒो เค”เคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎो เคคเค• เคเค•्เคธेเคธ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै Host Computer เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เค†เคชเค•ा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคนोเคธ्เคŸ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคนी เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ी เค…ंเคฆเคฐुเคจी เคธंเคฐเคšเคจा เคฎें เคเค• Transportation System เคนोเคคा เคนै।

• เคเค• เคŸ्เคฐांเคธเคชोเคฐ्เคŸेเคถเคจ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคฎें เคŸ्เคฐैเคซिเค• เค•ा เคœ्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เคฒोเคก เคนाเคˆเคตे เคตเคนเคจ เค•เคฐเคคे เคนै। เคœो เคฌเคก़े เคถเคนเคฐो เค•ो เคœोเคก़เคคे เคนै। เค ीเค• เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฎें เค•ुเค› เคฎुเค–्เคฏ เค•เคฎ्เคฏुเคจिเค•ेเคถเคจ เคฒाเคˆเคจे เคนोเคคी เคนै เคœो เคŸ्เคฐैเคซिเค• เค•ा เค…เคงिเค•เคคเคฎ เคญเคฐ เคตเคนเคจ เค•เคฐเคคी เคนै।

• เค‡เคจ Communication เคฒाเคˆเคจों เค•ो เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐूเคช เคธे เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ backbone เค•เคนเคคे เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคเค• เคชैเค•ेเคŸ เค†เคงाเคฐिเคค เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคนै। เค‡เคธเค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนै เค•ी เคœो เคกाเคŸा เค†เคช เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เค•เคฐเคคे เคนै เคตเคน เคชैเค•ेเคŸ เคฎें เคฌเคŸ เคœाเคคा เคนै।

• เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคตिเคถेเคท เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เคธे เคœुเฅœे เคนोเคคे เคนै เคœिเคจเค•ो เคฐाเคŠเคŸเคฐ เค•เคนเคคे เคนै। -

● เคเค• Router เคชเคนเคฒे เคฏเคน เคšैเค• เค•เคฐเคคा เคนै เค•ी เค†เคชเค•े Packet (เคกेเคŸा) เค•ो เค•เคนाँ เคœाเคจा เคนै เคซिเคฐ เคตเคน เคฏเคน เคคเคฏ เค•เคฐเคคा เคนै เค•ी เค•िเคธ เคฆिเคถा เคฎें เค‡เคธे เคญेเคœा เคœाเค।

• เคฏเคน เคธंเคญเคต เคจเคนीं เคนै เค•ी เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคฐाเคŠเคŸเคฐ เค…เคจ्เคฏ เคฆूเคธเคฐे เคฐाเคŠเคŸเคฐ เคธे เคœुเคก़ा เคนो। เคตे เคธिเคฐ्เคซ เค†เคชเค•े เคกाเคŸा เค•ी เคฆिเคถा เคคเคฏ เค•เคฐเคคे เคนै।

• เคฐाเคŠเคŸเคฐ เค•ो เคฏเคน เคฌเคคाเคจे เค•े เคฒिเค เค•ी เคกेเคŸा เค•ो เค•เคนाँ เคœाเคจा เคนै, เคเค• เคคเคฐเคน เค•ा เคเคก्เคฐेเคธ เคนोเคคा เคนै เคœो IP เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। IP (Internet Protocol) เค•े เคธाเคฅ เคŸ्เคฐाเคจ्เคธเคซเคฐ เคนोเคจे เคตाเคฒा เคกाเคŸा เคชैเค•ेเคŸ เคฎें เคฌเคŸा เคนोเคคा เคนै।

• เคฏเคน เคเค• เค…เคจ्เคฏ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เคนैंเคกเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœिเคธे TCP (transmission control protocol ) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

● เคฌाเคฆ เคฎें เคฏเคน เค–ोเคœ เค—เคฏा เค•ी IP เคเคก्เคฐेเคธ เคœो เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคธिเคฐ्เคซ เคจंเคฌเคฐ เคนोเคคे เคนै เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคคो เค†เคธाเคจी เคธे เคนैंเคกเคฒ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै เคฒेเค•िเคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนोเคจे เค•े เคจाเคคे เคนเคฎाเคฐे เคฒिเค เคฏเคน เคธंเคญเคต เคจเคนीं เคนोเคคा।

• เค‡เคธเคธे เคจिเคชเคŸเคจे เค•े เคฒिเค 1984 เคฎें เคกोเคฎेเคจ เคจाเคฎ เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เค†เคฏा। Domain Name Internet เคชเคฐ เค•िเคธी เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เค…เค•ाเค‰ंเคŸ เคฒोเค•ेเคถเคจ เคนोเคคे เคนै।

* เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคเคก्เคฐेเคธ (Top Level Domain)

• เคชोเคธ्เคŸเคฒ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค•ी เคคเคฐเคน เคนी เค‡ंเคŸเคจेเคŸ เคฎें เคญी เคกाเคŸा เค•ो เค•िเคธी เค–ाเคธ เคœเค—เคน เคญेเคœเคจे เค•े เคฒिเค Addressing System เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। IP Address Internet Protocol Standard เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎें เคเค• เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคฆूเคธเคฐे เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคชเคนเคšाเคจเคจे เค”เคฐ เค‰เคธเคธे เค•เคฎ्เคฏूเคจिเค•ेเคŸ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคนोเคจे เคตाเคฒा เคเค• เคฏूเคจीเค• เคเคก्เคฐेเคธ เคนै।


IP เคเคก्เคฐेเคธ เคจเคฎ्เคฌเคฐो เค•े เคšाเคฐ เคธเคฎूเคนों เคฎें เคนोเคคा เคนै เคฏे เคธเคฎूเคน เค† เคฎें เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคเค• เคกॉเคŸ (.) เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคฒเค— เคฐเคนเคคे เคนै। เคจंเคฌเคฐ 0 เคฒेเค•เคฐ 255 เคคเค• เคนो เคธเค•เคคे เคนै।

• เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค เค•े เคฒिเค 192.168.1.1 เคฏเคน เคเค• IP address เคนै। เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ IP เคเคก्เคฐेเคธ เค•ा เคชเคนเคฒा เคนिเคธ्เคธा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ो เคชเคนเคšाเคจเคคा เคนै เคœเคฌเค•ि เค†เค–िเคฐी เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตिเคถेเคท เค•ो।

What is my IP Address? Check your IP Address - Mozilla Firefox File Edit View History Bookmarks Tools Help http://www.iprivacytools.com/what-is-my-ip-address/ Latest Headlines mail.yahoo.com FM Notepad Google .196.102.201

What is my IP address? .196.102.201 What is my operating system? Windows

URL (เคฏूเคจिเคซाเคฐ्เคฎ เคฐिเคธोเคฐ्เคธ เคฒोเค•ेเคŸเคฐ)

• URL เค•ा เคซुเคฒ เคซॉเคฐ्เคฎ Uniform Resource Locator เคนोเคคा เคนै เคœो เค•िเคธी website เคฏा เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•े เคชेเคœ เค•ो เคฐिเคช्เคฐेเคœेंเคŸ เค•เคฐเคคा เคนै, เคฏा เค†เคชเค•ो เค•िเคธी เคตेเคฌ เคชेเคœ เคคเค• เคฒे เคœाเคคा เคนै।

• เคฏूเค†เคฐเคเคฒ เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคฎें เค•िเคธी เคญी เคซाเค‡เคฒ เคฏा เคตेเคฌ เคธाเคˆเคŸ เค•ा เคเคก्เคฐेเคธ เคนोเคคा เคนै ।

• URL เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค Tim Berners Lee เคจे 1994 เคฎें เค•ी เคฅी । URL เค•े เคคीเคจ เคนिเคธ्เคธे เคนोเคคे เคนै -

HTTP เคชเคนเคฒा เคญाเค— http เคฏाเคจि hypertext transfer protocol เคนोเคคा เคนै เคœिเคธเค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เค‡เคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคกाเคŸा Transfer เคนोเคคा เคนै |

Domain Name - เคฆूเคธเคฐा เคญाเค— เคนोเคคा เคนै domain name เคœो เค•ि เค•िเคธी particular เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•ा เคชเคคा (address) เคนोเคคा เคนै।

.com - เคฏเคน เคกोเคฎेเคจ เคเค•्เคธเคŸेंเคถเคจ เคนोเคคा เคนै, เคœो เคฏเคน เคฆเคฐ्เคถाเคคा เคนै เค•ी เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคนै ।

URL เค•ैเคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै?

• เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคนเคฐ เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•ा เคเค• IP Address เคนोเคคा เคนै เคœो numerical เคนोเคคा เคนै เคœैเคธे www.google.com เค•ा IP เคเคก्เคฐेเคธ 64.233.167.99 เคนैं เคคो เคœैเคธे เคนी เคนเคฎ เค…เคชเคจे เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ เคฎें เค•िเคธी เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•ा URL เคŸाเค‡เคช เค•เคฐเคคे เคนैं เคคเคฌ เคนเคฎाเคฐा browser เค‰เคธ url เค•ो DNS เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เค‰เคธ เคกोเคฎेเคจ เค•े IP address เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคฆेเคคा เคนै। เค”เคฐ เค‰เคธ เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เคคเค• เคชเคนुเคš เคœाเคคा เคนै เคœो เคนเคฎเคจे เคธเคฐ्เคš เค•ी เคฅी ।

• เคถुเคฐुเค†เคค เคฎें direct IP เคธे เคนी เค•िเคธी เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•ो เคเค•्เคธेเคธ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคฅा เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคเค• เคฌเคนुเคค เค•เค िเคจ เคคเคฐीเค•ा เคฅा। เค•्เคฏोंเค•ि เค‡เคคเคจे เคฒเคฎ्เคฌे เคจเคฌเคฐ เค•ो เคคो เค•ोเคˆ เคฏाเคฆ เคฐเค– เคชाเคจा เคฌเคนुเคค เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคฅा । เค‡เคธเคฒिเคฏे เคฌाเคฆ เคฎें DNS (Domain Name System) เคจाเคฎ เคฌเคจाเคฏे เค—เค เคœिเคธ เคธे เคนเคฎ เค•िเคธी เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•ा เคจाเคฎ เค†เคธाเคจी เคธे เคฏाเคฆ เคฐเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

Original TLD .com .net .org .edu .name .gov .mil .biz .store .aero .arts Top Level Domain (TLD ) Type of Domain commercial .rec .info gateway or host non-profit organization educational and research government military agency a business goods for sale air transport company culture/ entertainment recreation /entertainment information service individuals or families

เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคœเคฐूเคฐी เคกिเคตाเค‡เคธ

• เค‡ंเคŸเคจेเคŸ เคชเคฐ เคธเคฐ्เคซ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคเค เค•ाเคซी เค‰เคชเค•เคฐเคฃों เค•ी เคœเคฐुเคฐเคค เคนोเคคी เคนै।

เคฎॉเคกेเคฎ (Modem) - เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคคเคฐीเค•े เคธे เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ी เคธुเคตिเคงा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎॉเคกेเคฎ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै।

เคฏเคน Telephone Line เคธे เค†เคจे เคตाเคฒे Analog Signal เค•ो Modulate เค•เคฐเค•े Digital Signal เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคा เคนै เค”เคฐ Computer เคธे เค†เคจे เคตाเคฒे Signal เค•ो Demodulate เค•เคฐเค•े Analog Signal เคฎें เคฌเคฆเคฒเค•เคฐ เค‰เคธे เคตाเคชเคธ เคญेเคœ เคชाเค เค”เคฐ เค‡เคธी เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•ो เค†เคธाเคจ เคถเคฌ्เคฆों เคฎें Modulation เค”เคฐ Demodulation เค•เคนเคคे เคนै।

ISDN เคฒाเค‡เคจ्เคธ '- ISDN เคฒाเค‡เคจ्เคธ เคฏा เค‡ंเคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก เคธเคฐ्เคตिเคธ เคกिเคœिเคŸเคฒ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคเค• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคถเคจเคฒ เคŸेเคฒी เค•เคฎ्เคฏुเคจिเค•ेเคถเคจ เคธ्เคŸैंเคกเคฐ्เคธ เคนै เคœो เค†เคตाเคœ़ เค•े เคธंเคšाเคฐ เค•े เคฒिเค, เคตीเคกिเคฏो เคเคตं เคกाเคŸा เค•ो เคญी เคกिเคœिเคŸเคฒ เคฒाเค‡เคจो เค•े เคฆ्เคตाเคฐा 64 เค•िเคฒो เคฌिเคŸ्เคธ เคช्เคฐเคคि เคธेเค•ंเคก เค•ी เคฆเคฐ เคธे เคธंเคช्เคฐेเคทिเคค เค•เคฐเคคी เคนै।

• เคŸेเคฒीเคซोเคจ เค•ंเคชเคจिเคฏा เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ 64 kbps เคšैเคจेเคฒ เคนी เคฆुเคคเคฐเคซा เค†เคตाเคœ़ เคฏा เคฌाเคคเคšीเคค เค•े เคฒिเค เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐเคคी เคนै

เคฎเคฒ्เคŸीเคช्เคฒेเค•्เคธเคฐ (Multiplexer) multiplexer เคเค• เคเคธा เค‰เคชเค•เคฐเคฃ เคนै เคœो เคฌเคก़ी เคธंเค–्เคฏा เคฎे เค•เคฎ เค—เคคि เค•ी เคธंเคšเคฐเคฃ เคฒाเค‡เคจो (low speed transmission lines) เค•ो เค‰เคš्เคš เค—เคคि เคฒाเค‡เคจो (high speed transmission lines) เคธे เคœोเคก़เคคा เคนै เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฎเคฒ्เคŸीเคช्เคฒेเค•्เคธเคฐ เคเค• เคเค•เคฒ เคธंเคšाเคฐ เคฒाเค‡เคจ (single communication line) เคŸเคฐ्เคฎिเคจเคฒो เค•े เคฌीเคš เคตिเคญाเคœिเคค เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै เคฎเคฒ्เคŸीเคช्เคฒेเค•्เคธเคฐ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคกिเคตाเค‡เคธ เค•ो CPU เคชเคฐ เคเค• เคฒाเค‡เคจ เคฎें เคกेเคŸा เคเค•เคค्เคฐ เค•เคฐเคจे เค”เคฐ เคธंเคšाเคฐिเคค ( transmit) เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค scan เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

เคนเคฌ (Hub) - เคนเคฌ เคเค• เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ device เคนै เคœो LAN (Local Area Network) เคฎें เคเค• เคธाเคฎाเคจ्เคฏ wiring เคชॉเค‡ंเคŸ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•


เคฎें เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคจोเคก เค•ो twisted pair cable wires เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคนเคฌ เคธे เคœोเคก़ा เคœाเคคा เคนै।

เคธ्เคตिเคšेเคธ (Switches) - เคฏे เคนाเคฐ्เคกเคตेเคฏเคฐ เคกिเคตाเค‡เคธ เคนोเคคे เคนै เคœो เค•िเคธी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคชเคฐ เคธเคจ्เคฆेเคถ เคญेเคœเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคชเคฏोเค— เค•िเคฏे เคœाเคคे เคนै เคธ्เคตिเคšेเคธ เคเค• เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคชเคฐ เคฆो เคจोเคก्เคธ เค•े เคฌीเคš เคฒिंเค• เค•ो เค‡ंเค—िเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคธ्เคฅाเคˆ เคฌिंเคฆु เคฌเคจाเคคे เคนै เค”เคฐ เค‰เคธ เคฒिंเค• เค•े เคธाเคฅ เคกाเคŸा เคญेเคœเคคे เคนै|

● เคฐिเคชीเคŸเคฐ ( repeaters) - เคœเคฌ เคกेเคŸा เค•ो เค•เคˆ เค•ेเคฌเคฒो เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคช्เคฐेเคทिเคค (transmit) เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคคो เคธिเค—्เคจเคฒ เค–़เคฐाเคฌ เคนो เคœाเคคा เคนै। เคเคธी เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ เคธे เคฌเคšเคจे เค•े เคฒिเค repeaters เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै| เคชुเคจเคฐाเคตเคฐ्เคคเค• (repeaters) เค•ेเคฌเคฒ เค•े เค…เค—เคฒे เคญाเค— เคธे เค—ुเคœเคฐเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคธिเค—्เคจเคฒ เค•ो เคฌเคข़ाเคคा เคœाเคคा เคนै।

เคฌ्เคฐिเคœ्เคธ (Bridges) - Bridge เค•ा เคฎुเค–्เคฏ เค•ाเคฐ्เคฏ เคฆो LAN เค•े เคฌीเคš เคธे เคกेเคŸा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เค”เคฐ เคชाเคธ เค•เคฐเคจा เคนै เคœो เคธाเคฎाเคจ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค”เคฐ เคŸोเคชोเคฒॉเคœी เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนै, เค‡เคธ เคกेเคŸा เค•ो เคธเคซเคฒเคคाเคชूเคฐ्เคตเค• เคช्เคฐเคธाเคฐिเคค (transmit) เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค, เคฌ्เคฐिเคœ เคธिเค—्เคจเคฒ เค•ो เคฌเคข़ाเคคा เคนै।

• เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคเค• เคฌ्เคฐिเคœ เคเค• เคชुเคจเคฐाเคตเคฐ्เคคเค• (repeater) เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เคเค• เค•เคก़ी (link) เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै।

เค—ेเคŸเคตे (Gateway) - เค—ेเคŸเคตे เคฌ्เคฐिเคœ्เคธ เค•े เคธाเคฎाเคจ เคนै เค•्เคฏूंเค•ि เค‡เคจเค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เคเค• เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคธे เคฆूเคธเคฐे เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคชเคฐ เคกेเคŸा เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐिเคค (transfer) เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคฒेเค•िเคจ เค—ेเคŸเคตे เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค‰เคจ เคฆो เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•े เคฌीเคš เคกाเคŸा เค•ो เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคญी เคœाเคคा เคนै เคœो เค•ी เค…เคธाเคฎเคจ्เคฏ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค”เคฐ เคŸเคฐ्เคฎिเคจเคฒो เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนै।

เคฐाเค‰เคŸเคฐ (Router) - เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎें เค•เคˆ เคจोเคก्เคธ เค•े เคฌीเคš เคกाเคŸा เค•ो เคฐूเคŸ (route) เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค router เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฐाเคŠเคŸเคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฌ्เคฐिเคœों (bridges) เค•े เคธाเคฎाเคจ เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค‰เคชเคฏोเค—เค•เคฐ्เคคा เค•ो เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ (เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎैเคจेเคœเคฎेंเคŸ) เค‰เคชเคฏोเค—िเคคाเค“ं (utilities) เค•ो เคญी เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै เคฏเคน เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคŸ्เคฐैเคซिเค• เค•ो เคช्เคฐเคฌंเคงिเคค (manage) เค•เคฐเคจे เคฎें เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เคญूเคฎिเค•ा เคจिเคญाเคคा เคนै เค‰เคจเค•ा เค•ाเคฎ เคฏเคน เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจा เคนोเคคा เคนै เค•ी เคกेเคŸा เค‰เคšिเคค เค—ंเคคเคต्เคฏ (Destination) เคชเคฐ เคชเคนुंเคšे |

Internet Service Provider

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธเคฐ्เคตिเคธ เคช्เคฐोเคตाเค‡เคกเคฐ เคเค• เค•ंเคชเคจी เคนै เคœो เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคคเค• เคชเคนुเคš เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคी เคนै। เคœैเคธे vsnl, Jio, mtnl tikona, nextra, airtel เค‡เคค्เคฏाเคฆि

● เคญाเคฐเคค เคฎें เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ 80 เค•े เคฆเคถเค• เคฎें เค†เคฏा, เคœเคฌ เคเคฐ्เคจेเคŸ (Educational & Research Network) เค•ो เคธเคฐเค•ाเคฐ, เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐाเคจिเค•्เคธ เคตिเคญाเค— เค”เคฐ เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค‰เคจ्เคจเคคि เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ (UNDP) เค•ी เค“เคฐ เคธे เคช्เคฐोเคค्เคธाเคนเคจ เคฎिเคฒा।

• เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เค‰เคชเคฏोเค— เค•े เคฒिเคฏे เคœाเคฒ 15 เค…เค—เคธ्เคค 1995 เคธे เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนुเค†, เคœเคฌ เคตिเคฆेเคถ เคธเคšांเคฐ เคจिเค—เคฎ เคฒिเคฎिเคŸेเคก (VSNL) เคจे เค—ेเคŸเคตे เคธเคฐ्เคตिเคธ เคถुเคฐू เค•ी।

เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ी เคธेเคตाเคं

• เค‡เคธเค•ी เคธेเคตाเค“ं เคฎें เค•ुเค› เค•ा เคœिเค•्เคฐ เคฏเคนां เค•िเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै -

เคซाเค‡เคฒ เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (FTP) - เคซाเค‡เคฒ เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เคเค• เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคธे เค•िเคธी เคฆूเคธเคฐे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎें เคซाเค‡เคฒों เค•ो เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฎेเคฒ (E-mail)

E-mail เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ Electronic Mail เคนोเคคा เคนै। •

● เคเค• E-mail ID เคฎें เคฎुเค–्เคฏ เคฐूเคช เคธे เคฆो เคญाเค— เคนोเคคे เคนै। เค‡เคจเคธे เคฎिเคฒเค•เคฐ เคเค• E-mail ID เคฌเคจเคคी เคนै। เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा เคญाเค— Domain Name เค•เคนเคฒाเคคा

Username

• Username, E-mail ID เค•ा @ เคธे เคชเคนเคฒे เคตाเคฒा เคญाเค— เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธเค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ E-mail Account เคฎें Log in เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคคเคฅा เคฏเคน เค‰เคธ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เคนोเคคी เคนै। เคœिเคธे E-mail เคญेเคœเคคे เคนै เค”เคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคคे เคนै। เค‡เคธे เคนเคฎ เค…เคชเคจी เคธเคนुเคฒिเคฏเคค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคšुเคจเคคे เคนै।

• เคœैเคธे- examgurooji@gmail.com

Domain Name

• E-mail Address เคฎें @ เค•े เคฌाเคฆ เคตाเคฒा เคญाเค— Domain Name เคนोเคคा เคนै। เคฏเคน เค‰เคธ Server/Computer เค•ा เคจाเคฎ เคนोเคคा เคนै, เคœเคนाँ เคธे Internet เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคนเคฎाเคฐी เคธुเคšเคจाเค“ं เค•ा เค†เคฆाเคจ-เคช्เคฐเคฆाเคจ เคนोเคคा เคนै।

• เคŠเคชเคฐ เคฆिเค–ाเค เค—เค E-mail Address เคฎें gmail.com เคเค• Domain Name เคนै। เคœिเคธเคฎें เคเค• Top Level Domain เคญी เคœुเคก़ा เคนुเค† เคนै। เคฏเคนाँ .com เคเค• Top Level Domain เคนै।

• เคนเคฎाเคฐे เคฌเคคाเค เค—เค E-mail Address เคฎें Gmail Service Provider เคนै। เค”เคฐ .com Service Provider เค•े เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ो เคฆเคฐ्เคถाเคคा เคนै। เคœैเคธे, เคฏเคนाँ Gmail เคเค• Commercial เคธेเคตा เคช्เคฐเคฆाเคคा เคนै। @ เค•ा เคšिเคจ्เคน

เค‡เคธे AT เคฌोเคฒा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธे E-mail Address เคฎें Username เค”เคฐ Domain Name เค•ो เค…เคฒเค— เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคตเคฐ्เคฒ्เคก เคตाเค‡เคก เคตेเคฌ (www)- เค‡เคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฏूเคœเคฐ เค…เคชเคจे เคฏा เค…เคชเคจी เคธंเคธ्เคฅा เค†เคฆि เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคธूเคšเคจाเคं เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เค•เคญी เคญी เคญेเคœ เคธเค•เคคा เคนै, เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคฏूเคœเคฐ เค‰เคธเคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคœाเคจเค•ाเคฐिเคฏां เคญी เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

เคŸेเคฒเคจेเคŸ เคกाเคŸा เค•े เคนเคธ्เคคांเคคเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค เคŸेเคฒเคจेเคŸ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฏूเคœเคฐ เค•ो เคฐिเคฎोเคŸ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธे เคœोเคก़ा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคธे เคฌाเคฆ เคฏूเคœเคฐ เค…เคชเคจे เคกाเคŸा เค•ा เคนเคธ्เคคांเคคเคฐเคฃ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै। เคŸेเคฒเคจेเคŸ เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฏूเคœเคฐ เคจेเคฎ เคต เคชाเคธ เคตเคฐ्เคก เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนोเคคी เคนै।

เคฏूเคœเคจेเคŸ - เค…เคจेเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคธूเคšเคจाเค“ं เค•ो เคเค•เคค्เคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•, เคฏूเคœเคจेเคŸ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•ोเคˆ เคญी เคฏूเคœเคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธเคฎूเคนों เคธे เค…เคชเคจे เคฒिเค เคœเคฐूเคฐी เคธूเคšเคจाเคं เคเค•เคค्เคฐ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

เคตेเคฐोเคจिเค•ा - เคตेเคฐोเคจिเค•ा เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค—ोเคซเคฐ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै। เคฏूเคœเคฐ, เค—ोเคซเคฐ เคต เคตेเคฐोเคจिเค•ा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคเค• เคธाเคฅ เค•เคฐเค•े เค•िเคธी เคญी


เคกाเคŸा เคฌेเคธ เคชเคฐ เค†เคธाเคจी เคธे เคชเคนुंเคš เคธเค•เคคा เคนै। เค‡เคจเค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे เคœเคฐूเคฐी เคธूเคšเคจाเคं เคคेเคœी เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เค•ी เคœा เคธเค•เคคी เคนैं।

เค†เคฐ्เคšी - เคซाเค‡เคฒ เคŸ्เคฐांเคธเคซเคฐ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (เคเคซเคŸीเคชी) เคฎें เคธ्เคŸोเคฐ เคซाเค‡เคฒों เค•ो เค–ोเคœเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคฐ्เคšी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธे เคธंเคฌเคงिเคค เคถเคฌ्เคฆाเคตเคฒी

เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ - เคฏเคน เคเค• เคเคธी เคฎाเคจเค• เค”เคชเคšाเคฐिเค• เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคนै, เคœिเคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎें เค…ंเค•ीเคฏ เคธंเคšाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคฌ्เคฐाเค‰เคœเคฐ - เคฏเคน เคเค• เคเคธा เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคนै, เคœिเคธเค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคฏूเคœเคฐ เคธूเคšเคจाเค“ं เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคคा เคนै।

เคตेเคฌ เคธเคฐ्เคตเคฐ - เคฏเคน เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคตेเคฌ เคฌ्เคฐाเค‰เคœเคฐ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคธाเคงเคจों เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฏूเคœเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคฆिเค เค—เค เค…เคจुเคฐोเคง เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคคा เคนै।

เค†เคจ-เคฒाเค‡เคจ - เคœเคฌ เคฏूเคœเคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคœाเคจ-เค•เคฐिเคฏों เคต เคธेเคตाเค“ं เค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐเคคा เคนै। เคคเคฌ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฏूเคœเคฐ เค‘เคจ เคฒाเค‡เคจ เคนै।

เคนोเคฎ เคชेเคœ - เคฏเคน เค•िเคธी เคญी เคธाเค‡เคŸ เค•ा เคถुเคฐूเค†เคคी เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถिเคค เคชेเคœ เคนै। เคœिเคธเคฎें เคธूเคšเคจाเคं เคนाเคˆเคชเคฐเคฒिंเค• เคฆ्เคตाเคฐा เคœोเคก़ी เคœाเคคी เคนै।

เค‘เคซ เคฒाเค‡เคจ - เค‡เคธเคฎें เคฏूเคœเคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เคธूเคšเคจाเค“ं เค•ो เค…เคชเคจे เค…เคชเคจे เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคฎें เคธंเค—्เคฐเคนिเคค เค•เคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธंเคชเคฐ्เค• เค•ाเคŸ เคฆेเคคा เคนै।

เคนाเค‡เคชเคฐ เคŸेเค•्เคธ्เคŸ เคฎाเคฐ्เค•เค…เคช เคฒैเค—्เคตेंเคœ (HTML) - เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคตेเคฌ เคชेเคœ เคฌเคจाเคจे เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคถुเคฐूเค†เคค เคฎें เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคตेเคฌ เคชेเคœ เคกिเคœाเค‡เคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคฅा।

เคนाเค‡เคชเคฐ เคŸेเค•्เคธ्เคŸ เคŸ्เคฐॉเคธंเคซเคฐ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ (HTTP) - เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคเคšเคŸीเคเคฎเคเคฒ เคฎें เคธंเค—ृเคนिเคค เคฆเคธ्เคคाเคตेเคœों เคต เคฆूเคธเคฐे เคตेเคฌ เคธंเคธाเคงเคจों เค•ो เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคŸीเคธीเคชी/เค†เคˆเคชी (TCP/IP) - เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคธूเคšเคจाเค“ं เค•े เค†เคฆाเคจเคช्เคฐเคฆाเคจ เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

> เคฏूเคจिเคซॉเคฐ्เคฎ เคฐिเคธोเคฐ्เคธ เคฒोเค•ेเคŸเคฐ (URL) - เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคตेเคฌ เคชเคฐ เค•िเคธी เคตिเคถेเคท เคธूเคšเคจा เค•ो เคธंเคšाเคฒिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคตेเคฌ เคชेเคœ - เคนोเคฎ เคชेเคœ เคชเคฐ เคฌเคจे เคนाเค‡เคชเคฐ เคฒिंเค• เคชเคฐ เค•्เคฒिเค• เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคœो เคชेเคœ เคนเคฎाเคฐे เคธाเคฎเคจे เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคนोเคคा เคนै, เค‰เคธे เคตेเคฌ เคชेเคœ เค•เคนเคคे เคนैं।

→ เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ - เคตेเคฌ เคชेเคœों เค•े เคธเคฎूเคนों เค•ो เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•เคนเคคे เคนैं। เคœिเคธเคฎें เค†เคกिเคฏो, เคตीเคกिเคฏों, เค‡เคฎेเคœेเคธ เค•ा เคธเคฎाเคตेเคถ เคนोเคคा เคนै।

เคนाเค‡เคชเคฐ เคฒिंเค• - เคตेเคฌ เคชेเคœ เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เคตे เคตिเคถेเคท เคถเคฌ्เคฆ เคฏा เคšिเคค्เคฐ เคœिเคธ เคชเคฐ เค•्เคฒिเค• เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เค‰เคธ เคถเคฌ्เคฆ เคฏा เคšिเคค्เคฐ เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคเค• เค…เคฒเค— เคตेเคฌ เคชेเคœ เคชเคฐ เค† เคœाเคคी เคนै। เค‰เคธे เคตेเคฌ เคชेเคœ เค•ो เคนाเค‡เคชเคฐ เคฒिंเค• เค•เคนเคคे เคนै।

เคกाเค‰เคจเคฒोเคก - เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฏा เค•िเคธी เค…เคจ्เคฏ เค•ंเคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เคธूเคšเคจाเค“ं เค•ो เค…เคชเคจे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคเค•เคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคจा เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เค…เคชเคฒोเคก - เค…เคชเคจे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธे เค•िเคธी เค…เคจ्เคฏ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคธूเคšเคจाเคं เคญेเคœเคจा เค…เคชเคฒोเคก เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เคœैเคธे เคˆ-เคฎेเคฒ เคญेเคœเคจा।

เคธเคฐ्เคตเคฐ - เคตเคน เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœो เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค•ो เคธूเคšเคจाเคं เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เค•ी เค•्เคทเคฎเคคाเคं เคฐเค–เคคा เคนै, เคธเคฐ्เคตเคฐ เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เคธเคฐ्เคซिंเค— - เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•ों เคฎें เค…เคนเคฎ เคธूเคจเคšाเค“ं เค•ो เค–ोเคœเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เคธเคฐ्เคซिंเค— เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เคธเคฐ्เคš เค‡ंเคœเคจ เคเค• เคเคธा เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคนै เคœो เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เค…เคธीเคฎिเคค เคกेเคŸाเคฌेเคธ เคธे เคฏूเคœเคฐ เค•े เคธเคตाเคฒ เค•ो เค–ोเคœเคคा เคนै (เคœिเคธเค•ो Keyword/Phrase เคฌोเคฒा เคœाเคคा เคนै), เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคธंเคฌंเคงी เค•ो เคธเคฐ्เคš เคฐिเคœเคฒ्เคŸ เคชेเคœ เคฎें เคฆिเค–ाเคคा เคนै।

• • Google,

เคช्เคฐเคฎुเค– เคธเคฐ्เคš เค‡ंเคœเคจ -

● Yahoo,

Bing,

• AOL.com,

● Wolframalpha, ● Internet Archive, • Excite,

Ask.com, Baidu, DuckDuckGo, Yandex.ru, WebCrawler,

• Lycos,

Infoseek,

• AltaVista,

Inktomi,

● Dogpile,

Wiki.com,

● CC Search,

• Search Encrypt, • Swisscows,

Gibiru, StartPage, Boardreade, Exalead,

• Ecosia,

• Excite,

• HotBot,

Gigablast,

● Mojeek,

Lycos,

• Searx,

Qwant,

• Soso,

Yandex,

Sogou,

• Yippy,

• Netscape,

Ahmia,

Groovle,

Youdao,

• TorSearch, * เคตेเคฌ เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ

• เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคนोเคคा เคนै, เคœो เคตेเคฌ เคชเคฐ เคฎौเคœूเคฆ เคธंเคธाเคงเคจों เค•ो เคฏूเคœเคฐ เค•ो เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐเคตाเคคे เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฏा wWW เคชเคฐ Text, Images, Videos, Audios, PDF เค”เคฐ เคญी เค…เคจ्เคฏ Formats เคฎें เคธूเคšเคจा เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนो เคธเค•เคคी เคนै।

เคเค• เคตेเคฌ เคฌ्เคฐाเค‰เคœเคฐ เคนเคฎ Users เค•ो เค‡เคจ เคธเคญी Formats เคฎें เคธंเคธाเคงเคจों เค•ो เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐเคตाเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै। •

• เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ เค•े เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ

• เค—ूเค—เคฒ เค•्เคฐोเคฎ - เคฏเคน เคเค• เคฎुเคซ्เคค เค•ा เคตेเคฌ เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ เคนै เคœो เค•ी เค—ूเค—เคฒ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคฏเคน เคธिเคคंเคฌเคฐ 2008 เคฎें เคจिเค•ाเคฒा เค—เคฏा เคฅा ।

• เคฎोเคœ़िเคฒा เคซ़ाเคฏเคฐเคซ़ॉเค•्เคธ - เคฏเคน เคเค• เคฎुเคซ्เคค เค•ा เค“เคชเคจ เคธोเคฐ्เคธ เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคนै เคœो เค•ी เคฎोเคœ़िเคฒा เคซ़ाเค‰ंเคกेเคถเคจ เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เคธเคฐ्เคš เค‡ंเคœเคจ


• เค‡เคธे เคนเคฎ เคตिंเคกोเคœ, เคฎैเค•, เคฒिเคจเค•्เคธ, เค†เคฆि เค‘เคชเคฐेเคŸिंเค— เคธिเคธ्เคŸเคฎों เคฎें เคšเคฒा เคธเค•เคคे เคนैं।

• เคธเคซाเคฐी ( safari ) - เคธเคซाเคฐी เคเค• เคตेเคฌ เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ เคนै เคœो เค•ी เคเคชเคฒ เค•ंเคชเคจी เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคฏเคน 2003 เคฎें เคจिเค•ाเคฒा เค—เคฏा เคฅा।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคเค•्เคธเคช्เคฒोเคฐเคฐ (internet explorer) – เคฏเคน เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคธॉเคซ़्เคŸ เค•ंเคชเคจी เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เคฏเคน 1995 เคฎें เคจिเค•ाเคฒा เค—เคฏा เคฅा।

เคšैเคŸिंเค—

เคตिเคกिเคฏो เคšैเคŸिंเค— (Voice and Video Chatting) - เคตाเค‡เคธ เคšैเคŸिंเค— เค•े เคœเคฐिเคฏे เค†เคช เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เค•िเคธी เคญी เคต्เคฏเค•्เคคि เคธे เคฌाเคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै। เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคเค• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคซोเคจ (microphone), เคเค• เคธ्เคชीเค•เคฐ, เคตेเคฌเค•ैเคฎ เคคเคฅा เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคฏोเค— เคนोเคจे เคตाเคฒा เคตिเคถेเคท เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ (เคœैเคธेSkype) เคนोเคจा เคšाเคนिเค। -

เคตीเคกिเคฏो เค•ॉเคจ्เคซ्เคฐेเคจ्เคธ

• เคตीเคกिเคฏो เค•ॉเคจ्เคซ्เคฐेंเคธिंเค— เคฎें เคตीเคกिเคฏो เค•ैเคฎเคฐा เคฏा เคตेเคฌ เค•ैเคฎ, เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎॉเคจिเคŸเคฐ, เคŸेเคฒीเคตिเคœเคจ เคฏा เคช्เคฐोเคœेเค•्เคŸเคฐ, เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคซोเคจ, เคฒाเค‰เคกเคธ्เคชीเค•เคฐ เค”เคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै।

● เคตीเคกिเคฏो เค•ॉเคจ्เคซ्เคฐेเคจ्เคธिंเค— เค…เคฌ เค†เคงुเคจिเค• เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคซोเคจ เคชเคฐ เคญी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนै।

เค•ुเค› เค…เคจ्เคฏ เคฌ्เคฐाเค‰เคœ़เคฐ Opera • Lynx • Microsoft Edge • Maxthon • Netscape Browser • Vivaldi • Tor Browser • SeaMonkey • Yndex Browser * เคตीเคกिเคฏो เคฎेเคฒ Konqueror UC Browser Slimjet Browser SlimBrowser Pale Moon Avast Secure Browser Brave Browser GNU IceCat Dooble

● เคตीเคกिเคฏो เคฎेเคฒ เคเค• เคเคธी เคธुเคตिเคงा เคนै เคœिเคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคนเคฎ เค—्เคฐाเคซिเค•्เคธ, เคตीเคกिเคฏो เคฎैเคธेเคœ, เคตीเคกिเคฏो เค•्เคฒिเคช्เคธ เค†เคฆि เคญेเคœ เคธเค•เคคे เคนैं।

● เคšैเคŸ (Chat ) เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เคฌाเคคเคšीเคค เค•เคฐเคจा เคนोเคคा เคนै। เคนเคฎ เคœैเคธे เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เค†เคฎเคจे-เคธाเคฎเคจे เค–เคก़े เคฐเคนเค•เคฐ เคฏा เคŸेเคฒिเคซोเคจ เคชเคฐ เคฌाเคคें เค•เคฐเคคे เคนै เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคšैเคŸिंเค— (Chatting) เค•ी เคชเคฐिเค•เคฒ्เคชเคจा เคนै।

เคŸैเค•्เคธ्เคŸ เคšैเคŸिंเค— (Text Chatting) - เคŸैเค•्เคธ्เคŸ เคšैเคŸिंเค— เคฎें เคนเคฎ เคธंเคฆेเคถ เค•ी - เคฌोเคฐ्เคก เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคช्เคฐेเคทिเคค เค•เคฐเคคे เคนै เคคเคฅा เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เคฌैเค ा เคต्เคฏเค•्เคคि เคนเคฎाเคฐे เคช्เคฐेเคทिเคค เคธंเคฆेเคถ เค•ो เคชเคข़เคคा เคนै เคคเคฅा เคคुเคฐเคจ्เคค เค‰เคธเค•ा เคœเคตाเคฌ เคฆेเคคा เคนै। เคšैเคŸ เคเค• เค•े เคธाเคฅ เคเค• เคฏा เคเค• เค•े เคธाเคฅ เค•เคˆ เคฒोเค—ों เค•े เคธंเคฌंเคง เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนोเคคा เคนै। เค…เคฐ्เคฅाเคค เค†เคช เคเค• เคธाเคฅ เค•เคˆ เคฒोเค—ों เค•े เคธाเคฅ เคšैเคŸ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै। เคšैเคŸ เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธे เค‡เคจ्เคŸเคฐเคเค•्เคŸिเคต (interactive) เคนै เคคเคฅा เคคเคค्เค•ाเคฒ เคธंเคฆेเคถ (response) เคช्เคฐेเคทिเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคฏा เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนै। เค…เคคः เคฆोเคจों เค”เคฐ เค•े เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคนोเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै।

• เค‡เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฆो เคฏा เค‡เคธเคธे เค…เคงिเค• เคธ्เคฅाเคจों เคธे เคเค• เคธाเคฅ เค‘เคกिเคฏोเคตीเคกिเคฏो เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•เคˆ เคฒोเค— เคœुเคก़ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค–ाเคธเค•เคฐ เค•िเคธी เคฌैเค เค• เคฏा เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เค•े เคฒिเค เคคเคฌ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।


เคธोเคถเคฒ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— เคธाเค‡เคŸ्เคธ

• เคธोเคถเคฒ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— เคธेเคตा เคเค• เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคธेเคตा, เคช्เคฒेเคŸเคซॉเคฐ्เคฎ เคฏा เคธाเค‡เคŸ • เคนोเคคी เคนै เคœो เคฒोเค—ों เค•े เคฌीเคš เคธोเคถเคฒ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— เค…เคฅเคตा เคธाเคฎाเคœिเค• เคธंเคฌंเคงों เค•ो เคฌเคจाเคจे เค…เคฅเคตा เค‰เคจเค•ो เคชเคฐिเคฒเค•्เคทिเคค เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐिเคค เคนोเคคी เคนै।

• เคช्เคฐเคฎुเค– เคธोเคถเคฒ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— เคธाเค‡เคŸ्เคธ เคจिเคฎ्เคจ เคนैं -

* เคซेเคธเคฌुเค• (Facebook)

• เคฏเคน เคซेเคธเคฌुเค• เค‡ंเค•ॉ. เคจाเคฎเค• เคจिเคœी เค•ंเคชเคจी เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคšाเคฒिเคค เคนै। เค‡เคธเค•ा เค†เคฐंเคญ 2004 เคฎें เคนाเคฐ्เคตเคฐ्เคก เค•े เคเค• เค›ाเคค्เคฐ เคฎाเคฐ्เค• เคœुเค•ेเคฐเคฌเคฐ्เค— เคจे เค•ी เคฅी। เคคเคฌ เค‡เคธเค•ा เคจाเคฎ เคฆ เคซेเคธเคฌुเค• เคฅा। เค…เค—เคธ्เคค 2005 เคฎें เค‡เคธเค•ा เคจाเคฎ เคซेเคธเคฌुเค• เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा।

เคซेเคธเคฌुเค• เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค…เคชเคจा เคเค• เคช्เคฐोเคซाเค‡เคฒ เคชृเคท्เค  เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐ เค‰เคธ เคชเคฐ เค…เคชเคจे เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคคे เคนैं। เค‡เคธเคฎें เค‰เคจเค•ा เคจाเคฎ, เค›ाเคฏाเคšिเคค्เคฐ, เคœเคจ्เคฎเคคिเคฅि เค”เคฐ เค•ाเคฐ्เคฏเคธ्เคฅเคฒ, เคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค”เคฐ เค•ॉเคฒेเคœ เค†เคฆि เค•ा เคฌ्เคฏौเคฐा เคฆिเคฏा เคนोเคคा เคนै।

• เค‡เคธ เคชृเคท्เค  เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฒोเค— เค…เคชเคจे เคฎिเคค्เคฐों เค”เคฐ เคชเคฐिเคšिเคคों เค•ा เคจाเคฎ, เคˆเคฎेเคฒ เค†เคฆि เคกाเคฒเค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เคขूंเฅ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เคตे เค…เคชเคจे เคฎिเคค्เคฐों เค”เคฐ เคชเคฐिเคšिเคคों เค•ी เคเค• เค…ंเคคเคนीเคจ เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เคธे เคญी เคœुเคก़ เคธเค•เคคे เคนैं।

เคตाเคŸ्เคธเคเคช (WhatsApp)

● เคตाเคŸ्เคธเคเคช เคฎैเคธेंเคœเคฐ เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸ เคซ़ोเคจ्เคธ เคชเคฐ เคšเคฒเคจे เคตाเคฒी เคเค• เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคคเคค्เค•्เคทเคฃ เคฎेเคธेเคœिंเค— เคธेเคตा เคนै। เค‡เคธเค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฆूเคธเคฐे 'เคตाเคŸ्เคธเคเคช' เค‰เคชเคฏोเค—เค•เคฐ्เคคा เค•े เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸเคซ़ोเคจ เคชเคฐ เคŸेเค•्เคธ्เคŸ เคธंเคฆेเคถ เค•े เค…เคฒाเคตा เค‘เคกिเคฏो, เค›เคตि, เคตीเคกिเคฏो เคคเคฅा เค…เคชเคจी เคธ्เคฅिเคคि (เคฒोเค•ेเคถเคจ) เคญी เคญेเคœी เคœा เคธเค•เคคी เคนै।

• เคตॉเคŸ्เคธเคเคช्เคช เค•ो เค‰เค•्เคฐेเคจ เคœเคจ เค•ूเคฎ เคจे เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เคฌ्เคฐाเคฏเคจ เคเค•्เคŸเคจ เค•े เคธाเคฅ เคฎिเคฒ เค•เคฐ 2009 เคฎें เคถुเคฐू เค•िเคฏा เคฅा।

● เคซेเคธเคฌुเค• เคจे 19 เคซ़เคฐเคตเคฐी 2014 เค•ो, เคตाเคŸ्เคธเคเคช เค•ो เค–เคฐीเคฆ เคฒिเคฏा।

เค‡ंเคธ्เคŸाเค—्เคฐाเคฎ (Instagram)

• เค‡ंเคธ्เคŸाเค—्เคฐाเคฎ เคเค• เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคกेเคธ्เค•เคŸॉเคช เค”เคฐ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ-เค†เคงाเคฐिเคค เคซोเคŸोเคธाเคाเค•เคฐเคฃ เคเคช्เคฒिเค•ेเคถเคจ เคนै เคœो เค‰เคชเคฏोเค—เค•เคฐ्เคคाเค“ं เค•ो เคซोเคŸो เคฏा เคตीเคกिเคฏो เค•ो เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคฐूเคช เคธे เคฏा เคจिเคœी เคคौเคฐ เคชเคฐ เคธाเคा เค•เคฐเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคฆेเคคा เคนै।

• เค‡เคธเค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•ेเคตिเคจ เคธिเคธ्เคŸ्เคฐॉเคฎ เค”เคฐ เคฎाเค‡เค• เค•्เคฐेเค—เคฐ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा 2010 เคฎें เค•ी เค—เคˆ เคฅी।

เคซेเคธเคฌुเค• เคจे เค…เคช्เคฐैเคฒ 2012 เคฎें เค‡ंเคธ्เคŸाเค—्เคฐाเคฎ เค•ो เค–เคฐीเคฆ เคฒिเคฏा।

เคŸ्เคตिเคŸเคฐ (Twitter)

• เคŸ्เคตिเคŸเคฐ เคเค• เคฎुเค•्เคค เคธोเคถเคฒ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— เคธाเคˆเคŸ เคนै เคœो เค…เคชเคจे เค‰เคชเคฏोเค—เค•เคฐ्เคคाเค“ं เค•ो เค…เคชเคจी เค…เคฆ्เคฏเคคเคจ เคœाเคจเค•ाเคฐिเคฏां, เคœिเคจ्เคนें เคŸ्เคตीเคŸ्เคธ เค•เคนเคคे เคนैं, เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคญेเคœเคจे เค”เคฐ เคชเคข़เคจे เค•ी เคธुเคตिเคงा เคฆेเคคा เคนै। เค‡เคจ เคŸ्เคตीเคŸ्เคธ เค•ी เค…เคงिเค•เคคเคฎ เคถเคฌ्เคฆ เคธीเคฎा 140 เค…เค•्เคทเคฐों เคคเค• เค•े เคนोเคคी เคนैं।

เค‡เคธเค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เคœैเค• เคกोเคฐ्เคธी, เคจोเคนा เค—्เคฒाเคธ, เคฌिเคœ्เคœ เคธ्เคŸोเคจ เค”เคฐ เค‡เคตाเคจ เคตिเคฒिเคฏเคฎ्เคธ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฎाเคฐ्เคš 2006 เคฎें เค•ी เค—เคˆ เคฅी।

* เคŸिเค•เคŸॉเค• (TikTok)

● เคŸिเค•เคŸॉเค• เค›ोเคŸे เค•ॉเคฎेเคกी เค”เคฐ เคช्เคฐเคคिเคญा เคตीเคกिเคฏो เคฌเคจाเคจे เค”เคฐ เคธाเคा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคเค• เค†เคˆเค“เคเคธ เค”เคฐ เคंเคก्เคฐाเค‡เคก เคธोเคถเคฒ เคฎीเคกिเคฏा เคตीเคกिเคฏो เคเคช เคนै ।

• เคเคช เค•ो 2017 เคฎें เคšीเคจी เคกेเคตเคฒเคชเคฐ เคฌाเค‡เคŸเคกांเคธ เคฆ्เคตाเคฐा เคšीเคจ เค•े เคฌाเคนเคฐ เค•े เคฌाเคœाเคฐों เค•े เคฒिเค เคฒॉเคจ्เคš เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा।

TikTok เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคเคช เค‰เคชเคฏोเค—เค•เคฐ्เคคाเค“ं เค•ो เคธ्เคตเคฏं เค•ा เคเค• เค›ोเคŸा เคตीเคกिเคฏो เคฌเคจाเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคฆेเคคा เคนै เคœो เค…เค•्เคธเคฐ เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เคฎें เคธंเค—ीเคค เค•ी เคธुเคตिเคงा เคฆेเคคा เคนै, เค‡เคธे เคซ़िเคฒ्เคŸเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคงीเคฎा เคฏा เคธंเคชाเคฆिเคค เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เคฏूเคŸ्เคฏूเคฌ (YouTube)

เคฏूเคŸ्เคฏूเคฌ เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ी เค•ी เคเค• เคตीเคกिเคฏो เคฆेเค–เคจेเคตाเคฒी เคธोเคถเคฒ เคฎिเคกिเคฏाเคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เคนै, เคœिเคธเคฎें เคชंเคœीเค•ृเคค เคธเคฆเคธ्เคฏ เคตीเคกिเคฏो เค•्เคฒिเคช เคฆेเค–เคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी เค…เคชเคจा เคตीเคกिเคฏो เค…เคชเคฒोเคก เคญी เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

• เค‡เคธे เคšाเคก เคนเคฐ्เคฒे, เคธ्เคŸीเคต เคšैเคจ เค”เคฐ เคœाเคตेเคฆ เค•เคฐीเคฎ เคจे เคฎिเคฒ เค•เคฐ เคซเคฐเคตเคฐी 2005 เคฎें เคฌเคจाเคฏा เคฅा, เคœिเคธे เคจเคตเคฎ्เคฌเคฐ 2006 เคฎें เค—ूเค—เคฒ เคจे $1.65 เคฌिเคฒिเคฏเคจ เค…เคฎेเคฐिเค•ी เคกॉเคฒเคฐ เคฎें เค–เคฐीเคฆ เคฒिเคฏा।

* เคนाเคˆเค• (Hike)

เคนाเค‡เค• เคฎैเคธेंเคœเคฐ เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคเค• เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸ เคซोเคจों เคชเคฐ เคšเคฒเคจे เคตाเคฒी เคเค• เคคเคค्เค•्เคทเคฃ เคฎेเคธेเคœिंเค— เคธेเคตा เคนै। เค‡เคธเค•े เค‰เคชเคฏोเค—เค•เคฐ्เคคा เคเค•-เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคŸेเค•्เคธ्เคŸ เคธंเคฆेเคถ เค•े เค…เคฒाเคตा เค‘เคกिเคฏो, เค›เคตि, เคซाเค‡เคฒ, เคตॉเค‡เคธ เคธंเคฆेเคถ, เคตीเคกिเคฏो เคคเคฅा เค…เคชเคจी เคธ्เคฅिเคคि เคญेเคœ เคธเค•เคคे เคนैं।

• เค‡เคธเค•ी เคถुเคฐूเค†เคค 12 เคฆिเคธเคฎ्เคฌเคฐ 2012 เคฎें เค•ेเคตिเคจ เคฎिเคค्เคคเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เค•ी เค—เคฏी เคฅी।

Discord Name Tencent QQ Other Social Networking Sites Type social gaming platform for mobile games instant messaging service Established / เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• / Headquarter Release -May 13, 2015 - February 1999 Developed by the Chinese tech giant Tencent.


WeChat QZone Tumblr Baidu Tieba Skype Viber Sina Weibo LINE Snapchat Pinterest LinkedIn Telegram Reddit Badoo Myspace multi-purpose messaging, social media and mobile payment app social networking website American microblogging and social networking website - Chinese communication platform - hosted by Chinese search engine company Baidu - providing video chat and voice calls between computers, tablets, mobile devices, -Skype was acquired by Microsoft in May 2011 -instant messaging software application -operated by Japanese multinational company -Chinese microblogging social platform - instant communications on electronic devices multimedia messaging app This is a photo sharing and visual bookmarking social media site or ap professional social networking sites or apps instant messaging network American social news aggregation, web content rating, and discussion website dating-based social networking site music-focused social networking site - 21 January 2011 - developed by Chinese Tencent. - created by Tencent in 2005 -February 2007 Headquarters David Karp -December 3, 2003 - Beijing China -Robin Li -August 2003 -Priit Kasesalu and Jaan Tallinn -Luxembourg City, Luxembourg Palo Alto, CA, United State -December 2, 2010 -It is based in Luxembourg -14 August 2009 New York City, U.S. -March 2012 -8 July 2011 launched - January 2010 Created by Ben Silbermann Headquarters- San Francisco, California, United States launched - 2002, Headquarters- Sunnyvale, California, United States Parent organization- Microsoft Corporation release date - 14 August 2013 Headquarters- London, United Kingdom Created by Nikolai Durov Pavel Durov launched - 23 June 2005 Headquarters - San Francisco, California, United States Created by - Andrey Andreev Date launched - 2006 headquartered in Limassol, Cyprus launched 1 August 2003 Headquarters - Beverly Hills, California, United States


Flickr Quora photo-sharing website American question-and-answer website

เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ

• เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เคฏा เค‡-เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค•ा เคธंเคšाเคฒเคจ เคนै; เคจ เค•ेเคตเคฒ เค–เคฐीเคฆเคจा เค”เคฐ เคฌेเคšเคจा, เคฌเคฒ्เค•ि เค—्เคฐाเคนเค•ों เค•े เคฒिเคฏे เคธेเคตाเคं เค”เคฐ เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค•े เคญाเค—ीเคฆाเคฐों เค•े เคธाเคฅ เคธเคนเคฏोเค— เคญी เค‡เคธเคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนै।

• เคธเคจ् 1990 เคธे เคตाเคฃिเคœ्เคฏिเค• เค‰เคฆ्เคฏเคฎों เคจे เคตिเคœ्เคžाเคชเคจ, เคฌिเค•्เคฐी เค”เคฐ เคฆुเคจिเคฏा เคญเคฐ เคฎें เค…เคชเคจे เค‰เคค्เคชाเคฆเคจों เค•ा เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เค•े เคฒिเคฏे เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•ो เคเค• เคธंเคญाเคตिเคค เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ्เคฏ เคธाเคงเคจ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฆेเค–ा เคนै।

• • เคˆ เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เค‰เคชเคญोเค•्เคคाเค“ं เค•ो เคธเคฎเคฏ เคฏा เคฆूเคฐी เค•ी เคฌिเคจा เค•ोเคˆ เคฌाเคงाเค“ं เค•े เคธाเคฅ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค”เคฐ เคธेเคตाเค“ं เค•ा เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฐूเคช เคธे เค†เคฆाเคจ-เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคฆेเคคा เคนै। เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เคธाเคฎाเคจ เค–़เคฐीเคฆเคจा เค”เคฐ เคฌेเคšเคจा เคˆเค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เค•े เคธเคฌเคธे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃों เคฎें เคธे เคเค• เคนै।

* เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เค•े เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ

Online Shopping

• Electronic Payments

• Online Auctions

• Internet Banking

Online Ticketing

เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคฐ

Business to Business E-commerce (B2B Ecommerce) - เค‡เคธเค•े เคจाเคฎ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, B2B เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เคฆो เคต्เคฏเคตเคธाเคฏों ( Business ) เค•े เคฌीเคš เค•िเค เค—เค เคฒेเคจเคฆेเคจ เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคนै। เคœैเคธे เค…เค—เคฐ เค•ोเคˆ เค•ंเคชเคจी เค–ुเคฆ เค•ोเคˆ เคช्เคฐोเคกเค•्เคŸ เคจเคนी เคฌเคจाเคคी เคนै เค”เคฐ เค•िเคธी เคฆूเคธเคฐी เค•ंเคชเคจी เคธे เค–เคฐीเคฆ เค•เคฐ เคซिเคฐ เค…เคชเคจा เคธเคฎाเคจ เคฌेเคšเคคी เคนै เคคो เคตो B2B เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค†เคคा เคนै।

Business to Consumer Ecommerce (B2C Ecommerce) - เค‡เคธเคฎे เคฒेเคจเคฆेเคจ เคเค• เคฌिเคœ़เคจเคธ เค”เคฐ เค•ांเคธुเคฎेเคฐ เค•े เคฌीเคš เคนोเคคा เคนै। เคธเคฌ เคธे เคœ्เคฏाเคฆा เคนोเคจे เคตाเคฒा เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เคฏเคนी เคนोเคคा เคนै। เคœैเคธे Flipkart, Amazon เค†เคฆि เคœैเคธी เค•เคฎ्เคชเคจीเคœ เคธे เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เคธीเคงे เคตเคธ्เคคु เค–เคฐीเคฆเคคा เคนै।

Consumer to Business Ecommerce (C2B Ecommerce) - เคฏเคน เคฒेเคจเคฆेเคจ B2C เค•ा เค…เคชोเคœिเคŸ เคนै । เค‡เคธเคฎे เคฒेเคจเคฆेเคจ Consumer เค”เคฐ Business เค•े เคฌीเคš เคนोเคคा เคนै। เคœैเคธे เคเค• Consumer เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคฐिเค•्เคตाเคฏเคฐเคฐ्เคฎเคจ्เคŸ

launched - 10 February 2004

Headquarters - San Francisco, California, U.S. launched - June 2009

Headquarters - Mountain View, California, United States

Founders - Adam D'Angelo, Charlie Cheever

เคฆेเคคा เคนैं, เค”เคฐ เค•ोเคˆ เค•ंเคชเคจी เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคธเคนी เค•ीเคฎเคค เคชเคฐ เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เคฌเคจाเค•เคฐ เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เค‘เคซเคฐ เค•เคฐเคคी เคนैं।

Consumer to Consumer Ecommerce (C2C Ecommerce) - เคฏเคน เคฆो Consumers เคฏाเคจी เคฆो เค‰เคชเคญोเค•्เคคाเค“ं เค•े เคฌीเคš เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธเคฎे เคฆो เค‰เคชเคญोเค•्เคคाเค“ं เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคชเคธ เคฎें เค•ुเค› เค–เคฐीเคฆा เค”เคฐ เคฌेเคšा เคœाเคคा เคนै। เคœैเคธे eBay, OLX เคœैเคธी เคธाเค‡เคŸ्เคธ เคชเคฐ เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเคฎें เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เค•िเคธी เค‰เคค्เคชाเคฆ เคฏा เคธेเคตा เค•ो เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคฌेเคšเคคा เคนै।

Business to Government (B2G ) - เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เค•े เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฎें เค•ंเคชเคจिเคฏों เค”เคฐ เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เคฏा เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฌीเคš เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เค•िเค เค—เค เคธเคญी เคฒेเคจเคฆेเคจ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं। เคฏเคน เคเค• เคเคธा เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนै เคœिเคธเคฎें เคฌเคก़ी เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เค”เคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคธेเคตाเคं เคถाเคฎिเคฒ เคนैं, เค–ाเคธเคคौเคฐ เคตिเคค्เคคीเคฏ, เคธाเคฎाเคœिเค• เคธुเคฐเค•्เคทा, เคฐोเคœเค—ाเคฐ, เค•ाเคจूเคจी เคฆเคธ्เคคाเคตेเคœ เค”เคฐ เคฐเคœिเคธ्เคŸ्เคฐाเคฐ เค†เคฆि เคœैเคธे เค•्เคทेเคค्เคฐों เคฎें ।

Consumer to Government (C2G ) - เค‡เคธ เคฎें เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เค”เคฐ เคช्เคฐเคถाเคธเคจ (เคธเคฐเค•ाเคฐ) เค•े เคฌीเคš เค•िเค เค—เค เคธเคญी เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฒेเคจเคฆेเคจ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं। เคœैเคธे เค•เคฐ (เคŸैเค•्เคธ) เค•ा เคญुเค—เคคाเคจ เค•เคฐเคจा, เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ เคธेเคตाเค“ं เคฆूเคฐเคธ्เคฅ เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เค‡เคค्เคฏाเคฆि ।

เค•ा เคญुเค—เคคाเคจ, e-Commerce Websites Flipkart Amazon Infibeam eBay Yebhi.com Alibaba Group เคธ्เคฅाเคชเคจा - เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ 2007 เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• - เคฌिเคจ्เคจी เคฌंเคธเคฒ, เคธเคšिเคจ เคฌंเคธเคฒ เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• - เคœेเคซ़ เคฌेเคœोเคธ เคธ्เคฅाเคชเคจा 1994 เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• - เคตिเคถाเคฒ เคฎेเคนเคคा เคธ्เคฅाเคชเคจ - 2007 เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• - เคชिเคเคฐ्เคฐे เค“เคฎिเคฆ्เคฏเคฐ Headquarters-San Jose, California, U.S. เคธ्เคฅाเคชเคจा -September 3, 1995 เคธ्เคฅाเคชเคจा - 2009 เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• - เคœैเค• เคฎा เคธ्เคฅाเคชเคจा - 4 เค…เคช्เคฐैเคฒ 1999








เคฐेเค•्เคธ (REX)--เคฏเคน เคตिเคถ्เคต เค•ा เคชเคนเคฒा เคชूเคฐ्เคฃ เคฌाเคฏोเคจिเค• เคฎाเคจเคต เคนै | เคฐेเค•्เคธ (Rex) เคฐोเคฌोเคŸिเค•्เคธ เคเคธ्เค•ेเคฒเคŸเคจ (Robotic Exaskeleton) เค•ा เคฒเค˜ु เคฐूเคช เคนै।

● เค•िเคฐोเคฌो (Kirobo ) -- เค•िเคฐोเคฌो เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคฎें เคœाเคจे เคตाเคฒे เคชเคนเคฒा เคฌोเคฒเคจे เคตाเคฒा เคฐोเคฌोเคŸ เคนै | เค‡เคธ เคฐोเคฌोเคŸ เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคœाเคชाเคจी เคกेंเคŸเคธू เค‡ंเค• เคฆ्เคตाเคฐा เคœाเคชाเคจ เคเคฏเคฐोเคธ्เคชेเคธ เคเค•्เคธเคช्เคฒोเคฐेเคถเคจ เคเคœेंเคธी เค•े เคธाเคฅ เคธंเคฏुเค•्เคค เค‰เคชเค•्เคฐเคฎ เคฎें เค•िเคฏा เค—เคฏा | เค‡เคธ เคฐोเคฌोเคŸ เค•ो 4 เค…เค—เคธ्เคค, 2013 เค•ो เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคฎें เคญेเคœा เค—เคฏा।

เคธ्เคจेเค• เคฐोเคฌोเคŸ (Snake Robot) -- เคฏे เคฐोเคฌोเคŸ DRDO เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै | เค‡เคธ เคฐोเคฌोเคŸ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฆुเคฐ्เค˜เคŸเคจा, เค†เคชเคฆा เคฎें เคซเคธे เคฒोเค—ों เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เค•े เคฒिเค เค…เคญिเคฏाเคจ เคšเคฒाเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒेเค—ी । เคฏเคน เคฐोเคฌोเคŸ

เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा (Artificial intelligence (Al))

เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เคเค• เคเคธी เคคเค•เคจीเค• เคนै, เคœिเคธเคฎें เคเค• เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค…เคชเคจे เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคฎें เคฆिเค เคœा เคฐเคนे เคจिเคฐ्เคฆेเคถों เค•ो เคธเคฎเคเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคจ्เคนें เคธंเคฐเค•्เคทिเคค เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ी เคœเคฐूเคฐเคคों เค•ो เคธเคฎเคเคคे เคนुเค เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒेเคคा เคนै เคฏा เคซिเคฐ เค‰เคธเค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै। เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•े เคคเคนเคค เคธ्เคชीเคš เคฐिเค•เค—्เคจिเคถเคจ, เคตिเคœुเค…เคฒ เคชเคฐเคธेเคช्เคถเคจ, เคฒैंเค—्เคตेเคœ เค†เค‡เคกेंเคŸिเคซिเค•ेเคถเคจ เค”เคฐ เคกिเคธीเคœเคจ เคฎेเค•िंเค— เค†เคฆि เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

• เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•ो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธाเค‡ंเคธ เค•ा เคธเคฌเคธे เค‰เคจ्เคจเคค เคฐूเคช เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค‡เคธเคฎें เคเค• เคเคธा เคฆिเคฎाเค— เคฌเคจाเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคœिเคธเคฎें เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธोเคš เคธเค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคเคธा เคฆिเคฎाเค—, เคœो เค‡ंเคธाเคจों เค•ी เคคเคฐเคน เคธोเคš เคธเค•े।

เค†เคœ เคนเคฎ เคธเคญी เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸเคซोเคจ เคฎें AI เคคเค•เคจीเค• เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเคคे เคนैं Google Ask, OK Google, เค—ूเค—เคฒ เค…เคธिเคธ्เคŸेंเคŸ เคœैเคธी เคฎुเคซ्เคค เค—ूเค—เคฒ เคธेเคตाเคं เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒीเคœेंเคธी เค•ी เคนी เคฆेเคจ เคนै।

• AI เคชूเคฐ्เคฃเคคः เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏाเคค्เคฎเค• (Purely Reactive), เคธीเคฎिเคค เคธ्เคฎृเคคि (Limited Memory), เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคธिเคฆ्เคงांเคค (Brain Theory) เคเคตं เค†เคค्เคฎ-เคšेเคคเคจ (Self-Conscious) เคœैเคธी เค…เคตเคงाเคฐเคฃाเค“ं เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै।

* เค‡เคคिเคนाเคธ

• เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เคœॉเคจ เคฎैเค•ाเคฐ्เคฅी (John McCarthy) เคจे เค•ी เคฅी, เค‰เคจเค•े เคฆोเคธ्เคคों เคฎाเคฐ्เคตिเคจ เคฎिเคธ्เค•ी, เคนเคฐ्เคฌเคฐ्เคŸ เคธाเค‡เคฎเคจ, เคเคฒेเคจ เคจेเคตेเคฒ เคจे เคฎिเคฒเค•เคฐ เคถुเคฐूเค†เคคी เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เค•ा เคตिเค•ाเคธ เค”เคฐ เคถोเคง เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏा เคฅा।

• เคœเคฌ เคœॉเคจ เคฎैเค•ाเคฐ्เคฅी เคจे เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคถुเคฐू เค•िเคฏा เคคเคฌ เคฏเคน เคคเค•เคจीเค• เคตिเค•เคธिเคค เคจเคนीं เคฅी เคฒेเค•िเคจ เคธเคฎเคฏ เค•े เคธाเคฅ เคคเค•เคจीเค•, เคเคฒ्เค—ोเคฐिเคฅเคฎ, เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐिंเค— เคชाเคตเคฐ เค”เคฐ เคธ्เคŸोเคฐेเคœ เคฎें เคธुเคงाเคฐ เค•े เคšเคฒเคคे เค†เคœ เคฏเคน เค•ाเคซी เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เค”เคฐ เค•ाเคฎเคฏाเคฌ เคนो เค—เคฏी เคนै।

• เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•ा เค†เคฐंเคญ 1950 เค•े เคฆเคถเค• เคฎें เคนी เคนो เค—เคฏा เคฅा, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเค•ी เคฎเคนเคค्เคคा เค•ो 1970 เค•े เคฆเคถเค• เคฎें เคชเคนเคšाเคจ เคฎिเคฒी।

เค›ोเคŸी-เคธी เคœเค—เคน เคฎें เคญी เค˜ुเคธเค•เคฐ เคฌเคšाเคต เค…เคญिเคฏाเคจ เคšเคฒाเคจे เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

เคซिเคฎेเคธेเคชिเคฏเคจ (Femcepian ) -- เคฏเคน เคเค• เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจ เคเคตं เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคธंเคตाเคฆ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคฐोเคฌोเคŸ เคนै, เคœो เคจाเคš เคญी เคธเค•เคคा เคนै । เคฏเคน เคฐोเคฌोเคŸ เคœाเคชाเคจ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै ।

เคธोเคซिเคฏा เคฐोเคฌोเคŸ (Sophia robot ) -- เคฏเคน เคฐोเคฌोเคŸ เค…เคชเคจे เคšेเคนเคฐे เค•े เคนाเคตเคญाเคต เคฌเคฆเคฒ เคธเค•เคคी เคนै เค”เคฐ เคฒोเค—ों เคธे เคฌाเคคเคšीเคค เคญी เค•เคฐ เคธเค•เคคी เคนै। เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ, 2017 เคฎें เคธเคŠเคฆी เค…เคฐเคฌ เคจे เค‡เคธे เค…เคชเคจे เคฆेเคถ เค•ी เคจाเค—เคฐिเค•เคคा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•ी เคนै। เคเคธा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคฏเคน เคตिเคถ्เคต เค•ा เคชเคนเคฒा เคฆेเคถ เคฌเคจ เค—เคฏा เคนै।

• เคœเคฌ เคœाเคชाเคจ เคจे เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เค‡เคธ เค“เคฐ เคชเคนเคฒ เค•ी เค”เคฐ 1981 เคฎें เคซिเคซ्เคฅ เคœเคจเคฐेเคถเคจ เคจाเคฎเค• เคฏोเคœเคจा เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เค•ी เคฅी।

• เค‡เคธเคฎें เคธुเคชเคฐ- เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคตिเค•ाเคธ เค•े เคฒिเคฏे 10 เคตเคฐ्เคทीเคฏ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค•ी เคฐूเคชเคฐेเค–ा เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•ी เค—เคˆ เคฅी।

● เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เค…เคจ्เคฏ เคฆेเคถों เคจे เคญी เค‡เคธ เค“เคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆिเคฏा। เคฌ्เคฐिเคŸेเคจ เคจे เค‡เคธเค•े เคฒिเคฏे 'เคเคฒ्เคตी' เคจाเคฎ เค•ा เคเค• เคช्เคฐोเคœेเค•्เคŸ เคฌเคจाเคฏा।

● เคฏूเคฐोเคชीเคฏ เคธंเค˜ เค•े เคฆेเคถों เคจे เคญी 'เคเคธ्เคช्เคฐिเคŸ' เคจाเคฎ เคธे เคเค• เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เค•ी เคฅी।

• เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ 1983 เคฎें เค•ुเค› เคจिเคœी เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เคจे เคฎिเคฒเค•เคฐ เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เคชเคฐ เคฒाเค—ू เคนोเคจे เคตाเคฒी เค‰เคจ्เคจเคค เคคเค•เคจीเค•ों, เคœैเคธे-Very Large Scale Integrated เคธเคฐ्เค•िเคŸ เค•ा เคตिเค•ाเคธ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคเค• เคธंเค˜ 'เคฎाเค‡เค•्เคฐो-เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•्เคธ เคเคฃ्เคก เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी' เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•ी।

เค‘เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคฐ

เคตैเคธे เคคो เค‘เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•ो เคฌเคนुเคค เคธे เคญाเค—ों เคฎें เคตिเคญाเคœिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เค‡เคจเค•े เคฆो เคช्เคฐเคฎुเค– เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนैं

เคชเคนเคฒा เคญाเค—

• เค•เคฎเคœोเคฐ เคเค†เคˆ: เค‡เคธे เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฏे เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคŸाเคธ्เค• เคนी เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเค•्เคทเคฎ เคนोเคคा เคนै। เคเคช्เคชเคฒ เค•ा เคธिเคฐी (Siri) เค”เคฐ เค—ूเค—เคฒ เค•ा เคตॉเคฏเคธ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค‡เคธเค•े เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं।

• เคถเค•्เคคिเคถाเคฒी เคเค†เคˆ: เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคฎें เคธाเคฎाเคจ्เคฏीเค•ृเคค เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ी เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคคा เคนोเคคी เคนै, เคœिเคธเคธे เค•ि เคธเคฎเคฏ เค†เคจे เคชเคฐ เค•ोเคˆ เคญी เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคŸाเคธ्เค• เค•เคฐ เคธเค•े เค”เคฐ เค‰เคธเค•ा เคนเคฒ เคจिเค•ाเคฒ เคธเค•ें।

เค‡เคธे เคšाเคฐ เคญाเค—ों เคฎें เคฌाँเคŸा เค—เคฏा เคนै

1. เคชूเคฐ्เคฃ เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏाเคค्เคฎเค• (Purely Reactive)

• เคฏเคน เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เค•ा เคธเคฌเคธे เค†เคงाเคฐเคญूเคค เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนै। เคฏเคน เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เค”เคฐ เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคธे เคธीเคงे เคธूเคšเคจा เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒेเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคชाเคธ เคตिเคธ्เคคृเคค เคตिเคถ्เคต เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคจเคนी เคนोเคคी เคนै। เคฏเคน เค…เคชเคจे เค…เคจुเคญเคตों เค•ो เคธंเคฐเค•्เคทिเคค เคจเคนी เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, เคจा เคนी เค…เคชเคจे เค…เคจुเคญเคตों เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธเคฎเคธ्เคฏा เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒे




เคธเค•เคคा เคนै। เคฏเคน เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคนी เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคตिเคถेเคทเคœ्เคžเคคा เคนाเคธिเคฒ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

• เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ

• IBM เค•ा เคกीเคช เคฌ्เคฒ्เคฏु เคœिเคธเคจे เค•ाเคธ्เคชोเคฐोเคต เค•ो เคถเคคเคฐंเคœ เคฎे เคนเคฐाเคฏा เคฅा।

• เค—ूเค—เคฒ เค•ा เค…เคฒ्เคซाเค—ो เคœिเคธเคจे เคฎाเคจเคต เค•ो เคเค• เค•ंเคช्เคฏुเคŸเคฐ เคฌोเคฐ्เคก เค–ेเคฒ เค—ो เคฎे เคนเคฐाเคฏा เคฅा।

2. เคธीเคฎिเคค เคธ्เคฎृเคคि

• เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฎे เคฏเคน เค…เค—เคฒा เคšเคฐเคฃ เคนै। เค‡เคธ เคตเคฐ्เค— เคฎे เคชिเค›เคฒे เค…เคจुเคญเคตों เค•ो เคธीเคฎिเคค เคฎाเคค्เคฐा เคฎे เคธूเคšเคจा เค•े เคฐूเคช เคฎे เคธंเคฐเค•्เคทिเคค เคฐเค–ा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธे เคตिเคถ्เคต เค•े เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคฐूเคช เคฎें เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคธीเคฎिเคค เคธ्เคฎृเคคि เค•े เค†เคงाเคฐ เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒेเคคी เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เค…เคชเคจा เค•ाเคฐ्เคฏ เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนै।

• เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ

• เคธ्เคตเคšाเคฒिเคค เค•ाเคฐ

• เคšैเคŸเคฌाเคŸ, เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เคกिเคœिเคŸเคฒ เค…เคธीเคธ्เคŸेंเคŸ (เคเคช्เคชเคฒ เคธीเคฐी, เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคธाเคซ़्เคŸ เค•ोเคฐ्เคŸเคจा)

3. เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคธिเคฆ्เคงांเคค

• เคตเคฐ्เค— 3 เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เคฎे เคฎाเคจเคต เค•े เคตिเคšाเคฐो เค”เคฐ เคฎाเคจเคต เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ो เคธเคฎเคเคจे เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคนोเค—ी। เค‡เคธ เคตเคฐ्เค— เค•ी เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เคญाเคตเคจाเค“, เคฎूเคฒ เคญाเคตों, เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏों เคคเคฅा เค…เคชेเค•्เคทाเค“ं เค•ो เคธเคฎเค เคธเค•ेเค—ी เค”เคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เคฐूเคช เคธे เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค•เคฐเคจे เคฎे เคธเค•्เคทเคฎ เคนोเค—ी। เคฏे เคฎเคถीเคจ เค…เคฌ เคคเค• เคฌเคจी เคจเคนी เคนै เคฒेเค•िเคจ เคฏे เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เค•ा เค…เค—เคฒा เคšเคฐเคฃ เคนोंเค—ी।

• เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ

• เคธ्เคŸाเคฐ เคตाเคฐ เคซ़िเคฒ्เคฎो เค•े C-3PO เคคเคฅा R2-D2

I, Robot เคซ़िเคฒ्เคฎ เค•ा เคธोเคจी

4. เค†เคค्เคฎ เคšेเคคเคจ

• เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•े เคฐोเคฌोเคŸ เค…เคชเคจा เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เคธ्เคตเคฏं เค•เคฐ เคธเค•ेंเค—े। เคฏเคน เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ा เค…เค—เคฒा เคšเคฐเคฃ เคนोंเค—े, เคตे เค…เคชเคจी เค†ंเคคเคฐिเค• เคธ्เคฅिเคคि เคธे เค…เคตเค—เคค เคนोंเค—े, เคตे เคฆूเคธเคฐो เค•ी เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ो เคธเคฎเคเคจे เคฎें เคธเค•्เคทเคฎ เคนोंเค—े เคคเคฅा เค‰เคธเคจे เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒे เคธเค•ेंเค—े। เคตे เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ी เคชिเคขी เค•ी เคฎเคถीเคจ เคนोंเค—े เคœोเค•ि เค…เคค्เคฏाเคงिเค• เคฎेเคงाเคตी, เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคคเคฅा เคœाเค—ृเคค(เคšेเคคเคจ) เคนोंเค—े।

เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ

• 2015 เคฎे เค†เคฏी เคซ़िเคฒ्เคฎ เคเค•्เคธ เคฎเคถीเคจा เค•ी เค‡เคตा

• 2015 เคŸीเคตी เคงाเคฐाเคตाเคนिเค• เคน्เคฏुเคฎเคจ्เคธ เค•ा เคธिเคจ्เคฅ्เคธ

เค…เคจ्เคฏ เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ

1. Siri

• เคฏเคน Apple เคฆ्เคตाเคฐा เคชेเคถ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคธเคฌเคธे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ personal assistant เคนै। เคนाเคฒांเค•ि เคฏเคน เคธिเคฐ्เคซ iPhone เค”เคฐ iPad เคฎें เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนै। เคฏเคน AI เค•ा เคธเคฌเคธे เคฌेเคนเคคเคฐीเคจ เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै, เค‡เคธเคธे เคฌเคธ เค†เคช Hey

Siri เคฌोเคฒिเคฏे เค”เคฐ เคฏเคน เค†เคชเค•े เคฒिเค massage send เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, internet เคธे information เคขूंเคข เคธเค•เคคा เคนै, voice call เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, เค•ोเคˆ เคญी application open เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै เคฏเคนां เคคเค• เค•ि timer set เคต calendar เคฎें event add เค•เคฐเคจे เคœैเคธे เค•ाเคฎो เคฎें เค†เคชเค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

2. Tesla

• เคฏเคน เค…เคฌ เคคเค• เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคธเคฌเคธे best Automobiles เคฎें เคธे เคเค• เคนै। tesla car เคฎें เคจ เค•ेเคตเคฒ self-driving เคฌเคฒ्เค•ि productive capabilities เค”เคฐ เคชूเคฐ्เคฃ technological innovation เคœैเคธे feature เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนै।

3. Google Map

• เคฒेเค•िเคจ Google map เคฎें Al technology เค•ा เค…เคš्เค›ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคนुเค† เคนै। เคนเคฎเค•ो เค•िเคธी เคญी เคœเค—เคน เค•ा เคฐाเคธ्เคคा เคฌเคคाเคจे เค•े เคฒिเค AI enabled mapping เค•े เคธाเคฅ giant's technology เคธเคก़เค• เคœाเคจเค•ाเคฐी เค•ो scan เค•เคฐเคคी เคนै เค”เคฐ algorithms เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเค•े เคธเคนी route เค•ो เคนเคฎे เคฌเคคाเคคी เคนै।

4. Nest

• เคฎें เคธे Nest เคธเคฌเคธे เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค”เคฐ Artificial intelligence startup เคเค• เคฅा เค”เคฐ เค‡เคธे 2014 เคฎें Google เคฆ्เคตाเคฐा เค–เคฐीเคฆ เคฒिเคฏा เค—เคฏा । Nest learning thermostat เค†เคชเค•े เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค”เคฐ schedule เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ energy เค•ो เคฌเคšाเคคा เคนै। เคเคธा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฏเคน behavioral algorithm เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคคा เคนै। เคฏเคน เค‡เคคเคจी intelligent machine เคนै, เค•ि เคธिเคฐ्เคซ เคเค• เคนเคซ्เคคे เคฎें เคนी เค†เคชเค•े เคฒिเค เค‰เคชเคฏोเค—ी temperature เค•ा เคชเคคा เคฒเค—ा เคฒेเคคी เคนै। เค…เค—เคฐ เค˜เคฐ เคฎे เค•ोเคˆ เคจ เคนो เคคो เคฏเคน เคŠเคฐ्เคœा เคฌเคšाเคจे เค•े เคฒिเค automatically turn off เคนो เคœाเคคी เคนै।

5. Echo

• Echo เค•ो Amazon เคฆ्เคตाเคฐा เคฒांเคš เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เคฏเคน เคเค• เคเคธा revolutionary product เคนै, เคœो เค†เคชเค•े เคธเคตाเคฒों เค•े เคœเคตाเคฌ เคฆे เคธเค•เคคा เคนै, เค†เคชเค•े เคฒिเค audiobook เคชเคข़ เคธเค•เคคा เคนै, เค†เคชเค•ो traffic เค”เคฐ weather report เคฌเคคा เคธเค•เคคा เคนै, local businesses เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเค•ाเคฐी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐा เคธเค•เคคा เคนै เคคเคฅा sports score เค”เคฐ schedule เคญी เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

6. เคฒिเคต เคกॉเคŸ เคเค†เคˆ

• เคตเคฐ्เคท 2015 เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคฒिเคต เคกॉเคŸ เคเค†เคˆ เคชเคนเคฒी เคญाเคฐเคคीเคฏ เค•ंเคชเคจी เคนै เคœो เคฌोเคฒी เค•ो 'เคŸेเค•्เคธ्เคŸ เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎिंเค— เค‡ंเคŸเคฐเคซेเคธ (เคเคชीเค†เคˆ) เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคी เคนै। เคฏเคน เคนिंเคฆी, เคฌंเค—ाเคฒी, เคชเคœाเคฌी, เคฎเคฐाเค ी, เค—ुเคœเคฐाเคคी, เค•เคจ्เคจเคก़, เคคเคฎिเคฒ, เค”เคฐ เคฎเคฒเคฏाเคฒเคฎ เคธเคฎेเคค 10 เคญाเคฐเคคीเคฏ เคญाเคทाเค“ं เคฎें เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนै। เคนाเคฒ เคนि เคฎें เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เค•ंเคชเคจी เคซ्เคฒिเคชเค•ाเคฐ्เคŸ เคจे 'เคฒिเคต เคกाเคŸ เคเค†เคˆ' เค•ा เค…เคงिเค—्เคฐเคนเคฃ เค•िเคฏा เคนै।

** เคญाเคฐเคค เคฎें เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ

• เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค•ी เคฐूเคชเคฐेเค–ा เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคจीเคคि เค†เคฏोเค— เค‰เคชाเคง्เคฏเค•्เคท เคฐाเคœीเคต เค•ुเคฎाเคฐ เค•ी


เค…เคง्เคฏเค•्เคทเคคा เคฎें เคเค• เคธเคฎिเคคि เค•ा เค—เค เคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคธเคฎें เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคฏों เค•े เค…เคฒाเคตा เคถिเค•्เคทाเคตिเคฆों เคคเคฅा เค‰เคฆ्เคฏोเค— เคœเค—เคค เค•ो เคญी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เคฆिเคฏा เคœाเคเค—ा।

• เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฎें เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคซिเคซ्เคฅ เคœเคจเคฐेเคถเคจ เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी เคธ्เคŸाเคฐ्เคŸเค…เคช เค•े เคฒिเคฏे 480 เคฎिเคฒिเคฏเคจ เคกॉเคฒเคฐ เค•ा เคช्เคฐाเคตเคงाเคจ เค•िเคฏा เคนै, เคœिเคธเคฎें เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ, เคฎเคถीเคจ เคฒเคฐ्เคจिंเค— เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค‘เคซ เคฅिंเค—्เคธ, 3D เคช्เคฐिंเคŸिंเค— เค”เคฐ เคฌ्เคฒॉเค• เคšेเคจ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं।

เคกिเคฏเคจ เค‡ंเคธ्เคŸीเคŸ्เคฏूเคŸ เค‘เคซ เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी (เค†เคˆเค†เคˆเคŸी), เคนैเคฆเคฐाเคฌाเคฆ เค†เค—ाเคฎी เคถैเค•्เคทเคฃिเค• เคตเคฐ्เคท (2019-2020) เคธे เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ (เคเค†เคˆ, เค•ृเคค्เคฐिเคฎ - เคคเค•เคจीเค•ी เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा) เคฎें เคชूเคฐ्เคฃ เคฌी-เคŸेเค• เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคถुเคฐू เค•เคฐेเค—ा। เคฏเคน เคเค†เคˆ เคฎें เคชूเคฐ्เคฃเค•ाเคฒिเค• เคฌी-เคŸेเค• เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ी เคชेเคถเค•เคถ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคชเคนเคฒा เคญाเคฐเคคीเคฏ เคถैเค•्เคทเคฃिเค• เคธंเคธ्เคฅाเคจ เคนै।

• เค‡เคธเคธे เคชเคนเคฒे เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เค•ाเคฐ्เคจेเค—ी เคฎेเคฒเคจ เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค”เคฐ เคฎैเคธाเคšुเคธेเคŸ्เคธ เค‡ंเคธ्เคŸीเคŸ्เคฏूเคŸ เค‘เคซ เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी (เคเคฎเค†เคˆเคŸी) เค‡เคธ เคตिเคทเคฏ เคชเคฐ เคธเคฎเค•เค•्เคท เคชाเค ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคถुเคฐू เค•เคฐ เคšुเค•े เคนैं। เค†เคˆเค†เคˆเคŸी, เคนैเคฆเคฐाเคฌाเคฆ เคฏเคน เคชाเค ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคถुเคฐू เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคตिเคถ्เคต เค•ा เคคीเคธเคฐा เคถैเค•्เคทเคฃिเค• เคธंเคธ्เคฅाเคจ เคนै।

• NITI เค†เคฏोเค— เค•े เค…เคจुเคฎाเคจ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, AI เค•ो เค…เคชเคจाเคจे เคเคตं เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เคธे เคตเคฐ्เคท 2035 เคคเค• เคญाเคฐเคค เค•ी GDP เคฎें 957 เคฌिเคฒिเคฏเคจ เคกॉเคฒเคฐ เค•ी เคตृเคฆ्เคงि เค•े เคธाเคฅ เคนी เค”เคฐ เคตเคฐ्เคท 2035 เคคเค• เคญाเคฐเคค เค•ी เคตाเคฐ्เคทिเค• เคตृเคฆ्เคงि เคฆเคฐ เค•ो 1.3 เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคคเค• เคฌเคข़เคจे เค•ी เคธंเคญाเคตเคจा เคนै।

• เค—ूเค—เคฒ เค•ी เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•ंเคชเคจी เคกीเคชเคฎाเค‡ंเคก, เคฌ्เคฐिเคŸिเคถ เคจेเคถเคจเคฒ เคนेเคฒ्เคฅ เคธเคฐ्เคตिเคธ เค•े เคธाเคฅ เคฎिเคฒเค•เคฐ เคญाเคฐเคค เคฎें เค•เคˆ เคช्เคฐोเคœेเค•्เคŸ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคฐเคนी เคนै।

เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เคชเคฐ 7-เคธूเคค्เคฐी เคฐเคฃเคจीเคคि

• เค•ेंเคฆ्เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे 7 - เคธूเคค्เคฐी เคฐเคฃเคจीเคคि เคคैเคฏाเคฐ เค•ी เคนै เคœो เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคญाเคฐเคค เค•ी เคธाเคฎเคฐिเค• เคฏोเคœเคจा เค•ा เค†เคงाเคฐ เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐेเค—ी। เค‡เคจเคฎें เคช्เคฐเคฎुเค– เคนैं-

เคฎाเคจเคต เคฎเคถीเคจ เค•ी เคฌाเคคเคšीเคค เค•े เคฒिเคฏे เคตिเค•ाเคธเคถीเคฒ เคตिเคงिเคฏाँ เคฌเคจाเคจा। •

• เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค”เคฐ R&D เค•े เคธाเคฅ เคเค• เคธเค•्เคทเคฎ เค•ाเคฐ्เคฏเคฌเคฒ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจा।

• เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เคธुเคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจा।

• เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เค•े เคจैเคคिเค•, เค•ाเคจूเคจी เค”เคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เคจिเคนिเคคाเคฐ्เคฅों เค•ो เคธเคฎเคเคจा เคคเคฅा เค‰เคจ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा।

• เค†เคฐ्เคŸिเคซिเคถिเคฏเคฒ เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी เค•ो เคฎाเคจเค• เคฎाเคจเค•เคฐ เค”เคฐ เคฌेंเคšเคฎाเคฐ्เค• เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฎाเคชเคจ เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจ เค•เคฐเคจा।

* เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เคŸाเคธ्เค• เคซोเคฐ्เคธ

• เค‡เคธเค•ा เค—เค เคจ เคตाเคฃिเคœ्เคฏ เค”เคฐ เค‰เคฆ्เคฏोเค— เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ, เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เคฎिเคถเคจ

• เคตिเคถिเคท्เคŸ เค‰เคฆ्เคฏोเค—, เค…เคจुเคธंเคงाเคจ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค”เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคนेเคคु เคชाँเคš เคตเคฐ्เคทीเคฏ เค…เคจुเคถंเคธाเคँ।

● เคตिเคœ़เคจ - เค†เคฐ्เคฅिเค•, เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เค”เคฐ เค•ाเคจूเคจी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏाเค“ं เคฎें AI เค•ो เค…เคชเคจाเคจा เคคाเค•ि เคญाเคฐเคค เค•ो AI-เคฏुเค•्เคค เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅाเค“ं เคฎें เคธे เคเค• เคฌเคจเคจे เค•ा เคฒเค•्เคท्เคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เคฎिเคฒे।

เคธोเคซिเคฏा เคจाเคฎเค• เคฐोเคฌोเคŸ เค•ो เคนैเคจเคธเคจ เคฐोเคฌोเคŸिเค•्เคธ เค•े เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• เคกेเคตिเคก เคนैเคจเคธเคจ เคจे 2016 เคฎें เคฌเคจाเคฏा เคฅा।

• AI เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•िเคฏों เค•ी เคคैเคจाเคคी เคฎें เคคेเคœी เคฒाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคจीเคคि เค”เคฐ เค•ाเคจूเคจी เคขाँเคšे เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ।

• AI เค•ा เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐ เค†เคฐ्เคฅिเค• เคฒाเคญ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा।

เคธเคŠเคฆी เค…เคฐเคฌ เค•ा เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคŸ เคฐोเคฌोเคŸ เคธोเคซिเคฏा

• 25 เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ 2017 เคฎें เคธเคŠเคฆी เค…เคฐเคฌ เคจे เค‡เคธे เค…เคชเคจी เคชूเคฐ्เคฃ เคจाเค—เคฐिเค•เคคा เคฆी เค”เคฐ เค•िเคธी เคญी เคฆेเคถ เค•ी เคจाเค—เคฐिเค•เคคा เคนाเคธिเคฒ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เคตเคน เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคชเคนเคฒी เคฐोเคฌोเคŸ เคนै।

• เคธोเคซिเคฏा เค•े เคนाเคต-เคญाเคต เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคฎเคจुเคท्เคฏों เคœैเคธे เคนैं เค”เคฐ เคตเคน เคฆूเคธเคฐे เค•े เคšेเคนเคฐे เค•े เคนाเคตों-เคญाเคตों เค•ो เคญी เคชเคนเคšाเคจ เคธเค•เคคी เคนै।

• เค…เคชเคจी เค‡ंเคŸेเคฒिเคœेंเคธ เคธे เค•िเคธी เคธे เคญी เคฌाเคคเคšीเคค เค•เคฐเคจे เค•े เค…เคฒाเคตा, , เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•ी เคคเคฐเคน เคธเคญी เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคธเค•เคคी เคนै เค”เคฐ เค…เคชเคจे เค–ुเคฆ เค•े เคตिเคšाเคฐ เคฐเค–เคคी เคนै।

• เคธोเคซिเคฏा เค•ो เคธเคŠเคฆी เค…เคฐเคฌ เค•े เคเคธे เคธเคญी เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎिเคฒे เคนैं, เคœो เคตเคนाँ เค•ी เคธเคฐเค•ाเคฐ เค…เคชเคจे เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคी เคนै।

● เคฎुंเคฌเคˆ เคฎें เคœเคฌ เคเคถिเคฏा เค•ा เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เคŸेเค• เคซेเคธ्เคŸ- 2017 เค†เคฏोเคœिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा เคคเคฌ เค‡เคธเค•े เคŸेเคฒीเคซेเคธ्เคŸ เคฎें เคฐोเคฌोเคŸ เคธोเคซिเคฏा เคญी เค†เคˆ เคฅी।

เคชुเคฒिเคธ เค•े เค•ाเคฎ เค•े เคฒिเค เคฐोเคฌोเคŸ - เคซเคฐเคตเคฐी 2019 เคฎें, เค•ेเคฐเคฒ เคชुเคฒिเคธ เคจे เคชुเคฒिเคธ เค•े เค•ाเคฎ เค•े เคฒिเค เคเค• เคฐोเคฌोเคŸ เค•ो เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏा เคนै।

เคŸेเคฒी- เคฐोเคฌोเคŸिเค• เค•ोเคฐोเคจเคฐी เคนเคธ्เคคเค•्เคทेเคช เค…เคนเคฎเคฆाเคฌाเคฆ เคฎें, เคฆिเคธंเคฌเคฐ 2018 เคฎें, เคเค• เคนृเคฆเคฏ เคฐोเค— เคตिเคถेเคทเคœ्เคž เคจे เคฒเค—เคญเค— 32 เค•िเคฎी เคฆूเคฐ เคธे เคเค• เคฎเคฐीเคœ เคชเคฐ เคฆुเคจिเคฏा เค•ा เคชเคนเคฒा เคฎाเคจเคต เคฐเคนिเคค เคŸेเคฒเคฐोเคฌोเคŸिเค• เค•ोเคฐोเคจเคฐी เค•्เคฐिเคฏा(telerobotic coronary intervention) เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เค•ी।


เคˆ-เคถाเคธเคจ เคฎें ‘เคˆ’ เค•ा เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคธे เคนै। เคˆ-เคถाเคธเคจ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•्เคฐिเคฏाเค•เคฒाเคชों เคเคตं เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं เค†เคฆि เคฎें เคธंเคšाเคฐ เคธूเคšเคจा เคคเค•เคจीเค•ी (ICT) เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฒोเค•-เค•เคฒ्เคฏाเคฃเค•ाเคฐी เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เคฒเค•्เคท्เคฏों เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा।

● เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธेเคตाเคँ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคธूเคšเคจा เคคเคฅा เคธंเคšाเคฐ เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคจा เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคถाเคธเคจ (Electronic governance เคฏा e-governance) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ा เคฎुเค–्เคฏ เคฒเค•्เคท्เคฏ

• เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เคฌेเคนเคคเคฐ เคธेเคตा เคช्เคฐเคฆाเคฏเค—ी

• เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถिเคคा เค”เคฐ เคœเคตाเคฌเคฆेเคนी เค•ा เค†เคฐंเคญ

● เคธूเคšเคจा เค•े เคœเคฐिเค เคฒोเค—ों เค•ा เคธเคถเค•्เคคिเค•เคฐเคฃ

• เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•े เคญीเคคเคฐ เคฌेเคนเคคเคฐ เคฆเค•्เคทเคคा

• เคต्เคฏाเคตเคธाเคฏ เค”เคฐ เค‰เคฆ्เคฏोเค— เค•े เคธाเคฅ เคฌेเคนเคคเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏเค•เคฒाเคช

* เคˆ เค—เคตเคจेंเคธ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคฐ

เคœी 2 เคœी ( เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคธเคฐเค•ाเคฐ)

• เค‡เคธเค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนोเคคा เคนै เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคธเคฐเค•ाเคฐ เคคเค•। เคœเคฌ เคเค• เคธเคฐเค•ाเคฐी เคตिเคญाเค— เค•िเคธी เคฆूเคธเคฐे เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏ เคฏा เคตिเคญाเค— เคธे เค•िเคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธूเคšเคจा เค”เคฐ เคธेเคตा เค•े เคฒिเค เคธंเคชเคฐ्เค• เค•เคฐเคคी เคนै เคคो เคตเคน เคœी เคŸू เคœी เค•เคนเคฒाเคคी เคนै।

• เคฏเคน เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เค”เคฐ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ, เคฐाเคœ्เคฏ เค”เคฐ เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เค•े เคฌीเคš เค”เคฐ เค‡เค•ाเคˆ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธ्เคคเคฐों เค•े เคฌीเคš เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै।

เคœी 2 เคธी (เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคจाเค—เคฐिเค•)

• G to C เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคจाเค—เคฐिเค• เคคเค•। เคœเคฌ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคจाเค—เคฐिเค• เค•े เคฌीเคš เค•िเคธी เคคเคฐเคน เค•ा เคธंเคชเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै เคคो เคตเคน Government to Citizen เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เค•िเคธी เคญी เคธเคฎเคฏ, เค•เคนीं เคญी เคธเคฐเค•ाเคฐी เคจीเคคिเคฏों เคชเคฐ เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐों เค”เคฐ เคถिเค•ाเคฏเคคों เค•ो เคธाเคा เค•เคฐเคจे เค•ी เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เคนै।

> เคœी 2 เคฌी ( เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ)

• เค‡เคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนोเคคा เคนै เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เคคเค•। เค‡เคธเคฎें เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคต्เคฏाเคชाเคฐिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•े เคฌीเคš เคธंเคชเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค˜เคฐ เคธे เคนी เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฎों เค•ो เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै เคคเคฅा เคธเคฐเค•ाเคฐ เคต्เคฏाเคชाเคฐिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคธंเคชเคฐ्เค• เค•เคฐ เคฒेเคจ-เคฆेเคจ เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคी เคนै। เค‡เคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค•े เคฎाเคนौเคฒ เคฎें เค”เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคฌाเคคเคšीเคค เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถिเคคा เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐเคจा เคนै।

เคœी 2 เคˆ (เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी)

• Gto E เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เคนोเคคा เคนै। เคฏเคน เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เค•े เคฌीเคš เคธंเคชเคฐ्เค• เค•ो เคฌเคจाเคฏे เคฐเค–เคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเค• เคนै। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เคธे เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฐ्เคฏों เค•े เคฒिเค เคธंเคชเคฐ्เค• เคฐเค–เคคी เคนै। เคฏเคน

เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ

เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐिเคฏों เค•े เคฌीเคš เค•ुเคถเคฒเคคा เค”เคฐ เคคेเคœी เคธे เคธंเคชเคฐ्เค• เคฌเคจाเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै, เคธाเคฅ เคนी เค‰เคจเค•े เคฒाเคญों เค•ो เคฌเคข़ाเค•เคฐ เค‰เคจเค•े เคธंเคคुเคท्เคŸि เคธ्เคคเคฐ เคคเค• เคชเคนुँเคšाเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै |

C to C (Citizen to Citizen)

• เค‡เคธ เคถ्เคฐेเคฃी เคฎें เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ा เค†เคชเคธ เคฎें เคธंเคชเคฐ्เค• เคนोเคคा เคนै। เคˆ-เค—เคตเคจेंเคธ เค•े เคšเคฐเคฃ

● เคญाเคฐเคค เคฎें เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เคšाเคฐ เคšเคฐเคฃों เคธे เคนुเคˆ

เคชเคนเคฒे เคšเคฐเคฃ เคฎें, เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐीเค•เคฐเคฃ (Computerization) เคต्เคฏเค•्เคคिเค—เคค เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงเคคा เค•े เคธाเคฅ เคธเคญी เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏ เคฎें เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•िเคฏे เค—เค | เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เคตเคฐ्เคก เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เค•े เคธाเคฅ เคถुเคฐू เคนुเค†, เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคกेเคŸा เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เคฎें เคคेเคœी เค†เคˆ।

เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•िंเค— -เค‡เคธ เคšเคฐเคฃ เคฎें, เค•ुเค› เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเค—เค เคจों เค•ी เค•ुเค› เค‡เค•ाเค‡เคฏाँ เค•ो เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เค•े เคฌीเคš เคธूเคšเคจाเค“ं เค•े เค†เคฆाเคจ-เคช्เคฐเคฆाเคจ เค”เคฐ เคกेเคŸा เค•े เคช्เคฐเคตाเคน เค•े เคฒिเค เคเค• เคนเคฌ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคœोเคก़ा เค—เคฏा।

เค‘เคจ-เคฒाเค‡เคจ เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि (On-line presence) - เคคीเคธเคฐे เคšเคฐเคฃ เคฎें, เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เค•เคจेเค•्เคŸिเคตिเคŸी เคฌเคข़เคจे เค•े เคธाเคฅ, เคตेเคฌ เคชเคฐ เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि เคฌเคจाเค เคฐเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคเค• เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคฎเคนเคธूเคธ เค•ी เค—เคˆ। เค‡เคธเค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎเคธ्เคตเคฐूเคช เคธเคฐเค•ाเคฐी เคตिเคญाเค—ों เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เคฆ्เคตाเคฐा เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸों เค•ा เคฐเค–เคฐเค–ाเคต เค•िเคฏा เค—เคฏा। เค†เคฎ เคคौเคฐ เคชเคฐ, เค‡เคจ เคตेเคฌ เคชृเคท्เค ों / เคตेเคฌ-เคธाเค‡เคŸों เคฎें เคธंเค—เค เคจाเคค्เคฎเค• เคธंเคฐเคšเคจा, เคธंเคชเคฐ्เค• เคตिเคตเคฐเคฃ, เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เค”เคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ, เคธंเคฌंเคงिเคค เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เค”เคฐ เคฆृเคท्เคŸि เคตिเคตเคฐเคฃ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนोเคคी เคฅी।

เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เค…เคจ्เคคเคฐเค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒเคคा (Online interactivity) - เค‘เคจ-เคฒाเค‡เคจ เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि เค•ा เคเค• เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคฎเคนเคค्เคต เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เค”เคฐ เคจाเค—เคฐिเค•ों, เคจाเค—เคฐिเค• เคธเคฎाเคœ เคธंเค—เค เคจों เค†เคฆि เค•े เคฌीเคš เคธंเคšाเคฐ เคšैเคจเคฒों เค•ा เค–ोเคฒा เคœाเคจा เคฅा। เค‡เคธ เคšเคฐเคฃ เค•ा เคฎुเค–्เคฏ เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคกाเค‰เคจเคฒोเคก เค•เคฐเคจे เคฏोเค—्เคฏ เคซॉเคฐ्เคฎ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเค•े เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเค“ं เค•े เคธाเคฅ เคต्เคฏเค•्เคคिเค—เคค เค‡ंเคŸเคฐเคซ़ेเคธ เค•े เคฆाเคฏเคฐे เค•ो เค•เคฎ เค•เคฐเคจा เคฅा।

เคญाเคฐเคค เคฎें เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ

● เคญाเคฐเคค เคฎें เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि 1970 เค•े เคฆเคถเค• เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคšुเคจाเคต, เคœเคจเค—เคฃเคจा, เค•เคฐ เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค†เคฆि เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคกेเคŸा เค—เคนเคจ เค•ाเคฐ्เคฏों เค•े เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เค•े เคฒिเคฏे เค†เคˆเคธीเคŸी เค•े เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค—ों เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆेเคจे เค•े เคธाเคฅ เคนुเคˆ।

• 970 เคฎें เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•्เคธ เคตिเคญाเค— เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เคญाเคฐเคค เคฎें เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคชเคนเคฒा เคฌเคก़ा เค•เคฆเคฎ เคฅा เค•्เคฏोंเค•ि เค‡เคธเคฎें 'เคธूเคšเคจा’ เค”เคฐ ‘เคธंเคšाเคฐ' เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เค•ेंเคฆ्เคฐिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा।

● 1977 เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธूเคšเคจा เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ेंเคฆ्เคฐ (เคเคจเค†เคˆเคธी) เคจे เคฆेเคถ เค•े เคธเคญी เคœ़िเคฒा เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏों เค•ो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐीเค•ृเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे “เคœिเคฒा เคธूเคšเคจा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ" เคถुเคฐू เค•िเคฏा


• เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें 1987 เคฎें เคฒॉเคจ्เคš NICNET (เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค‰เคชเค—्เคฐเคน-เค†เคงाเคฐिเคค เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•) เคเค• เค•्เคฐांเคคिเค•ाเคฐी เค•เคฆเคฎ เคฅा।

เฅ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เคถाเคธเคจ เคฏोเคœเคจा (เคเคจเคˆเคœीเคชी)

• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे 27 เคฎिเคถเคจเคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं เค”เคฐ 8 เค˜เคŸเค•ों เคตाเคฒी เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เคถाเคธเคจ เคฏोเคœเคจा (เคเคจเคˆเคœीเคชी) เค•ो 18 เคฎเคˆ 2006 เค•ो เค…เคจुเคฎोเคฆिเคค เค•िเคฏा।

• เคตเคฐ्เคท 2011 เคฎें 27 เคเคฎเคเคฎเคชी เค•ी เคธूเคšी เคฎें 4 เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเคं-เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ, เคถिเค•्เคทा, เคชीเคกीเคเคธ เค”เคฐ เคกाเค• เคœोเคก़ เคฆी เค—เคˆ เค”เคฐ เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค…เคฌ 31 เคฎिเคถเคจเคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเคं (เคเคฎเคเคฎเคชी) เคนैं।

● เคธूเคšเคจा เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เคตिเคญाเค— เคคเคฅा เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค• เคธुเคงाเคฐ เคต เคฒोเค• เคถिเค•ाเคฏเคค เคตिเคญाเค— เคจे เคนी เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคฏोเคœเคจा เค•ा เค–ाเค•ा เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा।

• เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เคถाเคธเคจ เคฏोเคœเคจा (NeGP) เคฎें เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•े เคจाเค—เคฐिเค•ों เคคเค• เคชเคนुँเคš เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเค–เคฃ्เคก เคธ्เคคเคฐ เคคเคฅा เคธाเคा เคธेเคตा เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐों เคคเค• เค•े เคธเคญी เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏों เค•ो เคฐाเคœ्เคฏเคต्เคฏाเคชी เคเคฐिเคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (SWAN) เคฆ्เคตाเคฐा เคœोเฅœा เคœा เคฐเคนा เคนै।

เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा

• เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा (เคเคฎเคเคฎเคชी) เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เคถाเคธเคจ เคฏोเคœเคจा เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคเค• เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เค•े เคคौเคฐ เคชเคฐ เคถुเคฐू เค•ी เค—เคฏी। เคฏเคน เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคถाเคธเคจ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคชเคนเคฒुเค“ं เคœैเคธे เค•ि เคฌैเค•िंเค—, เคญूเคฎि เคฐिเค•ाเคฐ्เคก เคฏा เคต्เคฏเคตเคธाเคฏिเค• เค•เคฐ เค†เคฆि เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคธेเคตाเค“ं เค•ा เคง्เคฏाเคจ เคฐเค– เค•เคฐ เคฌเคจाเคˆ เค—เคˆ เคนै। เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เคถाเคธเคจ เคฏोเคœเคจा เค•ी "เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก" เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฐूเคช เคธे เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ, เคต्เคฏाเคชเค•เคคा เค”เคฐ เค•ाเคฐ्เคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ เค•ी เคธเคฎเคฏ เคธीเคฎा เค”เคฐ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงिเคฏों เค•े เคธाเคฅ- เคธाเคฅ เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจीเคฏ เคชเคฐिเคฃाเคฎों เค”เคฐ เคธेเคตा เคธ्เคคเคฐों เค•ो เคชเคฐिเคญाเคทिเคค เค•เคฐเคคी เคนै। เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เคถाเคธเคจ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เฅชเฅช เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं (เคเคฎเคเคฎเคชी-เคชเคนเคฒे 27) เคœो เค•ि เคฐाเคœ्เคฏ, เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฏा เคเค•ीเค•ृเคค เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เคฐूเคช เคฎें เคตเคฐ्เค—ीเค•ृเคค เค•ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै।

เคˆ-เค•्เคฐांเคคि เคธेเคตाเค“ं เค•ी เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคกिเคฒीเคตเคฐी -

• เคˆ-เค•्เคฐांเคคि เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡ंเคกिเคฏा เคชเคนเคฒ เค•ा เคเค• เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคธ्เคคंเคญ เคนै। เคฆेเคถ เคฎें เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ, เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค”เคฐ เคฆेเคถ เคฎें เคธुเคถाเคธเคจ เค•ी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคœเคฐूเคฐเคค เค•ो เคฆेเค–เคคे เคนुเค เคˆ-เค•्เคฐांเคคि เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เค˜เคŸเค•ों เค•े เคฐुเคช เคฎें "เคถाเคธเคจ เค•ो เคฌเคฆเคฒเคจे เค•े เคฒिเค เคฌเคฆเคฒเคจे เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต "เค•े เคตिเคœเคจ เค•ो เคฏूเคจिเคฏเคจ เค•ैเคฌिเคจेเคŸ เคจे 25 เคฎाเคฐ्เคš 2015 เค•ो เค•ेंเคฆ्เคฐीเคฏ เคฎंเคค्เคฐिเคฎंเคกเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคจुเคฎोเคฆिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा।

• เคˆ- เค•्เคฐांเคคि เค•े เคคเคนเคค 44 เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเคं, เคœाे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคšเคฐเคฃों เค•ाเคฐ्เคฏाเคจ्เคตเคฏเคจिเคค เคนो เคฐเคนी เคนैं।

เคˆ-เค•्เคฐांเคคि เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เคธिเคฆ्เคงांเคค เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคนैं -

• เค•ाเคฏाเค•เคฒ्เคช เค•เคฐเคจा, เคจ เค•ि เคชुเคฐाเคจे เคขเคฐ्เคฐे เคชเคฐ เคšเคฒเคจा

เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคธेเคตाเค“ं เค•े เคฌเคœाเคฏ เคเค•ीเค•ृเคค เคธेเคตाเคँ ●

• เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• MMP เคฎें เค—เคตเคฐ्เคจเคฎेंเคŸ เคช्เคฐॉเคธेเคธ เคฐीเค‡ंเคœीเคจिเคฏเคฐिंเค— (GPR) เค•ो เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏा เคœाเคจा

● เคกिเคซ़ॉเคฒ्เคŸ เค•े เคคौเคฐ เคชเคฐ เค•्เคฒाเค‰เคก เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—

• เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคซเคฐ्เคธ्เคŸ

● เคญाเคทा เค•ा เคธ्เคฅाเคจीเคฏเค•เคฐเคฃ

• เคฎाँเค— เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ ICT เค…เคตเคธंเคฐเคšเคจा |

● เค…เคจुเคฎोเคฆเคจ เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•ो เคค्เคตเคฐिเคค เค•เคฐเคจा)

• เคธ्เคŸैเคฃ्เคกเคฐ्เคก เค”เคฐ เคช्เคฐोเคŸोเค•ॉเคฒ เค•ा เค…เคงिเคฆेเคถ เคคเคฏ เค•เคฐเคจा

• เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคญू-เคธ्เคฅाเคจिเค• เคธूเคšเคจा เคช्เคฐเคฃाเคฒी (Geo spatial information system -GIS )

• เคธुเคฐเค•्เคทा เค”เคฐ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคกेเคŸा เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ । เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ

• เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค• เคธुเคงाเคฐ เค”เคฐ เคฒोเค• เคถिเค•ाเคฏเคค เคตिเคญाเค— เคฆ्เคตाเคฐा เคตเคฐ्เคท 1997 เคธे เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคตเคฐ्เคท เคธूเคšเคจा เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เคตिเคญाเค— เคเคตं เคเค• เคฐाเคœ्เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธเคนเคฏोเค— เคธे เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคชเคฐ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เค•ा เค†เคฏोเคœเคจ เค•िเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै। เค‡เคธ เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เคฎें เคธเคญी เคฐाเคœ्เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•े เค†เคˆ.เคŸी. เคธเคšिเคต, เค•ेंเคฆ्เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐी, เคถिเค•्เคทाเคตिเคฆ, เค‰เคฆ्เคฏोเค—ों เค•े เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เค†เคฆि เคญाเค— เคฒेเคคे เคนैं।

เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคชुเคฐเคธ्เค•ाเคฐ

• เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคชเคนเคฒों เค•े เค•ाเคฐ्เคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ เค•ो เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคฆेเคจे เคคเคฅा เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸเคคा เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค• เคธुเคงाเคฐ เค”เคฐ เคฒोเค• เคถिเค•ाเคฏเคค เคตिเคญाเค— เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคตเคฐ्เคท เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคชुเคฐเคธ्เค•ाเคฐ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै। เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคถ्เคฐेเคฃिเคฏों เคฎें เคชुเคฐเคธ्เค•ाเคฐ เคฆिเค เคœाเคคे เคนैं

1. เคธเคฐเค•ाเคฐी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคชुเคจ - เค…เคญिเคฏांเคค्เคฐिเค•ी เคฎें เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸเคคा

2. เคจाเค—เคฐिเค• เค•ेंเคฆ्เคฐिเค• เคธेเคตा เคช्เคฐเคฆाเคฏเค—ी เคฎें เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸ เค•ाเคฐ्เคฏ-เคจिเคท्เคชाเคฆเคจ 3. เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคฎें เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ा เค…เคญिเคจเคต เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค—

• 4. เคฎौเคœूเคฆा เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाเค“ं เคฎें เคตเคฐ्เคงिเคค เคจเคต เคช्เคฐเคตเคฐ्เคคเคจ

• 5. เค†เคˆเคธीเคŸी เค•े เคœเคฐिเค เคจाเค—เคฐिเค• เค•ेंเคฆ्เคฐिเค• เคธेเคตा เคช्เคฐเคฆाเคฏเค—ी เคฎें เคœिเคฒा เคธ्เคคเคฐीเคฏ เคธเคฐ्เคตोเคค्เคคเคฎ เคชเคนเคฒ

• 6. เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคฎें เคœीเค†เคˆเคเคธ เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ा เค…เคญिเคจเคต เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค— 7. เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคฎें เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ा เค…เคญिเคจเคต เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค—

• 8. เค•्เคทेเคค्เคฐीเคฏ เคชुเคฐเคธ्เค•ाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคตเคฐ्เคท เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคตเคฐ्เคท 201415 เค•े เคฒिเค เค•ौเคถเคฒ

● เคตिเค•ाเคธ เค”เคฐ เคฐोเคœเค—ाเคฐ เค•्เคทเคฎเคคा

• 9. เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•े เค‰เคชเค•्เคฐเคฎों เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคˆเคธीเคŸी เค•ा เค…เคญिเคจเคต เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค—

• 10. เคฐाเคœ्เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•े เค‰เคชเค•्เคฐเคฎों/เคธเคนเค•ाเคฐी เคธเคฎिเคคिเคฏों/เคธंเค˜ों/เคธोเคธाเค‡เคŸिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคˆเคธीเคŸी เค•ा เค…เคญिเคจเคต เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค—

● 11. เคถैเค•्เคทिเค• เค”เคฐ เคถोเคง เคธंเคธ्เคฅाเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸ เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคชเคนเคฒ

• 12. เค—ैเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธंเคธ्เคฅाเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคตिเค•ाเคธ เคนेเคคु เค†เคˆเคธीเคŸी เค•ा เค…เคจुเคช्เคฐเคฏोเค—


• เคชुเคฐเคธ्เค•ाเคฐ เคตिเคœेเคคा เคชเคนเคฒों เค•ा เคต्เคฏाเคชเค• เคฐूเคช เคธे เคช्เคฐเคšाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค• เคธुเคงाเคฐ เค”เคฐ เคฒोเค• เคถिเค•ाเคฏเคค เคตिเคญाเค— เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคตเคฐ्เคท "เค•ॉเคœ เคซॉเคฐ เค…เคช्เคฒॉเคœ" เคชुเคธ्เคคเค• เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•เคฐเคคा เคนै เคœिเคธเคฎें เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค…เคจुเค•เคฐเคฃीเคฏ เคชเคนเคฒों เค•ा เคธंเค•्เคทिเคช्เคค เคฒेเค– เคนोเคคा เคนै।

เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡ंเคกिเคฏा

เคถुเคฐुเค†เคค - 1 เคœुเคฒाเคˆ, 2015

• เคธूเคšเคจा เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•े เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•े เคœเคฐिเค เคœเคจ-เคธेเคตाเค“ं เค•ी เคธเคฎूเคšी เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•ा เคฐूเคชाเคจ्เคคเคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे 2015 เคฎें 'เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡ंเคกिเคฏा' เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคช्เคฐाเคฐเคฎ्เคญ เค•िเคฏा

• เคฏเคน เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค•्เคธ เคเคตं เคธूเคšเคจा เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เคตिเคญाเค— เคฆ्เคตाเคฐा เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐीเคฏ เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏों/เคตिเคญाเค—ों เค”เคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•े เคธเคนเคฏोเค— เคธे เคคैเคฏाเคฐ เค”เคฐ เคธเคฎเคจ्เคตिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡ंเคกिเคฏा เค•ी เคจिเค—เคฐाเคจी เคธเคฎिเคคि เค•े เค…เคง्เคฏเค•्เคท เคนैं।

เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡ंเคกिเคฏा เค•े 9 เคธ्เคคंเคญ เคนैं

● เคฌ्เคฐॉเคกเคฌैंเคก เคนाเคˆเคตे

• เคธเคฌ เค•ो เคซोเคจ เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงเคคा

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคคเค• เคธเคฌ เค•ी เคชเคนुंเคš

• เคˆ-เคถाเคธเคจ (เคŸेเค•्เคจाเคฒॉเคœी เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคถाเคธเคจ)

• เคˆ-เค•्เคฐांเคคि (เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคธेเคตाเคं)

• เคธเคญी เค•े เคฒिเค เคธूเคšเคจा

• เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฎैเคจ्เคฏुเคซैเค•्เคšเคฐिंเค—

• เค†เคˆ.เคŸी. เค•े เคœเคฐिเค เคฐोเคœเค—ाเคฐ

• เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ी เคคैเคฏाเคฐी เค•े เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ

เคกिเคœिเคฒॉเค•เคฐः เคฏเคน เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เค‰เคจเค•े เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เค”เคฐ เคจिเคœी เคฆเคธ्เคคाเคตेเคœों เค•ो เคชเคฌ्เคฒिเค• เค•्เคฒाเค‰เคก เคฎें เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคฐเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคจिเคœी เคฎें เคœเค—เคน เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเค•เคฐ เค•ाเค—เคœ เคตिเคนीเคจ เค…เคญिเคถाเคธเคจ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคा เคนै।

เคชीเคเคฎเคœीเคกीเค†เคˆเคเคธเคเคšเค (เคชीเคเคฎเคœी เคฆिเคถा) - เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคกिเคœिเคŸเคฒ เคธाเค•्เคทเคฐเคคा เค…เคญिเคฏाเคจ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคกिเคœिเคŸเคฒ เคคเคฐीเค•े เคธे เคธाเค•्เคทเคฐ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เคถुเคฐू เค•िเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคธเค•े เคฒिเค เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค‡เคฒाเค•ों เคฎें 6 เค•เคฐोเคก़ เคฒोเค—ों เค•ो เคช्เคฐเคถिเค•्เคทिเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เคฒเค•्เคท्เคฏ เคฐเค–ा เค—เคฏा เคนै।

เคฎेเคฐी เคธเคฐเค•ाเคฐ (MyGov ) - เคฎाเคˆเค—เคต เคธाเคा เคกिเคœिเคŸเคฒ เคช्เคฒेเคŸเคซाเคฐ्เคฎ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเค•เคฐ เคฆेเคถ เคฎें เคธเคนเคญाเค—िเคคाเคชूเคฐ्เคฃ เค…เคญिเคถाเคธเคจ เคฎें เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै เคœिเคธเคฎें เคจाเค—เคฐिเค• เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎों เค”เคฐ เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐ เคธाเคा เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เคกिเคœिเคŸเคฒ เคญुเค—เคคाเคจः เค•เคˆ เคจเคฏे เคกिเคœिเคŸเคฒ เคญुเค—เคคाเคจ เคŸूเคฒ เคœैเคธे เคญीเคฎ เคเคช เคญीเคฎ เค†เคงाเคฐ, เคญाเคฐเคค เค•्เคฏूเค†เคฐ เค•ोเคก, เคจेเคถเคจเคฒ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เค‘เคฒ เค•เคฒेเค•्เคถเคจ्เคธ เค†เคฆि เคถुเคฐू เค•िเคฏे เค—เคฏे।



เคœीเคตเคจ เคช्เคฐเคฎाเคฃः เค‡เคธเคธे เคชेंเคถเคจ เคญोเค—िเคฏों เค•ो เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ เคช्เคฐเคฎाเคฃเคชเคค्เคฐ เค•िเคธी เคญी เคธเคฎเคฏ เค”เคฐ เค•िเคธी เคญी เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคกिเคœिเคŸเคฒ เคคเคฐीเค•े เคธे เคญेเคœเคจे เคฏा เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒเคคी เคนै।

เคœीเคˆเคเคฎः เคฏเคน เค†เคฎ เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•ी เคตเคธ्เคคुเค“ं เค”เคฐ เคธेเคตाเค“ं เคธเคฐเค•ाเคฐी เค–เคฐीเคฆ เค•ा เคˆ-เค•ॉเคฎเคฐ्เคธ เคช्เคฒेเคŸเคซॉเคฐ्เคฎ เคนै।

เคˆ-เค•ोเคฐ्เคŸ्เคธ เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจाः เค‰เคš्เคšเคคเคฎ เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏ, เค‰เคš्เคš เคจ्เคฏाเคฏाเคฒเคฏों, เคœिเคฒा เค…เคฆाเคฒเคคों เค”เคฐ เคœिเคฒा เค…เคฆाเคฒเคค เคชเคฐिเคธเคฐों เคฎें เค‘เคŸोเคฎेเคถเคจ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค•ेเคธ เคธ्เคŸेเคŸเคธ, เค•ॉเคœ เคฒिเคธ्เคŸ, เค•ोเคฐ्เคŸ เค‘เคฐ्เคกเคฐ, เค•ेเคตिเคเคŸ เคธเคฐ्เคš เค†เคฆि เค•เคˆ เคธेเคตाเคँ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं। เค‡เคธเค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคจेเคถเคจเคฒ เคœ्เคฏूเคกिเคถिเคฏเคฒ เคกेเคŸा เค—्เคฐिเคก เคญी เคถुเคฐू เค•ी เค—เคˆ เคœिเคธเคฎें เคคเคฎाเคฎ เคธเคฎเคจ्เคตिเคค เค…เคฆाเคฒเคคों เคธे เคœुเคŸाเค เค—เค เคกेเคŸा เค•ा เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคกैเคถเคฌोเคฐ्เคก เค•े เคœเคฐिเค เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เค†ँเค•เคก़ों เค•ो เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถिเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค›ाเคค्เคฐเคตृเคค्เคคि เคชोเคฐ्เคŸเคฒः เคฏเคน เคเค•เคฒ เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคชोเคฐ्เคŸเคฒ เค•े เคœเคฐिเค เค…เคจेเค• เค›ाเคค्เคฐเคตृเคค्เคคि เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•ी เคธुเคตिเคงा เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคा เคนै เค”เคฐ เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคตेเคฆเคจ เคญेเคœเคจे, เคธ्เค•ूเคฒ เคช्เคฐเคถाเคธเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคธเคค्เคฏाเคชเคจ, เค…เคงिเค•ाเคฐिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เคธ्เคตीเค•ृเคคि เค”เคฐ เคกीเคฌीเคŸी เค•े เคœเคฐिเค เคธंเคตिเคคเคฐเคฃ เคญी เค‡เคธเคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนै।

เค‰เคฎंเค—ः เคฏเคน เคเค• เค…เคจेเค• เคธเคฐเค•ाเคฐी เคเคช्เคฒिเค•ेเคถเคจ्เคธ เค”เคฐ เคกेเคŸाเคฌेเคธेเคœ เค•े เคธाเคฅ เคฌैเค•เคंเคก เคคाเคฒเคฎेเคฒ เค•े เคœเคฐिเค เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธेเคตाเคँ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคจे เคตाเคฒा เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคเคช เคนै।

เคˆ-เค…เคธ्เคชเคคाเคฒः เคนॅเคธ्เคชीเคŸเคฒ เคฎैเคจेเคœเคฎेंเคŸ เค‡เคจเคซॉเคฐ्เคฎेเคถเคจ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค•े 20 เคธे เค…เคงिเค• เคฎॉเคก्เคฏूเคฒों เค•े เคœเคฐिเค เค…เคธ्เคชเคคाเคฒों เคฎें เคฐोเค—ी เคชंเคœीเค•เคฐเคฃ, เค†เค‡เคชीเคกी, เคซाเคฐ्เคฎेเคธी, เคฌ्เคฒเคก เคฌैंเค• เคœैเคธी เค—เคคिเคตिเคงिเคฏों เค•े เคธ्เคตเคšाเคฒเคจ เค•ो เค†เคธाเคจ เคฌเคจाเคคा เคนै।

เคˆ-เคจाเคฎः เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค•ृเคทि เคฌाเคœाเคฐ (เคˆ-เคจाเคฎ) เคเค• เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคŸ्เคฐेเคกिंเค— เคชोเคฐ्เคŸเคฒ เคนै, เคœो เค•ृเคทि เค‰เคค्เคชाเคฆों เค•े เคฒिเค เคเค•ीเค•ृเคค เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคฌाเคœाเคฐ เคฌเคจाเคจे เคนेเคคु เคฎौเคœूเคฆा เคเคชीเคเคฎเคธी เคฎंเคกिเคฏों เค•ो เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคธे เคœोเคก़เคคा เคนै।เคฒเค˜ु เค•ृเคทเค• เค•ृเคทि เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคธंเค˜ (เคเคธเคเคซเคเคธी) เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เค•ृเคทि เค”เคฐ เค•िเคธाเคจ เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคˆ-เคจाเคฎ เค•ो เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคฎुเค– เคเคœेंเคธी เคนै।

* เคฆेเคถเคต्เคฏाเคชी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•

● เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•े เคฒเค•्เคท्เคฏ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคฆेเคถเคต्เคฏाเคชी เคธंเคšाเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฐूเคช เคฎें เคเคจเค†เคˆเคธी เคเคจเคˆเคŸी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ी เคถुเคฐूเค†เคค เค•ी।

• เค†เคœ เคเคจเค†เคˆเคธी เคเคจเคˆเคŸी เคเค• เคธเคฐเค•ाเคฐी เค‡เค•ाเคˆ เคธे เคฆूเคธเคฐी เคธเคฐเค•ाเคฐी เค‡เค•ाเคˆ เค”เคฐ เคจाเค—เคฐिเค• เคต เคธเคฐเค•ाเคฐ เคต เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค•े เคฌीเคš เคธंเคšाเคฐ เคฎें เค…เคนเคฎ เคญूเคฎिเค•ा เคจिเคญा เคฐเคนा เคนै।

เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคœ्เคžाเคจ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• (เคจेเคถเคจเคฒ เคจॉเคฒेเคœ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•)

• เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคจेเคถเคจเคฒ เคจॉเคฒेเคœ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคเค• เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคชเคนเคฒ เค•ी เคนै, เคœो 10เคœी เคฌैเค•เคฌोเคจ เค•े เคœเคฐिเคฏे เคต्เคฏाเคชเค• เคคเค•เคจीเค•ी เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคฎुเคนैเคฏा เค•เคฐाเคคा เคนै। เคฏเคน เคฆेเคถ เค•े


เคช्เคฐเคฎुเค– เคถोเคง เค”เคฐ เค…เค•ाเคฆเคฎिเค• เคธंเคธ्เคฅाเคจों เค•ो เคคेเคœ เค—เคคि เคตाเคฒी เค•เคจेเค•्เคŸिเคตिเคŸी เคญी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคा เคนै।

เคกेเคŸा เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ

• เคฏเคน เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐीเคฏ เคธेเคตाเค“ं เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงเคคा เค•े เคธाเคฅ เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ, เคตेเคฌ เคชोเคฐ्เคŸเคฒों เค”เคฐ เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เค•े เคฒिเค เคฎเคœเคฌूเคค, เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เค”เคฐ เคฒเคšीเคฒा เคขाँเคšा เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคा เคนै।

เฅ เคญूเคธ्เคฅाเคจिเค• (เคœिเคฏोเคธ्เคชेเคถिเคฏเคฒ) เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी

• เคญौเค—ोเคฒिเค• เคธूเคšเคจा เคช्เคฐเคฃाเคฒी (เคœीเค†เคˆเคเคธ) เคจे เคธ्เคฅाเคจ เค†เคงाเคฐिเคค เคธंเคชเคฐ्เค•, เค•ाเคฐ्เคฏเคธ्เคฅเคฒ เคชเคฐ เคนी เคตिเคญिเคจ्เคจ เค—เคคिเคตिเคงिเคฏों เค•ो เค…ंเคœाเคฎ เคฆेเค•เคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคˆเค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคธेเคตाเค“ं เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงเคคा เค•ो เคฌेเคนเคคเคฐ เคฌเคจाเคฏा เคนै। เคตเคนीं เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡ंเคกिเคฏा เคœैเคธे เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เคจे เคญी เคช्เคฐเคญाเคตเค•ाเคฐी เคขंเค— เคธे เคธेเคตाเคँ เคฎुเคนैเคฏा เค•เคฐाเคจे เค•े เคฒिเค เคญू-เคธ्เคฅाเคจिเค• เคคเค•เคจीเค• เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เคนै।

เคตीเคกिเคฏो เค•ॉเคจ्เคซ्เคฐेंเคธिंเค—

● เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•ो เคเค•-เคฆूเคธเคฐी เคˆเค•ाเค‡เคฏों เคธे เคœोเฅœเคจे เค”เคฐ เค•เคฐीเคฌ เคฒाเคจे เค•े เคฎเค•เคธเคฆ เคธे เคเคจเค†เคˆเคธी เคตीเคกिเคฏो เค•ॉเคจ्เคซ्เคฐेंเคธिंเค— เคธेเคตा เคฎुเคนैเคฏा เค•เคฐा เคฐเคนा เคนै। เคฏเคน เคธेเคตा 1995 เคธे เคนी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคˆ เคœा เคฐเคนी เคนै। เคตीเคกिเคฏो เค•ॉเคจ्เคซ्เคฐेंเคธिंเค— เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เคถाเคธเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•े เคธเคญी เคธ्เคคเคฐों เคฏाเคจी เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคต เคฐाเคœ्เคฏ, เคฐाเคœ्เคฏ เคต เคœिเคฒा เค”เคฐ เคœिเคฒा เคต เคคเคนเคธीเคฒ เค”เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคœเคจเคคा เค•े เคฌीเคš เคธंเคตाเคฆ เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคต्เคฏाเคชเค• เคฐूเคช เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

• เค†เคˆเคŸी เค•े เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•ो เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคต्เคฏाเคชเค• เคฌเคจाเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे, เคเคจเคกीเค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคเคช्เคธ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค–เคฐीเคฆाเคฐ - เคตिเค•्เคฐेเคคा เคฎंเคšों เค•ो เคเค•ीเค•ृเคค เค•เคฐเคจे เคนेเคคु เค‡ंเคŸเคฐैเค•्เคŸिเคต เคตोเค‡เคธ เคฐेเคธ्เคชोंเคธ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคถुเคฐू เค•เคฐเคจे เค•ी เคฏोเคœเคจा เคฌเคจा เคฐเคนी เคนै। เคฏเคน เค•ृเคทि เคถाเคธเคจ เคฎें เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคซ़ोเคจ เค•ो เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฆिเคถा เคฎें เคเค• เค•เคฆเคฎ เคนै। เคˆ-เค•्เคฐांเคคि เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค†เค  เค…เคจ्เคฏ เคธ्เคคเคฎ्เคญ เคญी เคนैं เคœिเคจ เคชเคฐ เคกिเคœिเคŸเคฒ เค‡ंเคกिเคฏा เคชเคนเคฒ เค•ी เคจเคœ़เคฐें เคœเคฎी เคนुเคˆ เคนैं เคœिเคธเคฎें เคฌ्เคฐॉเคกเคฌैंเคก เคนाเค‡เคตेเคœ, เคชเคฌ्เคฒिเค• เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคเค•्เคธेเคธ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค”เคฐ เคกिเคœिเคŸเคฒ เคตॉเคฒेเคŸ เคถाเคฎिเคฒ เคนै।

เคฐाเคœ्เคฏ, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ो เคฒाเค—ू เค•िเคฏा เคนै

เคญूเคฎि เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा (เค•เคฐ्เคจाเคŸเค•)

เคญूเคฎि เคช्เคฐोเคœेเค•्เคŸ เค•เคฐ्เคจाเคŸเค• เค•े 6.7 เคฎिเคฒिเคฏเคจ เค•िเคธाเคจों เคนेเคคु 20 เคฎिเคฒिเคฏเคจ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคญूเคฎि เค•े เคฐिเค•ॉเคฐ्เคก เค•े, เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐीเค•ृเคค เคตिเคคเคฐเคฃ เค•े เคฒिเคฏे เคเค• เคธ्เคตเคธ्เคฅाเคฏी เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เคนै।

เคœ्เคžाเคจเคฆूเคค (เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ)

• เค‡เคธ เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เค†เคงाเคฐिเคค เคธेเคตा เค•ी เคชเคนเคฒ เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เคœเคจเคตเคฐी 2000 เคฎें เคงाเคฐ เคœिเคฒे เคฎें เค•ी เค—เคฏी เคฅी। เค‡เคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคฅा เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค†เคฌाเคฆी เค•ो เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคœाเคจเค•ाเคฐी เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा। เค‡เคธ เคชเคนเคฒ เคจे เคœिเคฒा เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค”เคฐ เคฒोเค—ों เค•े เคฌीเคš เคเค• เค‡ंเคŸเคฐเคซ़ेเคธ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏा।

เคฒोเค•เคตाเคฃी เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा (เค‰เคค्เคคเคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ)

• เคฏเคน เคจเคตเคฎ्เคฌเคฐ 2004 เคฎें เคถुเคฐू เค•ी เค—เคฏी เคเค• เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค•-เคจिเคœी เคญाเค—ीเคฆाเคฐी เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เคฅी, เคœिเคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคถिเค•ाเคฏเคคों เค•ा เคธเคฎाเคงाเคจ เค•เคฐเคจा,

เคญूเคฎि เค•ा เคฐिเค•ॉเคฐ्เคก เคฐเค–เคจा เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคธेเคตाเคँ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा เคฅा।

FRIENDS เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा (เค•ेเคฐเคฒ)

• FRIENDS (Fast, Reliable, Instant, Efficient Network for the Disbursement of Services) เคฏाเคจी เค•ि เคธेเคตाเค“ं เค•े เคตिเคคเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค เคซ़ाเคธ्เคŸ (เคคेเคœ), เคฐिเคฒाเคเคฌเคฒ (เคตिเคถ्เคตเคธเคจीเคฏ), เค‡ंเคธ्เคŸेंเคŸ (เคคเคค्เค•ाเคฒ) เค”เคฐ เคฆเค•्เคท เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•। เคธเคฌเคธे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคฎाเคจी เคœाเคจे เคตाเคฒी เคฏเคน เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เค•เคฐों เค•े เคญुเค—เคคाเคจ เค•े เคฒिเค เคธเค•्เคทเคฎ เคฌเคจाเคคी เคนै เค”เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคฒेเคจเคฆेเคจ เค•े เคฒिเค เคธुเค—เคฎเคคा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคी เคนै।

เคˆ-เคฎिเคค्เคฐ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा (เคฐाเคœเคธ्เคฅाเคจ)

• เคฏเคน เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा 2005 เคธे เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เคนै। เค‡เคธเค•ा เคต्เคฏाเคชเค• เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคนै เคธเคญी เคธเคฐเค•ाเคฐी เคตिเคญाเค—ों เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคธेเคตाเค“ं เคคเค• เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เค•िเคธी เคญी เคตเค•्เคค เคชเคนुँเคš เคฎुเคนैเคฏा เค•เคฐเคตाเคจा। เคถเคนเคฐी เค”เคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคฆोเคจों เคจाเค—เคฐिเค• เค…เคชเคจे เคฒेเคจเคฆेเคจों เค•े เคฒिเค เคชूเคฐ्เคฃ เคธुเคฐเค•्เคทा เคธे เค†เคถ्เคตเคธ्เคค เคนो เคธเค•เคคे เคนैं। เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคตिเคญाเค—ों เค•े เคšเค•्เค•เคฐ เค•ाเคŸเคจे เค•े เคฌเคœाเคฏ เคตे เคธेเคตाเคँ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคเค• เคเค•ीเค•ृเคค เคˆ-เคช्เคฒेเคŸเคซॉเคฐ्เคฎ เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เคˆ-เคธेเคตा (เค†เคจ्เคง्เคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ)

• เคˆ-เคธेเคตा เค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธे เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो' เค”เคฐ 'เคˆ-เคฌिเคœ़เคจเคธ เคธे เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เคธेเคตाเคँ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐเคตाเคจा เคฅा । เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เคธเคญी เคธेเคตाเคँ เค‰เคจ्เคนें เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคธเคฐเค•ाเคฐी เคตिเคญाเค—ों เคธे เคœोเคก़ เค•เคฐเค•े เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคฎुเคนैเคฏा เค•เคฐเคตाเคˆ เคœाเคคी เคนैं।

COSMOS (เค›เคค्เคคीเคธเค—เฅ)

• เคฏเคน เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคธ्เค•ूเคฒ เคจिเค—เคฐाเคจी เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เคฒिเค เคธ्เค•ूเคฒों เคฎें เคถिเค•्เคทเค•ों เค”เคฐ เค›ाเคค्เคฐों เค•ी เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि เคชเคฐ เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคจเคœเคฐ เคฐเค–เคคी เคนै เค”เคฐ เคฌाเคฏोเคฎेเคŸ्เคฐिเค• เคกिเคตाเค‡เคธ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคŸ्เคฐैเค• เค•เคฐเคคी เคนै। เคญौเค—ोเคฒिเค• เคธूเคšเคจा เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•े เค…เคญिเคจเคต เค‰เคชเคฏोเค— เค•े เคฒिเค เคฐाเคœ्เคฏ เค•ो เคจेเคถเคจเคฒ เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค…เคตाเคฐ्เคก 2014-15 เค•े เคฒिเค เคšुเคจा เค—เคฏा เคฅा। เค‡เคธเคจे เคฐाเคœीเคต เค—ाँเคงी เคถिเค•्เคทा เคฎिเคถเคจ เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค†เคจे เคตाเคฒे เคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏों เค”เคฐ เค—ांเคตों เค•े เคฎाเคจเคšिเคค्เคฐ เค•े เคฒिเค เคเค• เคœीเค†เคˆเคเคธ เค†เคงाเคฐिเค• เคตेเคฌ เคเคช्เคฒीเค•ेเคถเคจ เคตिเค•เคธिเคค เค•ी เคฅी।

เคˆ-เค•ोเคฐ्เคŸ

• เค‡เคธ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เค•ो เคจ्เคฏाเคฏ เคตिเคญाเค—, เคตिเคงि เค”เคฐ เคจ्เคฏाเคฏ เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคถुเคฐू เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

• เค‡เคธ เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก เคช्เคฐोเคœेเค•्เคŸ (MMP) เค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ो เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•े เค‰เคชเคฏोเค— เคฆ्เคตाเคฐा เคฌेเคนเคคเคฐ เคจ्เคฏाเคฏिเค• เคธेเคตाเคँ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा เคนै। MCA21

• เค‡เคธे เค•ॉเคฐ्เคชोเคฐेเคŸ เคฎाเคฎเคฒों เค•े เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคถुเคฐू เค•िเคฏा เค—เคฏा।

• เค‡เคธ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เค•ंเคชเคจी เค…เคงिเคจिเคฏเคฎ เค•े เคคเคนเคค เคชंเคœीเค•ृเคค เค•ंเคชเคจिเคฏों เค•ो เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคธेเคตाเคँ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा เคนै।

• เค‡เคธเค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคตिเคญिเคจ्เคจ เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคธुเคตिเคงाเค“ं เค•े เค†เคตंเคŸเคจ เค”เคฐ เคจाเคฎ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ, เคจिเค—เคฎเคจ, เคชंเคœीเค•เคฐเคฃ เคถुเคฒ्เค• เค•ा เค‘เคจเคฒाเค‡เคจ เคญुเค—เคคाเคจ,


เคชंเคœीเค•ृเคค เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏ เค•ा เคชเคคा เคฌเคฆเคฒเคจा, เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคฐिเค•ॉเคฐ्เคก เคฆेเค–เคจा เคœैเคธी เคธेเคตाเคँ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं।

เคˆ-เค‘เคซिเคธ

• เค‡เคธे เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค• เคธुเคงाเคฐ เค”เคฐ เคฒोเค• เคถिเค•ाเคฏเคค เคตिเคญाเค— เคฆ्เคตाเคฐा เคถुเคฐू เค•िเคฏा เค—เคฏा।

• เค‡เคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏों เคฎें เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เค•ाเค—เคœ (Less Paper Office) เค•े เค‰เคชเคฏोเค— เคฆ्เคตाเคฐा เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคชเคฐिเคšाเคฒเคจ เค•्เคทเคฎเคคा เคฎें เคธुเคงाเคฐ เค•เคฐเคจा เคนै |

เคฎเคง्เคฏเคช्เคฐเคฆेเคถ เคฎें เคˆ-เคถाเคธเคจ

เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคˆ เคถाเคธเคจ เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคจीเคคिเคฏाँ ●

•● เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคจिเคตेเคถ เคจीเคคि 2012 เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคœो เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคˆ-เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เค”เคฐ เคฏเคน เคจिเคตेเคถ เค•ो เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคกिเคœाเค‡เคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เคˆ เคกिเคธ्เคŸ्เคฐिเค•्เคŸ

• เคˆ - เคกिเคธ्เคŸ्เคฐिเค•्เคŸ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เคฐाเคœ्เคฏ เคถाเคธเคจ เค•े เคˆ - เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค•्เคฐिเคฏाเคจเคตिเคค เค•ी เค—เคฏी เคนै, เคœिเคธเคฎें เคœिเคฒा เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เคฆ्เคตाเคฐा เคธूเคšเคจा, เคธंเคšाเคฐ เค”เคฐ เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी (เค†เคˆเคธीเคŸी) เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐ เคจाเค—เคฐिเค•ो เค•े เคฒिเคฏे เคœी 2 เคธी เค”เคฐ เคœी 2 เคœी เคธेเคตाเค“ं เค•ा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•िเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै । เคฏเคน เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคˆ - เค—เคตเคฐ्เคจेเคธ เคฏोเคœเคจा เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคเค• เคฎिเคถเคจ เคฎोเคก เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा (เคเคฎเคเคฎเคชी) (เคเคจเคˆเคœीเคชी), เคนै เคœो เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคตिเคค्เคค เคชोเคทिเคค เคนै। เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เค•ा เคฎुเค–्เคฏ เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคตिเคญाเค—ों เคฎे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐीเค•เคฐเคฃ เคจเคนी เค…เคชिเคคु เคจाเค—เคฐिเค• เคธेเคตाเค“ं เค•ो เคต्เคฏाเคชเค• เคชैเคฎाเคจे เคชเคฐ เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถिเคคा เค•े เคธाเคฅ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा เคนै।

เคˆ-เคŸेंเคกเคฐिंเค—

• เคธूเคšเคจा เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เคตिเคญाเค—, เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฎें เคตिเคญाเค— เค•े เคฐाเคœ्เคฏ เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•े เค‰เคชเค•्เคฐเคฎों เค•े เคฒिเค เคˆ เคจिเคตिเคฆा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•ो เคฒाเค—ू เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै

เคˆ-เค‰เคชाเคฐ्เคœเคจ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा

• เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เคเคœेंเคธी / เคตिเคญाเค— เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เคตिเคญाเค—, เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคธเคฐเค•ाเคฐ । - เค–ाเคฆ्เคฏ, เคจाเค—เคฐिเค• เค†เคชूเคฐ्เคคि เค”เคฐ

• เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ

● เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เค–เคฐीเคฆ เค†เคชเคฐेเคถเคจ (เคเคฎเคเคธเคชी เค•े เคคเคนเคค ) เค•ो เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค।

● 15 เคฒाเค– เคธे เค…เคงिเค• เค•िเคธाเคจों เค•ी เคเค•ीเค•ृเคค เคกेเคŸाเคฌेเคธ।

● เคœिเค“เคธเคฐ्เคš

● เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เค•ी เคเคœेंเคธी / เคตिเคญाเค— - เคชंเคšाเคฏเคค เคเคตं เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคตिเค•ाเคธ เคตिเคญाเค—।

• เค…เคชเคจे เคถเค•्เคคिเคถाเคฒी เค–ोเคœ เค‡ंเคœเคจ เคจเค•्เคถे เคชเคฐ เคฌเคธ เคเค• เค•्เคฒिเค• เคธे เค…เคชเคจे เคช्เคฐोเคซाเค‡เคฒ เค•े เคธाเคฅ เคธाเคฅ เค•िเคธी เคญी เค—ांเคต เค•ा เคชเคคा เคฒเค—ाเคจे เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคฎें เคคेเคœी เคฒाเคจे เค•े।

• เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฆेเคถ เค•ा เคชเคนเคฒा เคฐाเคœ्เคฏ เคนै เคนเคฐ เค•िเคธी เค•े เคฒिเค เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคกोเคฎेเคจ เคชเคฐ เคธเคฎाเคงाเคจ เค•ी เคชेเคถเค•เคถ (เคจाเค—เคฐिเค• เค”เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค†เคฆि) เค•ी। เคœिเค“ เคซौเคฐेเคธ्เคŸ

• เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เคเคœेंเคธी / เคตिเคญाเค— - เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคตเคจ เคตिเคญाเค—

• เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ

• เคตเคจ เคญूเคฎि เค•े เคธ्เคฅाเคจिเค• เคกेเคŸाเคฌेเคธ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ |

• เคตांเค›िเคค เคชैเคฎाเคจे เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เคฏोเคœเคจाเค“ं เค”เคฐ เคจเค•्เคถे เค•ी เคคैเคฏाเคฐी เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคे เคนैं।

เคญू-เคจเค•्เคถा

• เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เคเคœेंเคธी / เคตिเคญाเค— - เค•เคฎिเคถ्เคจเคฐ, เคฒैंเคก เคฐिเค•ाเคฐ्เคก्เคธ เคंเคก เคธेเคŸเคฒเคฎेंเคŸ। ● เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ

● เคตเคจ เคญूเคฎि เค•े เคธ्เคฅाเคจिเค• เคกेเคŸाเคฌेเคธ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ।

• เคœเคฎीเคจ เค•े เคฎाเคฒिเค• เค•ी เคธंเคคुเคท्เคŸि ।

• เคฌेเคนเคคเคฐ เค”เคฐ เค•ुเคถเคฒ เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคธेเคตा เคตिเคคเคฐเคฃ

• เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸ (เคธเคฐเคฒ, เคจैเคคिเค•, เคœเคตाเคฌเคฆेเคน, เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เค”เคฐ เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถी) เคญूเคฎि เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा।

• เค–เคธเคฐा เค•े เคธเคญी เคจเค•्เคถे เค•िเคธी เคญी เคเค• เคธिंเค—เคฒ เค–เคธเคฐा เคจเค•्เคถे เคชเคฐ เค•्เคฒिเค• เค•เคฐเค•े เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เคฆ्เคตाเคฐा เคธ्เคตाเคฎिเคค्เคต เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ।


เคธाเค‡เคฌเคฐ เคธुเคฐเค•्เคทा

เคธाเค‡เคฌเคฐ เคธिเค•्เคฏोเคฐिเคŸी เคเค• เคคเค•เคจीเค• เคฏा เคตिเคงि เคนै เคœो เค•ी เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฏा เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคฏा เค‡เคจเคธे เค†เคชเคธ เคฎें เคœुเคก़े เคนुเค เคจेเคŸเคตเคฐ्เค•्เคธ, เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคกिเคตाเค‡เคธ, เคธเคฐ्เคตเคฐ, เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ्เคธ (เคฏा เค•ोเคˆ เคญी เคตो เคธिเคธ्เคŸเคฎ เคฏा เคกिเคตाเค‡เคธ เคœो เคธूเคšเคจा เค•ो เคช्เคฐोเคธेเคธ เคฏा เคธ्เคŸोเคฐ เคฏा เคŸ्เคฐांเคธเคฎिเคŸ เค•เคฐเคคा เคนै) เคชเคฐ เค‰เคชเคธ्เคฅिเคค เคธूเคšเคจाเค“ं เค•ी เค…เคจेเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธाเค‡เคฌเคฐ เคนเคฎเคฒो เคฏा เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เค…เคจเคงिเค•ृเคค เค‰เคชเคฏोเค— เค•ो เคฐोเค•เคจे เค•े เค‰เคชाเคฏ เค•เคฐเคคी เคนैं।

เคเคธे เค…เคชเคฐाเคงों เคฎें เคนैเค•िंเค—, เคธाเค‡เคฌเคฐ เคธ्เคŸॉเค•िंเค—, เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคชाเค‡เคฐेเคธी, เค•्เคฐेเคกिเคŸ เค•ाเคฐ्เคก เคซ्เคฐॉเคก, เคซिเคถिंเค— เค†เคฆि เค•ो เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนैं।

เคนैเค•िंเค—

เคนैเค•िंเค— เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนोเคคा เคนै Computer system เคฎें เคธे เค•เคฎเคœोเคฐी เค•ो เคขूँเคข เคจिเค•ाเคฒเคจा เค”เคฐ เคซिเคฐ เค‰เคธी เค•เคฎเคœोเคฐी เค•ा เคซ़ाเคฏเคฆा เค‰เค ा เค•เคฐ เค‰เคธ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เค…เคชเคจे เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ เคฎें เคฒेเคจा।

เคนैเค•िंเค— เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคนैเค•เคฐ เค•เคนเคฒाเคคा เคนैं। •

• เคนैเค•िंเค— เค…เค•्เคธเคฐ เคคเคฌ เคคเค• legal เคนोเคคा เคนै เคœเคฌ เคคเค• เค•ोเคˆ เคนैเค•เคฐ เค‰เคธे เค•िเคธी เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค•ी เค•เคฎเคœोเคฐी เค•ो เคœांเคšเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคธे เคนैเค• เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े hacking เค•ो Ethical Hacking เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

** เคนैเค•เคฐ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคฐ

เคนैเค•เคฐ เคคीเคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคนोเคคे เคนैं

1. เคฌ्เคฒैเค• เคนेเคŸ เคนैเค•เคฐ / เค•्เคฐैเค•เคฐ - เคฌ्เคฒैเค• เคนेเคŸ เคนैเค•เคฐ เคตเคน เคนोเคคे เคนैं เคœो เค•िเคธी เค•ी เค‡เคœ़ाเคœ़เคค เค•े เคฌเค—ैเคฐ เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ो เคคोเคก़เค•เคฐ เค•िเคธी เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ, เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ, เคซेเคธเคฌुเค•, เคŸ्เคตिเคŸเคฐ เค•ो เคนैเค• เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคจเค•ा เคฎเค•เคธเคฆ เค—เคฒเคค เคนोเคคा เค”เคฐ เคฏเคน เค—เคฒเคค เค•ाเคฎों เค•े เคฒिเค เคนैเค•िंเค— (Hacking) เค•เคฐเคคे เคนैं।

> 2. เคเคฅिเค•เคฒ เคนैเค•เคฐ เคฏा เคต्เคนाเค‡เคŸ เคนैเคŸ เคนैเค•เคฐ เคตเคน เคนैเค•เคฐ เคนोเคคे เคนैं เคœो เคต्เคฏเค•्เคคि เคธे เค‡เคœाเคœเคค เคฒेเค•เคฐ เคนैเค•िंเค— เค•เคฐเคคे เคนैं เคฏा เคซिเคฐ เค•िเคธी เค•ी เคฎเคฆเคฆ เค•े เคฒिเค เคชूเคฐी เค•ाเคจूเคจी เคคเคฐीเค•े เคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคนैं เค‡เคจเค•ो ethical hackers เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

3. เค—्เคฐे เคนैเคŸ เคนैเค•เคฐ - เคฏे เคตเคน เคนैเค•เคฐ เคนोเคคे เคนैं เคœिเคจเค•ा เคฎเค•เคธเคฆ เค—เคฒเคค เคคो เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคช्เคฐเคฏोเค— เคฏा เคเค•्เคธเคชेเคฐिเคฎेंเคŸ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคธी เค•ी เคšीเคœो เค•ो เคนैเค• เค•เคฐเคคे เคนैं.

* เคนैเค•เคฐ เค•े เค…เคจ्เคฏ เคช्เคฐเค•ाเคฐ

เคธ्เค•्เคฐिเคช्เคŸ เค•िเคกिเคœ़- เคฏे เคตเคน เคนैเค•เคฐ เคนोเคคे เคนै เคœिเคจ्เคนें เคŸेเค•्เคจोเคฒॉเคœी เค•ा เคฌเคนुเคค เคœ्เคฏाเคฆा เคœ्เคžाเคจ เคจเคนीं เคนोเคคा เคนैं เคฒेเค•िเคจ เคฏे เคฆुเคธเคฐो เค•े เคฌเคจाเคฏे tools เค•ा use เค•เคฐเคคे เคนुเค hacking เค•เคฐเคคे เคนै।

Hacktivist - เคฏเคน เคตเคน เคนैเค•เคฐ เคนोเคคे เคนैं เคœो เคธाเคฎाเคœिเค•, เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค”เคฐ เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เค†เคฆि เคธंเคฆेเคถ เคญेเคœเคจे เค•े เคฒिเค เคนैเค•िंเค— เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคคा เคนै। เคฏเคน เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸों เค•ो เคนाเคˆเคœैเค• เค•เคฐเคจे เค”เคฐ เค…เคชเคนृเคค เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เคชเคฐ เคธंเคฆेเคถ เค›ोเคก़เคจे เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

Phreaker - เคฏเคน เคตเคน เคนैเค•เคฐ เคนोเคคे เคนैं เคœो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคฌเคœाเคฏ เคŸेเคฒीเคซोเคจ เคฎें เค•เคฎเคœोเคฐिเคฏों เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคจเค•ा เคถोเคทเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै।

→ เคฐेเคก เคนेเคŸ เคนैเค•เคฐ - เคฐेเคก เคนेเคŸ เคนैเค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เคœो เค•ी เคฆोเคจों black hat เค”เคฐ white hat hackers เค•ा เคฎिเคถ्เคฐเคฃ เคนैं। เคตो เคฎुเค–्เคฏ เคฐूเคช เคธे * government agencies, top-secret information hubs, เค”เคฐ เค‰เคจ เคธเคญी เคšीเคœ़ें เคœो เค•ी sensitive information เคธे เคคाเคฒ्เคฒुเค• เคฐเค–เคคी เคนै เค‰เคจ्เคนें เคฏे hack เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค target เค•เคฐเคคे เคนैं।

เคฌ्เคฒू เคนेเคŸ เคนैเค•เคฐ - Blue Hat Hackers เค‰เคจ्เคนें เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เคœो เค•ी เค…เค•्เคธเคฐ freelancer เคนोเคคा เคนैं เค”เคฐ เค•िเคธी companies เค•े เคฒिเค เค•ाเคฎ เคจเคนीं เค•เคฐเคคे เคนैं เคฒेเค•िเคจ เค‰เคจ्เคนें Network security, apps, software เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคชूเคฐी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนोเคคी เคนै।

เคนैเค•िंเค— เค•ी เคถเคฌ्เคฆाเคตเคฒी

Adware Adware เคเค• เคเคธा software เคนै เคœिเคธे เค•ी เคเคธा design เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै เคœिเคธเคธे เค•ी เคฏे pre-chosen ads เค•ो screen เคฎें display เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฌाเคง्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै।

Attack – เคฏเคน เคเค• action เคนै เคœिเคธे เค•ी system เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เค‰เคธे access เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค”เคฐ sensitive data extract เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค

Backdoor- เคฏे back door, เคฏा trap door, เคเค• hidden entry เคนोเคคा เคนै เค•िเคธी computing device เคฏा software เคฎें เคœो เค•ी เคธเคญी security measures, เคœैเคธे เค•ी logins เค”เคฐ password protections เค•ो bypass เค•เคฐเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै।

Bot - เคเค• bot เคเคธा program เคนोเคคा เคนै เคœो เค•ी เค•िเคธी action เค•ो automate เค•เคฐเคจे เคฎें เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै เค‰เคธ เค•ाเคฎ เค•ो repeatedly higher rate เค”เคฐ เคฌिเคจा error เค•े เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เคœो เค•ी เค•िเคธी human operator เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค•เคฐเคจा เคธंเคญเคต เคญी เคจเคนीं เคนै เคตो เคญी เคฌเคนुเคค เคธเคฎเคฏ เคคเค•. เค‰เคฆเคนाเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค HTTP, FTP เคฏा Telnet เค•ो send เค•เคฐเคจा higher rate เคฎें เค”เคฐ calling script เคฎें เคœिเคธเคธे เคฏे higher 'object create เค•เคฐเคคे เคนैं। rate

Botnet - Botnet, เค•ो zombie army เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै, เคฏเคน เคเค• computers เค•े group เค•ो เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เคœिเคธे เค•ी owner เค•े knowledge เคฎें เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। Botnets เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ spam send เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฏा denial of service attacks เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

Brute force attack - เคเค• brute force attack automated เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เคฏे เค•िเคธी system เคฏा website เคชเคฐ access gain เค•เคฐเคจे เค•ा เคธเคฌเคธे simplest method เคนोเคคा เคนै। เคฏे usernames 3 passwords different combination เค•ो เคคเคฌ เคคเค• เคฌाเคฐ เคฌाเคฐ try เค•เคฐเคคा เคฐเคนเคคा เคนै เคœเคฌ เคคเค• เค•ी เค‡เคธे เคธเคนी combination เคจ เคฎिเคฒ เคœाเคฏे।


Buffer Overflow Buffer Overflow ch ych chi flaw เคนोเคคा เคนै เคœो เค•ी เคคเคฌ เคนोเคคा เคนै เคœเคฌ เคœ्เคฏाเคฆा data เค•ो เค•िเคธी block of memory, เคฏा buffer เคฎें เคฒिเค–ा เคœाเคคा เคนै, เค‡เคธเคฎें buffer เค•ो allocated space เคœ्เคฏाเคฆा hold เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค instruct เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

Clone Phishing - Clone phishing เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा modification existing, legitimate email ffalse link เค•े เคธाเคฅ เคœिเคธเคธे recipient เค•ो trick เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœिเคธเคธे เคตो เค…เคชเคจी เคธเคญी personal information เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐ เคฆे।

Denial of service attack (DoS) - denial of service (DoS) attack เค‰เคธे เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เคœเคฌ เค•ी เค•ोเคˆ malicious attempt เค•े เคฆ्เคตाเคฐा server เคฏा เค•ोเคˆ network resource M เค•ुเค› เคธเคฎเคฏ เค•े เคฒिเค available เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœो เค•ी เคชเคนเคฒे users เค•े เคฒिเค unavailable เคนोเคคे เคนैं। Usually, เค‡เคธเคฎें เค‰เคธ services เคœो เค•ी Host เค•े เคธाเคฅ connected เคนोเคคे เคนैं, เค•ो temporarily interrupt เคฏा suspend เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

DDoS – เคฏे Distributed denial of service attack เคนोเคคा เคนै।

Firewall – Firewall เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा filter เคนोเคคा เคนै เคœिเคธे เค•ी design เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै unwanted intruders เค•ो เค†เคชเค•े computer system เคฏा network เคธे เคฆूเคฐ เคฐเค–เคคा เคนै เคœिเคธเคธे เคฏे safe communication เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै systems เค”เคฐ users เค•े เคฌिเคš เค•िเคธ firewall เค•े เคญीเคคเคฐ।

➤ Keystroke logging - Keystroke logging process เคนै keys เค•ो track เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคœो เค•ी press เค•िเคฏे เค—เค เคนोเคคे เคนाँ เค•िเคธी computer เคฎें (เค”เคฐ เคœिเคธ เค•िเคธी touchscreen points เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนोเคคा เคนै)। เคฏे simply computer/human interface เค•ा เคเค• map เคนोเคคा เคนै। เค‡เคจ्เคนें grey เค”เคฐ black hat hackers เค•े เคฆ्เคตाเคฐा login IDs เค”เคฐ passwords เค•ो record เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। Keyloggers เค•ो เค…เค•्เคธเคฐ secretly เค•िเคธी device เคฎें install เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนोเคคा เคนै เค•िเคธी Trojan เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐ phishing email เคฎें।

Logic bomb - เคฏเคน เคเค• virus เคนोเคคा เคนै เคœिเคธे เค•ी secretly system เค•े เคญीเคคเคฐ เคกाเคฒा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคฏे เคคเคฌ trigger เคนोเคคा เคนै เค•ुเค› certain condition met เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฏे เคธเคฌเคธे common version เค•ा time bomb เคนै।

Malware – Malware เคเค• umbrella term เคนै เคœिเคธเค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคฌเคนुเคค เคธे เคช्เคฐเค•ाเคฐ hostile เคฏा intrusive software, เคœिเคธเคฎें computer viruses, worms, Trojan horses, ransomware, spyware, adware, scareware, เค”เคฐ เคฆुเคธเคฐे malicious programs เค•ो refer เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

Master Program - master program program เคนोเคคा เคนै เคœिเคธे เค•ी black hat hacker เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै เคœिเคธเคธे เคตो remotely command transmit เค•เคฐ infected zombie drones เค•ो active เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं, เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ

Denial of Service attacks เคฏा spam attacks เค•ो เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคญी เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

Phishing – Phishing เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा e-mail fraud method เคนै เคœिเคธเคฎें เค•ी sender เคเคธे email เคญेเคœเคคे เคนैं เคœो เค•ी เคเค•เคฆเคฎ เคธे legitimate-looking emails เค•े เคคเคฐเคน เคฆिเค–เคคे เคนैं, เคœिเคธเค•ा เคฎुเค–्เคฏ เคฒเค•्เคท्เคฏ เค‰เคจเค•े personal เค”เคฐ financial information gather เค•เคฐเคจा เคนोเคคा เคนै recipients เคธे।

Phreaker - Phreakers 3 original computer hackers เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•्เคฏूंเค•ि เคตो เค•िเคธी telephone network เค•ो illegally break เค•เคฐ, เค‰เคธเค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ free long-distance phone calls เคฏा เค•िเคธी เค•े calls เค•ो tap เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเคคे เคนैं।

Rootkit- Rootkit เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा stealthy type เค•ा software เคนोเคคा เคนै, เคœो เค•ी typically malicious เคนोเคคा เคนै, เค”เคฐ เค‰เคธे เค•ुเค› เค‡เคธเคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे design เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै เคœिเคธเคธे เคฏे เค†เคฎ security softwares เค•े เคฆ्เคตाเคฐा detect เคจ เคนों เค”เคฐ เคตो เค…เคชเคจे เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคธเค•ें।

Shrink Wrap code - A Shrink Wrap code attack เคเคธा act เคนै เคœिเคธเค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ unpatched เค”เคฐ poorly configured software เค•े holes เค•ो exploit เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

Social engineering - Social engineering เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนै เค•ी เคœाเคจเคฌुเค เคฒोเค—ों เค•ो เคฌเคนเค•ाเคจा เคœिเคธเคธे เคตो เค…เคชเคจे เคธाเคฐे details เค†เคชเค•ो เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐ เคฆें เคœैเคธे เค•ी personal information, like credit card details, usernames เค”เคฐ passwords เค‡เคค्เคฏाเคฆि। Spam Spam simply เคเค• unsolicited email, เคœिเคธे เค•ी

junk email เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै, เค”เคฐ เคœो เค•ी เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे recipients เค•ो เค‰เคจเค•े เคฎเคฐ्เคœी เค•े เค–िเคฒाเคช เคนी เคญेเคœा เคœाเคคा เคนै।

Spoofing - Spoofing เคเค• เคเคธा technique เคนै เคœिเคธเค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคฆूเคธเคฐों เค•े computers เคฎें unauthorized access gain เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฏเคนाँ เคชเคฐ intruder computer เค•ो messages เคญेเคœเคคी เคนैं เคœिเคธเคฎें IP address เคนोเคคी เคนै เคœिเคธเคธे เคฏे เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เค•ी เคตो message trusted host เคธे เค†เคˆ เคนै।

Spyware - Spyware เคเค• software เคนोเคคा เคนै เคœो เค•ी เคฎुเค–्เคฏ เคฐूเคช เคธे เค•िเคธी person เคฏा company เค•े information เค•ो gather เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนोเคคा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเคฎें target เค•ो เค‡เคธ เคฌाเคฐे เคฎें เคฅोเคก़ी เคญी เคญเคจเค• เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै เค”เคฐ เคตो เคจ เคšाเคนเคคे เคนुเค เคญी เคธเคญी information เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं।

SQL code SQL Injection - SQL injection & injection technique เคนोเคคी เคนै, เคœिเคธे เค•ी data-driven applications เค•ो attack เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคนी เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนोเคคा เคนै, เคฏเคนाँ เคชเคฐ malicious SQL statements เค•ो entry field เคฎें insert เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै execution เค•े เคฒिเค ( เค‰เคฆเคนाเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค database เค•े contents เค•ो attackers เค•े เคธाเคฎเคจे dump เค•เคฐเคจा ) ।


Threat - Threat เคเค• possible danger เคนोเคคा เคนै เคœो เค•ी เค•ोเคˆ เคฎेเคน्เคœुเคฆा bug เคฏा vulnerability เค•ो exploit เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เคœिเคธเคธे เค•ोเคˆ เคญी computer เค”เคฐ network system เค•ो comprise เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

Trojan A Trojan, เคฏा Trojan Horse, เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा malicious program เคนोเคคा เคนै เคœो เค•ी เคเค• valid program เค•े เคคเคฐเคน เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เคฒेเค•िเคจ disguised form เคฎें, เคœिเคธเคธे เค•ी เค‡เคธे เคเค• program เคธे distinguish เค•เคฐเคจा เค‡เคคเคจा เค†เคธाเคจ เคจเคนीं เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธे เค–़ाเคธ เคคोเคฐ เคธे design เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै files เค•ो destroy เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค, alter information, steal passwords เคœैเคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค।

Vulnerability Vulnerability เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा weakness เคนोเคคा เคนै เคœो เค•ी Hackers เค•ो allow เค•เคฐเคคे เคนैं เค•िเคธी computer เคฏा network system เค•े security เค•े เคธाเคฅ compromise เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

Worms - Worm เค•े เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा self-replicating virus เคนा เคนै เคœो เค•ी files เค•ो alter เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคฏे active memory เค•े เคญीเคคเคฐ present เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เค–ुเคฆ เค•ो duplicate เค•เคฐเคคा เคฐเคนเคคा เคนै।

Cross-site Scripting - Cross-site scripting (XSS) เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा computer security vulnerability เคนोเคคा เคนै เคœो เค•ी typically web applications เคฎें เคชाเค เคœाเคคे เคนैं। xss attackers เค•ो enable เค•เคฐเคคी เคนै เคœिเคธเคธे เคตो client-side script เค•ो web pages เคฎें Finject เค•เคฐเคคे เคนैं เคœिเคธे เค•ी เคฌाเคฆ เคฎें users เค•े เคฆ्เคตाเคฐा view เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

Zombie Drone – เคเค• Zombie Drone เค•ो เค†เคช hi-jacked computer เคญी เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เคœिเคจ्เคนें anonymously เคเค• soldier เคฏा 'drone' เค•े เคฒिเค เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं malicious activity เค•े เคฒिเค เค‰เคฆเคนाเคฐเคฃ เค•े เคคोเคฐ เคชเคฐ distributing unwanted spam e-mailsl

เคตाเคฏเคฐเคธ

VIRUS Vital Information Resources Under Siege เคนै। เคตाเคฏเคฐเคธ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เค›ोเคŸे- เค›ोเคŸे เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคนोเคคे เคนै เคœो auto execute program เคนोเคคे เคœो เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคช्เคฐเคตेเคท เค•เคฐเค•े เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เค•ाเคฐ्เคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคคे เคนै। เคตाเคฏเคฐเคธ เค•เคนเคฒाเคคे เคนै।

• เคตाเคฏเคฐเคธ เคเค• เคฆ्เคตेเคทเคชूเคฐ्เคฃ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคนै เคœो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคกाเคŸा เค•ो เค•्เคทเคคिเค—्เคฐเคธ्เคค เค•เคฐเคคा เคนै।

• เคฏเคน เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคกाเคŸा เคฎिเคŸाเคจे เคฏा เค‰เคธे เค–เคฐाเคฌ เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै। เคตाเคฏเคฐเคธ เคœाเคจเคฌूเคเค•เคฐ เคฒिเค–ा เค—เคฏा เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคนै।

• เคฏเคน เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคฌूเคŸ เคธे เค…เคชเคจे เค•ो เคœोเฅœ เคฒेเคคा เคนै เค”เคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœिเคคเคจी เคฌाเคฐ เคฌूเคŸ เค•เคฐเคคा เคนै เคตाเคฏเคฐเคธ เค‰เคคเคจा เคนी เค…เคงिเค• เคซैเคฒเคคा เคนै।

• เคตाเคฏเคฐเคธ เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• เค•े เคฌूเคŸ เคธेเค•्เคŸเคฐ เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐ เค•े เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• เค•ी เค—เคคि เค•ो เคงीเคฎा เค•เคฐ เคฆेเคคा เคนै เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคšเคฒเคจे เคธे เคญी เคฐोเค• เคธเค•เคคा เคนै।

• เค•เคˆ เคตाเคฏเคฐเคธ เค•ाเคซी เคธเคฎเคฏ เคชเคถ्เคšाเคค เคญी เคกाเคŸा เค”เคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ो เคจुเค•เคธाเคจ เคชंเคนुเคšा เคธเค•เคคे เคนैं। เค•िเคธी เคญी เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคธे เคœुเคก़ा เคตाเคฏเคฐเคธ เคคเคฌ เคคเค• เคธเค•्เคฐीเคฏ เคจเคนीं เคนोเคคा เคœเคฌ เคคเค• เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ो เคšเคฒाเคฏा เคจ เคœाเคฏ ।

• เคตाเคฏเคฐเคธ เคœเคฌ เคธเค•्เคฐीเคฏ เคนोเคคा เคนै เคคो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎेเคฎोเคฐी เคฎें เค…เคชเคจे เค•ो เคœोเคก़ เคฒेเคคा เคนै เค”เคฐ เคซैเคฒเคจे เคฒเค—เคคा เคนै

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตाเคฏเคฐเคธ (virus) เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เค•ोเคก เคนै, เคœिเคธเค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคธเคฎाเคนिเคค เคธूเคšเคจाเค“ं เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคฎें เค•े เคฒिเค เคนोเคคा เคนै।

• เคตाเคฏเคฐเคธ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เค•ैเคฒिเคซोเคฐ्เคจिเคฏा เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค•े เคเค• เคตिเคงाเคฐ्เคฅी เคซ्เคฐेเคก เค•ोเคนेเคจ (Fred Cohen) เคจे เค…เคชเคจे เคถोเคง เคชเคค्เคฐ เคฎें เค•िเคฏा เคฅा ।

• เค‡เคธे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคฎें, เค•िเคธी เคŸेเคฒीเคซोเคจ เคฒाเค‡เคจ เคธे เคฆुเคฐ्เคญाเคตเคจाเคตเคถ เคช्เคฐेเคทिเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

• เค‡เคธ เค•ोเคก เคธे เค—เคฒเคค เคธूเคšเคจाเคँ เคฎिเคฒ เคธเค•เคคी เคนैं, เคเค•เคค्เคฐिเคค เคœाเคจเค•ाเคฐी เคจเคท्เคŸ เคนो เคธเค•เคคी เคนै เคคเคฅा เคฏเคฆि เค•ोเคˆ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•िเคธी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคธे เคœुเคก़ा เคนै, เคคो เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคฐूเคช เคธे เคœुเคก़े เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฏเคน เคตाเคฏเคฐเคธ เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।

• เคฎें เคฏे เคฎเคนीเคจों, เคธाเคฒों เคคเค• เคฌिเคจा เคชเคนเคšाเคจे เค—เค เคนी เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคชเคก़े เคฐเคน เคธเค•เคคे เคนैं เค”เคฐ เค‰เคธे เค•्เคทเคคि เคชเคนुँเคšा เคธเค•เคคे เคนैं।

• เค•ुเค› เคฎुเค–्เคฏ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตाเคฏเคฐเคธ เคนैं- เคฎाเค‡เค•ेเคฒเคंเคœเคฒो, เคกाเคฐ्เค• เคเคตेंเคœเคฐ, เค•िเคฒो, เคซिเคฒिเคช, เคฎैเค•เคฎเค—, เคธ्เค•ोเคฐ्เคธ, เค•ैเคธ्เค•ेเคก, เคœेเคฐुเคธเคฒเคฎ, เคกेเคŸा เค•्เคฐाเค‡เคฎ, เค•ोเคฒंเคฌเคธ เค•्เคฐाเค‡เคฎ, เค‡เคจ्เคŸเคฐเคจेเคŸ เคตाเคฏเคฐเคธ, เคชैเคšเค•ॉเคฎ, เคชैเคš EXE, เค•ॉเคฎEXE, เคฎเคฐिเคœुเค†เคจा, เคฎेเคฒिเคธा, เค…เคจ्เคจा เค•ोเคฐ्เคจिเค•ोเคตा, เคฎाเคˆ เคกूเคฎ, เคช्เคตाเค‡เคœเคจ เค†เคˆเคตी, เคธी เคฌ्เคฐेเคจ, เคฌ्เคฒเคกी, เคšेเคœ เคฎुंเค—ू เคเคตं เคฆेเคธी।

• เค•ुเค› เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคตाเคฏเคฐเคธ เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคชिเค›เคฒे เคฆिเคจों เคฎें เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐो เค•ो เคฌเคก़े เคชैเคฎाเคจे เคชเคฐ เคธंเค•्เคฐเคฎिเคค เค•िเคฏा เคนै।

เคฎाเคˆเค•เคฒเคเคจ्เคœिเคฒो (Michelangelo)

• เค…เคญी เคคเค• เค•ा เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เค•ुเค–्เคฏाเคค เคตाเคฏเคฐเคธ เคฎाเคˆเค•เคฒ เคเคจ्เคœिเคฒो เค•ा เคจाเคฎ เคเคธा เค‡เคธเคฒिเค เคชเคก़ा เค•्เคฏोเค•ि เคฏเคน เคตाเคฏเคฐเคธ 6 เคฎाเคฐ्เคš, เคœो เคฎाเคˆเค•เคฒ เคเคจ्เคœिเคฒो เค•ी เคœเคจ्เคฎ เคคिเคฅि เคนै, เค‡เคธ เคฆिเคจ เคฏเคน เคกाเคŸा เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐ เคฆेเคคा เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เค‡เคธे “6 เคฎाเคฐ्เคš เค•ा เคตाเคฏเคฐเคธ" เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

เคกिเคธ्เค• เคตाเคถเคฐ (Disk Washer)

• เคกिเคธ्เค• เคตाเคถเคฐ เคตाเคฏเคฐเคธ เค•ा เคจाเคฎ เค‡เคธเค•े เค…เคจ्เคฆเคฐ เคธเคฎाเคนिเคค เคธเคจ्เคฆेเคถ “Disk Washer with Love" เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคชเคก़ा । เคœिเคธเค•ा เคชเคคा เคญाเคฐเคค เคฎें 1993 เค•े เค†เค–िเคฐी เคฎเคนीเคจो เคฎें เคฒเค—ाเคฏा เค—เคฏा।

• เคฏเคน เคตाเคฏเคฐเคธ เค‡เคคเคจा เค–เคคเคฐเคจाเค• เคฅा เค•ी เคฏเคน เคนाเคฐ्เคกเคกिเคธ्เค• เคฎें เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคธเคญी เคกाเคŸा เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐ เคฆेเคคा เคฅा।

เคธी-เคฌ्เคฐेเคจ ( C - Brain)

เคจे • เค…เคฎเคœเคฆ เคคเคฅा เคฌाเคธिเคค เคฆो เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจी เคญाเค‡เคฏो เคจे เค‡เคธ เคตाเคฏเคฐเคธ เค•ो เคœเคจเคตเคฐी 1986 เคฎें เคตिเค•เคธिเคค เค•िเคฏा เคฅा|


Beast Trojan Horse

Melissa

• เค‡เคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคฒोเค—ो เค•ो เค…เคตैเคง เคขंเค— เคธे เคธाเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เค–เคฐीเคฆเคฆाเคฐी เค•े เคฒिเค เคนเคคोเคค्เคธाเคนिเคค เค•เคฐเคจा เคฅा เค‡เคธे เคฆुเคจिเคฏा เค•ा เคธंเคญเคตเคคः เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒा เคตाเคฏเคฐเคธ เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै।

เคฎैเค•เคฎैเค— (Macmag)

• เคฏเคน เคตाเคฏเคฐเคธ เค†เคชเค•े เคฎाเคจिเคŸเคฐ เคชเคฐ เคถांเคคि เคธเคจ्เคฆेเคถ เคฆेเค•เคฐ เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคฅा|

• เคฐिเคšเคฐ्เคก เคฎैเค•เคฎैเค— เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถเค• เคฅे เคคเคฅा เคตाเคฏเคฐเคธ เค•ा เคจाเคฎ เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคชเคฐ เคนी เคชเคก़ा |

● เคญाเคฐเคค เคฎें เคชाเคฏा เค—เคฏा เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตाเคฏเคฐเคธ เคธी เคฌ्เคฐेเคจ เคนै เคœो เคฎเคฆ्เคฐाเคธ (เคšेเคจ्เคจเคˆ) เคฎें 1988 เคฎें เคช्เคฐเค•เคŸ เคนुเค† เคฅा।

• เคฐैंเคธเคฎเคตेเคฏเคฐ เคเค• เคเคธा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เคนोเคคा เคนै, เคœो เค†เคชเค•ी เค‡เคœाเคœเคค เค•े เคฌเค—ैเคฐ เค†เคชเค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เค˜ुเคธ เคœाเคคा เคนै|

• เค…เค—เคฐ เค†เคชเคจे เคตो เคซिเคฐौเคคी เคฆे เคฆिเคฏा เคคो เคตเคน เค†เคชเค•ो เคเค•्เคธेเคธ เคฆे เคฆेเคคे เคนैं เค”เคฐ เค†เคช เคกाเคŸा เคเค•्เคธेเคธ เค•เคฐ เคชाเคคे เคนैं เค…เค—เคฐ เค†เคชเคจे เคซिเคฐौเคคी เคจเคนीं เคฆिเคฏा เคคो เคธเคฆैเคต เค•े เคฒिเค เคตเคน เคกाเคŸा เค†เคชเค•े เคนाเคฅों เคธे เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै।

เคช्เคฐเคฎुเค– เคตाเคฏเคฐเคธ

• Conficker

Storm Worm

• My Doom

Anna Kournikova worm

• CIH

● The Concept virus

Creeper

• เคฏเคน เค•ेเคตเคฒ เคเคชเคฒ เคฎैเค•िเคจ्เคŸाเคถ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐो เค•ो เคนी เคธंเค•्เคฐเคฎिเคค เค•เคฐเคคा เคฅा। • เคฐिเคšเคฐ्เคก เคฌ्เคฐांเคกो เค•ो เค‡เคธ เคตाเคฏเคฐเคธ เค•ा เคœเคจ्เคฎเคฆाเคคा เคธเคฎเคा เคœाเคคा เคนै |

• เคฏเคน เคตाเคฏเคฐเคธ เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคนेเคตเคฐेเคฏु เคตिเคถ्เคตเคตिเคง्เคฏाเคฒเคฏ, เคœेเคฐुเคธเคฒेเคฎ เคฎें เคฒเค—เคญเค— 1987 เคฎें เคชाเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เค‡เคธเคฒिเค เค‡เคธเค•ा เคจाเคฎ เคœेเคฐुเคธเคฒेเคฎ เคชเคก़ा।

• เคฏเคน เคญी เคœेเคฐुเคธเคฒेเคฎ เค•ी เคคเคฐเคน เคนी เคฏเคน เค•्เคฐिเคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ เคฏोเค—्เคฏ เคซाเค‡เคฒों เค•ो เคธंเค•्เคฐเคฎिเคค เค•เคฐ เคนाเคฐ्เคกเคกिเคธ्เค• เค•े เคกेเคŸा เค•ो เคจเคท्เคŸ เค•เคฐเคคा เคฅा |

เคฐैंเคธเคฎเคตेเคฏเคฐ

• เค†เคชเค•े เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคœिเคคเคจी เคญी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนोเคคी เคนै, เคตो เค‰เคธ เคชเคฐ เคคाเคฒा เคฒเค—ा เคฆेเคคा เคนै เค”เคฐ เค†เคช เค•ो เค•เคนเคคा เคนै เค•ि เค†เคช เคฌिเคŸเค•ॉเค‡เคจ เคชเคฐ 300 เคธे 600 เคกॉเคฒเคฐ เคซिเคฐौเคคी เค•ी เคฐเค•เคฎ เคœเคฎा เค•ीเคœिเค เคคो เคฎैं เค†เคชเค•ो เคคाเคฒे เค•ी เคšाเคฌी เคฆूंเค—ा |

Mebroot

I Love You

The Morris worm

เคœेเคฐुเคธเคฒेเคฎ (Jerusalem)

เค•े • เค•ोเคฒเคฎ्เคฌเคธ เคตाเคฏเคฐเคธ เค•ो เคกेเคŸाเค•्เคฐाเค‡เคฎ เคคเคฅा 13 เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ เค•े เคจाเคฎ เคธे เคญी เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเค•ा เคจाเคฎांเค•เคฐเคฃ 13 เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคนुเค† เคฅा เค•ी เคฏเคน เคชूเคฐे เคตिเคถ्เคต เค•े เคธเค•्เคฐเคฎिเคค เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐो เคชเคฐ 13 เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ 1989 เค•ो เคนी เคธเค•्เคฐीเคฏ เคนुเค† เคฅा|

• เคฏे เคฎเคˆ 2017 เคฎें เคธाเคฎเคจे เค†เคฏा เคฅा।

• Blaster Worm

Code Red

Poisonlvy

• Mebroot

Leap

Stuxnet

• Crptolocker

• Ransomware

Backoff

• เค‡เคธเค•ी เคเค• เค–ाเคธ เคฌाเคค เคฏเคน เคฅी เค•ी เคฏเคน เค•ेเคตเคฒ เคถुเค•्เคฐเคตाเคฐ เค•ो เคนी เคธเค•्เคฐिเคฏ เคนोเคคा เคฅा।

koko

• Bagle

● Y2K

Nimda

เค•ोเคฒเคฎ्เคฌเคธ (Columbus )

ABC

• AIDS

Elk Cloner

Alabama

Code Red

• Welchia • Brain

Sasser & Netsky Klez

เคंเคŸीเคตाเคฏเคฐเคธ



• เคंเคŸीเคตाเคฏเคฐเคธ เคเค• utility เคธॉเคซ्เคŸเคตेเคฏเคฐ เคนै เคœो เค‰เคจ เคธเคญी programs เค•ो เคจिเค•ाเคฒ เคฆेเคคा เคนै เคœो เค†เคชเค•े computer เค•े เคฒिเค เคจुเค•เคธाเคจ เคชเคนुเคšाเคคे เคนै।

• เคंเคŸीเคตाเคฏเคฐเคธ Computer เค•े เคฒिเค Safeguard เคœैเคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคœो เคธिเคธ्เคŸเคฎ เค•ो Malware เคœैเคธे Worms, Trojan Horse เคธे เคฌเคšाเคคा เคนै।

เคช्เคฐเคฎुเค– เคंเคŸीเคตाเคฏเคฐเคธ

Bitdefender

• Avast

Kaspersky Norton Security

• AVG Ultimate • Avira

McAfee

• F-Secure Trend Micro

Eset Webroot

G Data

• Norman

• ViRobot

Panda

Pareto TrustPort

• Total Defense

• LavaSoft

• Comodo

Vipre BullGuard

เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธंเคฌंเคงी เคถเคฌ्เคฆ เคธंเค•्เคทेเคช

• ALU Arithmetic Logic Unit

• Microsoft Windows Defender

• ALGOL Algorithmic Language


ASCII- American Standard Code for Information Interchange BASIC Beginner's All-Purpose Symbolic Instruction Code BCD Binary Coded Decimal

• BIOS Basic Input Output System

• CPU Central Processing Unit

● CAD - Computer Aided Design

• CAM - Computer Aided Manufacturing

• CAT Scan Computerize Axial Tomography Scan

• COBOL Common Business Oriented Language • CD - Compact Disk

• C-DOT - Centre for Development of Telematics

• COMAL Common Algorithmic Language

• DOS Disk Operating System

• DTS Desk Top System

• DTP - Desk Top Publishing E-Commerce Electronic Commerce

• E-Mail - Electronic Mail

• ENIAC Calculator - Electronic Numerical Integrator And

• FAX Facsimile Automated. Xerox

• FLOPS - Floating Operations Per Second

• FFORTRAN - Formula Translation

• H.L.L- High Level Languages

• HTML High Text Markup Language

• IBM International Business Machine • IC - Integrated Circuit

• ISH - Information Super Highway

• LAN - Local Area Network

• LDU - Liquid Display Unit

• LISP-List Processing

• LLL - Low Level Language

● MICR Magnetic Ink Character Recognizer

• MIPS Millions of Instructions Per Second

• MOPS Millions of Operations Per Second

• MODEM - Modulator-Demodulator

• MPUMicro Processor Unit

• PC-DOS System Personal Computer Disk Operating

● PROM - Programmable Read Only Memory RAM Random Access Memory

• ROM Read Only Memory

• NICNET - National Information Centre Network

• SNOBOL-String Oriented Symbolic Language

• UPS- Uninterruptable Power Supply

• OMR - Optical Mark Reader

• VDU Visual Display Unit

• VLS - Very Large Scale Integrated

• WAN- Wide Area Network

● www - World Wide Web

เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธंเคฌंเคงी เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคคเคฅ्เคฏ

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคนिเคจ्เคฆी เคจाเคฎ เคธंเค—เคฃเค• เคนै।

• เคšाเคฐ्เคฒ्เคธ เคฌैเคฌेเคœ เค•ो เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคชिเคคाเคฎเคน เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

• เคœाเคจ เคตाเคจ เคจ्เคฏूเคฎैเคจ เค•ा เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฎें เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เคฏोเค—เคฆाเคจ เคนै।

เค†เคงुเคจिเค• เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ 1946 เคˆ. เคฎें เคนुเค†।

เคตिเคถ्เคต เคฎें เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เคตाเคฒा เคฆेเคถ เคธंเคฏुเค•्เคค เคฐाเคœ्เคฏ เค…เคฎเคฐीเค•ा เคนै। ●

• เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธाเค•्เคทเคฐเคคा (Computer Literacy) เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนैเค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•्เคฏा เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เค•्เคฏा เคจเคนीं, เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนोเคจा।

• 2 เคฆिเคธเคฎ्เคฌเคฐ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธाเค•्เคทเคฐเคคा เคฆिเคตเคธ (Computer Literacy Day) เค•े เคฐूเคช เคฎเคจाเคฏा เคœाเคคा เคนै।

● เคญाเคฐเคค เคฎें เคจเคˆ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจीเคคि เค•ी เค˜ोเคทเคฃा เคจเคตเคฎ्เคฌเคฐ 1984 เคฎें เค•ी เค—เคˆ เคฅी।

● เคญाเคฐเคค เคฎें เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธिเคฆ्เคงाเคฐ्เคฅ เคนै। เค‡เคธเค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เค•ाเคฐ्เคชोเคฐेเคถเคจ เค‘เคซ เค‡เคฃ्เคกिเคฏा เคจे เค•िเคฏा เคฅा।

เคฎें ● เคญाเคฐเคค เคฎें เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ (HEC-2M) เคตเคฐ्เคท 1955 เคฎें เค†เคˆ. เคเคธ. เค“. เค•ोเคฒเค•ाเคคा เคฎें เคฒเค—ाเคฏा เค—เคฏा เคฅा | เคญाเคฐเคค เค•ा

● เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐीเค•ृเคค เคกाเค•เค˜เคฐ เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी เค•ा เคนै।

• เคจिเคœी เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคธ्เคฅाเคชिเคค เคนोเคจे เคตाเคฒा เคญाเคฐเคค เค•ा เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เคฐाเคœीเคต เค—ांเคงी เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เคนै।

● เคญाเคฐเคค เคฎें เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค†เคฐเค•्เคทเคฃ เคชเคฆ्เคงเคคि เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी เคฎें เคฒाเค—ू เค•ी เค—เคˆ เคฅी।

● เคญाเคฐเคค เค•ी เคธिเคฒिเค•ॉเคจ เค˜ाเคŸी (silicon valley) เคฌेंเค—เคฒुเคฐु เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนोเคจे เคตाเคฒी เคช्เคฐเคฅเคฎ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธเคฎाเคšाเคฐ เคชเคค्เคฐ เคฆ เคนिเคจ्เคฆू เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนोเคจे เคตाเคฒी เคช्เคฐเคฅเคฎ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคชเคค्เคฐिเค•ा เค‡เคฃ्เคกिเคฏा เคŸुเคกे เคนै।


● เคญाเคฐเคคीเคฏ เคœเคจเคคा เคชाเคฐ्เคŸी เคญाเคฐเคค เค•ी เคชเคนเคฒी เคเคธी เคชाเคฐ्เคŸी เคนै, เคœिเคธเคจे เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฐ เค…เคชเคจा เคตेเคฌเคธाเค‡เคŸ เคฌเคจाเคฏा เคนै।

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎुเค–्เคฏเคคः เคคीเคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคนोเคคे เคนैं- เคกिเคœिเคŸเคฒ, เคเคจाเคฒॉเค— เคเคตं เคนाเค‡เคฌ्เคฐिเคก

• เคตเคน เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœो เค—เคฃिเคคीเคฏ เค—เคฃเคจा เค•เคฐเคคा เคนै, เคกिเคœिเคŸเคฒ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เคตเคน เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœो เค†เค•เคฒเคจ เค•े เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै, เคเคจाเคฒॉเค— เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เคเคจाเคฒॉเค— เคเคตं เคกिเคœिเคŸเคฒ เค•े เคธंเคฏुเค•्เคค เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคนाเค‡เคฌ्เคฐिเคก เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•เคนเคคे เคนैं।

• เคฎเคง्เคฏเคฎ เค†เค•ाเคฐ เค•े เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคฎिเคจी เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•เคนเคคे เคนैं।

• เคธूเค•्เคท्เคฎเคคเคฎ เค†เค•ाเคฐ เค•े เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคฎाเค‡เค•्เคฐो เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•เคนเคคे

เคนैं।

• เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा 10 เค—ुเคจा เคคेเคœ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฌเคก़े เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคธुเคชเคฐ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•เคนเคคे เคนैं।

• เคเค• เคธुเคชเคฐ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เค•เคฐीเคฌ 40,000 เคฎाเค‡เค•्เคฐो เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคœिเคคเคจी เคชเคฐिเค•เคฒเคจ เค•्เคทเคฎเคคा เคนोเคคी เคนै। เค‡เคธเค•ी เค—เคคि เค•ो เคฎेเค—ाเคซ्เคฒॉเคช เคฎें เคฎाเคชा เคœाเคคा เคนै।

● เคตिเคถ्เคต เค•ा เคช्เคฐเคฅเคฎ เคธुเคชเคฐ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•्เคฐे เค•े 1-เคเคธ (CRAY K 1-S) เคฅा, เคœो 1979 เคฌเคจเค•เคฐ เคคैเคฏाเคฐ เคนुเค† เคฅा। เค‡เคธे เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เค•्เคฐे เค•े เคฐिเคธเคฐ्เคš เค•เคฎ्เคชเคจी เคจे เคฌเคจाเคฏा เคฅा।

• 32 เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•े เคฌเคฐाเคฌเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐ เคธเค•เคจे เคตाเคฒा เคกीเคช เคฌ्เคฒ्เคฏू (Deep Blue) เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคเค• เคธेเค•เคฃ्เคก เคฎें เคถเคคเคฐंเคœ เค•ी 20 เค•เคฐोเคก़ เคšाเคฒें เคธोเคš เคธเค•เคคा เคนै। เค‡เคธी เคธुเคชเคฐ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจे เคตिเคถ्เคต เคšैเคฎ्เคชिเคฏเคจ เค—ैเคฐी เค•ाเคธ्เคชाเคฐोเคต เค•ो เคชเคฐाเคœिเคค เค•िเคฏा เคฅा।

● เคตिเคถ्เคต เค•े เคช्เคฐเคฅเคฎ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจिเค• เคกिเคœिเคŸเคฒ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคจाเคฎ เคเคจीเคฏเค• (ENIAC) เคนै।

● เคตिเคถ्เคต เค•ा เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ा เคจाเคฎ เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ (Internet) เคนै।

เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ्เคธ เค•ी 5 เคชीเคข़िเคฏाँ เคตिเค•เคธिเคค เค•ी เค—เคฏी เคนै।

• เคชเคนเคฒी เคชीเคข़ी เค•े เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคจिเคฐ्เคตाเคค เคŸ्เคฏूเคฌ เคช्เคฐเคฏुเค•्เคค เคนोเคคा เคนै।

เค†เคงुเคจिเค• เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคช्เคฐाเคฏः เคธेเคฎी เค•เคฃ्เคกเค•्เคŸเคฐ เคฎेเคฎोเคฐी ( เคธ्เคฎเคฐเคฃ เคถเค•्เคคि) เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคी เคนै। ●

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฌोเคฐ्เคก เคฎें เค•ुเคฒ เค†เค  เคธंเคฏोเคœเค• เคนोเคคे เคนैं।

• 1 เค•िเคฒो เคฌाเค‡เคŸ (KB) 1024 เคฌाเค‡เคŸ เค•े เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคนोเคคा เคนै।

1 MB เคฏा เคฎेเค—ाเคฌाเค‡เคŸ (Mega Byte) 1024 KB (เค…เคฐ्เคฅाเคค् 1MB = 1024 KB) เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคนोเคคा เคนै।

1 GB เคฏा เค—ीเค—ा เคฌाเค‡เคŸ 1024 MB เค•े เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคนै।

•● เคธूเคšเคจा เค•े เค†เค—เคฎเคจ เคเคตं เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ เค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค SNOBOL เคตिเคถिเคท्เคŸ เคญाเคทा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคนोเคคा เคนै। เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ी เคœाเคจे เคตाเคฒी เคช्เคฐเคšाเคฒเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคตिเคจ्เคกोเคœ (WINDOWS) เคนै।

• USENET เคธเคญी เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏों เค•ो เคเค• เคธाเคฅ เคœोเคก़เคจे เค•ी เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคนै।

• เคœเคฌ เค•िเคธी เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•ा เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคงाเคฐเค• เค…เคจ्เคฏ เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค•े เคธाเคฅ เคœुเคก़เคคा เคนै, เคคो เค‰เคธे เค—ेเคŸเคตे (Gateway) เค•เคนเคคे เคนैं।

• เค‡เคจ्เคŸेเคฒ เค•ा เค…เคงुเคจाเคคเคจ เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ Pentium-iv เคนै।

• เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคชเคฐ เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคชुเคธ्เคคเค• เคŸेเคก เคจेเคฒ्เคธเคจ เคจे เคฒिเค–ा।

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคชเคฐ เคฒिเค–ी เคชुเคธ्เคคเค• เคธोเคฒ เค‘เคซ เคจ्เคฏू เคฎเคถीเคจ (เคฒेเค–เค• - เคŸैเคธी เค•िเคกเคฐ) เค•ो เคชुเคฒिเคค्เคœเคฐ เคชुเคฐเคธ्เค•ाเคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा।

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคช्เคฐเคฅเคฎ เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคเคฃ्เคก เค†เคŸोเคฎेเคถเคจ เคนै।

● เคช्เคฐเคฅเคฎ เค˜เคฐेเคฒू เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•เคฎोเคกोเคฐ VIC/20 เคนै।

• เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคญाเคทा เคธंเคธ्เค•ृเคค เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐीเค•ृเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค†เคธाเคจ

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ เค•ी เคธूเคšी เค•ी เคฎेเคจ्เคฏू (Menu) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

• เคกेเคŸा เคช्เคฐोเคธेเคธिंเค— เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै - เคตाเคฃिเคœ्เคฏिเค• เค‰เคชเคฏोเค— เค•े เคฒिเค เคœाเคจเค•ाเคฐी เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐเคจा।

• เคฐिเค•ाเคฐ्เคก्เคธ เค•ा เคธंเค—्เคฐเคน เคซाเค‡เคฒ (File) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เคกिเคœिเคŸเคฒ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เค•ाเคฐ्เคฏ เคชเคฆ्เคงเคคि เค—เคฃเคจा เค”เคฐ เคธिเคฆ्เคงांเคค เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนै।

● เคตिเคถ्เคต เค•ा เคช्เคฐเคฅเคฎ เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคกिเคœिเคŸเคฒ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฏूเคจीเคตेเค• (UNIVAC) เคฅा।

● เคซोเคฐเคŸ्เคฐॉเคจ เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎเคจ เคนेเคคु เคตिเค•เคธिเคค เค•ी เค—เคˆ เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคญाเคทा เคนै।

• เคนिเคจ्เคฆी เค•เคฎाเคฃ्เคก เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคญाเคทा เคช्เคฐเคฆेเคถ เคนै।

เค•ोเคฌोเคฒ เค‰เคš्เคš เคธ्เคคเคฐीเคฏ เคญाเคทा (HLL) เค…ंเค—्เคฐेเคœी เคญाเคทा เค•े เคธเคฎाเคจ เคนै। เค•ोเคฌोเคฒ เคญाเคทा เคฎें เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เค‰เคชเคฏुเค•्เคค เคกॉเค•्เคฏूเคฎेเคจ्เคŸेเคถเคจ เคธंเคญเคต เคนै। • •

เค…เคจुเคตाเคฆเค• เค•ी เค…เคธेเคฎ्เคฌเคฒी เคญाเคทा เค•ी เคฎเคถीเคจ เค•ोเคก เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคा เคนै เค…เคธेเคฎ्เคฌเคฒเคฐ (Assembler) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เค…เคจुเคตाเคฆ เคช्เคฐोเค—ाเคฎ เคœो เค‰เคš्เคšเคธ्เคคเคฐीเคฏ เคญाเคทा เค•ा เคจिเคฎ्เคจเคธ्เคคเคฐीเคฏ เคญाเคทा เคฎें เค…เคจुเคตाเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै เค•เคฎ्เคชाเค‡เคฒเคฐ (Compiler) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เคฌेเคธिเค• (BASIC) เคญाเคทा เค•ी เคซोเคฐเคŸ्เคฐॉเคจ, เคเคฒเค—ोเคฒ, เคชाเคธ्เค•เคฒ เค†เคฆि เค•ो เคธिเค–ाเคจे เค•े เคฒिเค เคจींเคต เค•ा เคชเคค्เคฅเคฐ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคช्เคฐोเคธेเคธเคฐ เคšเคคुเคฐ्เคฅ เคชीเคข़ी เค•े เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคนैं।

• เคช्เคฐोเคฒोเค— (PROLOG) เคชंเคšเคฎ เคชीเคข़ी เค•े เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ी เคญाเคทा เคนै।

• เค‡เคจ्เคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก เคธเคฐ्เค•िเคŸ เคšिเคช เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคœेเฅฆ เคเคธเฅฆ เค•िเคฒ्เคฌी เคจे เค•िเคฏा।

• เค‡เคจ्เคŸीเค—्เคฐेเคŸेเคก เคธเคฐ्เค•िเคŸ เคšिเคช (ChIP) เคชเคฐ เคธिเคฒिเค•ॉเคจ (silicon) เค•ी เคชเคฐเคค เคนोเคคी เคนै।

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค…เคถुเคฆ्เคงि เค•ो เคฌเค— (Bug) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

● เคตเคฐ्เคท 1988 เคฎें C-DAC (Centre for Development of Advanced Computing) เค•ी เคชुเคฃे เคฎें เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•ी เค—เคˆ।


• เคชुเคฃे เค•े เคธी-เคกैเค• (C-DAC) เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคจे 28 เคฎाเคฐ्เคš 1998 เค•ो เคช्เคฐเคคि เคธेเค•เคฃ्เคก เคเค• เค–เคฐเคฌ เค—เคฃเคจा เค•เคฐเคจे เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคธे เคฏुเค•्เคค เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคชเคฐเคฎ10000 เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा เค‡เคธเค•े เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคฎुเค–्เคฏ เคถ्เคฐेเคฏ C-DAC เค•े เค•ाเคฐ्เคฏเค•ाเคฐी เคจिเคฆेเคถเค• เคกॉเฅฆ เคตिเคœเคฏ เคชीเฅฆ เคญाเคธ्เค•เคฐ เค•ो เคœाเคคा เคนै।

● เคญाเคฐเคค เคฎें เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคจेเคถเคจเคฒ เคเคฏเคฐोเคจौเคŸिเค•्เคธ เคฒेเคฌोเคฐेเคŸเคฐीเคœ (เคฌेंเค—เคฒुเคฐु) เคจे เคซ्เคฒो เคธाเคฒ्เคตเคฐ (FLO SOLVER) เคจाเคฎเค• เคธुเคชเคฐ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตिเค•เคธिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคซเคฒเคคा เคชाเคฏी เคฅी।

• เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคชเคฐ เคชเคฐเคฎाเคฃु เคชเคฐीเค•्เคทเคฃों เค•ो เคธเคฌเค•्เคฐिเคŸिเค•เคฒ เคชเคฐीเค•्เคทเคฃ (subcritical Test) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै ।

• เคฒेเคœเคฐ เคช्เคฐिเคจ्เคŸเคฐ เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เคคेเคœ เค—เคคि เค•ा เคช्เคฐिเคจ्เคŸเคฐ เคนै।

● IBM (International Business Machine) เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ी เคเค• เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ंเคชเคจी เคนै।

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตाเค‡เคฐเคธ เคเค• เคฎाเคจเคต เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคกिเคœीเคŸเคฒ เคชเคฐเคœीเคตी เคนै, เคœो เคซाเค‡เคฒ เคธंเค•्เคฐाเคฎเค• เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै।

เคตाเคˆ-เคŸू เค•े (Y-2k) เคธंเค•เคŸ เค…เคฐ्เคฅाเคค เค‡เคฏเคฐ เคŸू เคฅाเค‰เคœेंเคก ( Year 2000 crisis) เคคाเคฐीเค–ों เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคธเคฎเคธ्เคฏा เคฅी।

• Y-2k เคธंเค•เคŸ เค•ो เคฎिเคฒिเคฏเคจ เคฌเค— เคญी เค•เคนा เค—เคฏा। เคฎोเคกेเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ो เค†เคชเคธ เคฎें เคœोเคก़เคจे เค•ा เค‰เคชเค•เคฐเคฃ เคนै, เคœो เคŸेเคฒीเคซोเคจ เคฒाเค‡เคจ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคธे เคœुเคก़ा เคตเคน เคธंเค—เคฃเค• เคœเคนाँ เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคธूเคšเคจाเคँ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนो, เคธाเค‡เคŸ (site) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เคชाเคธ เคฏा เคฆूเคฐ เค•े เค•िเคธी เคธंเค—เคฃเค• เคฏा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เคธे เคธूเคšเคจाเคँ เคฎोเคกेเคฎ เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เค…เคชเคจे เคธंเค—เคฃเค• เคฎें เคฒाเคจे เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•ो เคกाเค‰เคจเคฒोเคก (Download ) เค•เคนเคคे เคนै।

• เคชाเคธ เคฏा เคฆूเคฐ เค•े เค•िเคธी เคธंเค—เคฃเค• เค•ो เค…เคชเคจे เคธंเค—เคฃเค• เคธे เคธूเคšเคจाเคँ เคญेเคœเคจा เค…เคชเคฒोเคก (Upload) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

● เค•िเคธी เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฏा เค‰เคธเค•े เคนाเคฐ्เคก เคกिเคธ्เค• เคฏा เค•िเคธी เคšเคฒเคคे เคนुเค เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ (เคช्เคฐोเค—्เคฐाเคฎ) เค•ा เค…เคšाเคจเค• เค–เคฐाเคฌ เคนो เคœाเคจा เคฏा เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เคœाเคจा เค•ैเคถ (Crash) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

● เคญाเคฐเคค เคฎें เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ा เคตिเค•ाเคธ 1955 เคธे เค†เคฐंเคญ เคนुเค†।

• เคธाเค‡ंเคธ, เคฌेंเค—เคฒुเคฐु เคจे เคธिเคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ (Simputer) เคจाเคฎเค• เคนเคฅेเคฒी เค•े เค†เค•ाเคฐ เค•ा เคŸเคšเคธ्เค•्เคฐीเคจ เคตाเคฒा เคฌเคนुเคญाเคทी เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคตिเค•เคธिเคค เค•िเคฏा เคนै।

• เคญाเคฐเคค เคฎें เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐेเคฐिเคฏเคฎ (เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎंเคกเคฒ) เค•เคฐ्เคจाเคŸเค• เค•े เคฌेंเค—เคฒुเคฐु เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

• เค•ेเคฐเคฒ เค•े เคคिเคฐुเค…เคจเคจ्เคคเคชुเคฐเคฎ เคœिเคฒे เค•े เคตेเคฒ्เคฒाเคจाเคก เค—ाँเคต เค•ो เคญाเคฐเคค เค•ा เคชเคนเคฒा เคชूเคฐ्เคฃเคฐूเคชेเคฃ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐीเค•ृเคค เค—ाँเคต เค˜ोเคทिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

• เคชเคฐ्เคธเคจเคฒ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ (PC), เคนोเคฎ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ, เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐाเคจिเค• เคกाเคฏเคฐी (เคฏा, เคฌ्เคฐीเคซเค•ेเคธ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ) เค†เคฆि เคฎाเค‡เค•्เคฐो เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนैं।

เคฎाเค‡เค•्เคฐो เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เคฎें เคช्เคฐเคšเคฒिเคค เค•ुเค› เคช्เคฐเคšाเคฒเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฒी (Operating system) เคนैं - CP/M, Mac OS (Apple), DOS, ProDOS, MS/DOS/PC.DOS, XENIX, UNIX, LINUX เค†เคฆि । DOWS,

• CPU เค•ी เค—เคคि เค•ो เค•्เคฒॉเค• เคธ्เคชीเคก (clock speed) เค•เคนเคคे เคนैं।

● เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคช्เคฐเคฏोเค—เค•เคฐ्เคคा เคฆ्เคตाเคฐा เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•ो เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เค•เคฎांเคก (Command) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

● เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธ्เคฅाเคจों เคชเคฐ เคธ्เคฅाเคชिเคค เคŸेเคฒीเคซोเคจ เคฒाเค‡เคจों เค…เคฅเคตा เค‰เคชเค—्เคฐเคนों เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคธाเคฅ เคœुเฅœे เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เค•ा เคจेเคŸเคตเคฐ्เค• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ (INTERNET) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै।

• เค‡ंเคŸเคฐเคจेเคŸ เคชเคฆ्เคงเคคि เคฎें เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคธूเคšเคจाเคँ เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐों เคฎें เคญเคฐी เคนोเคคी เคนै, เค‡เคจ्เคนें เคคเค•เคจीเค•ी เคญाเคทा เคฎें เคตेเคฌ เคธเคฐ्เคตเคฐ (Web Server) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

• เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•เคฎ्เคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฎें เคจिเคนिเคค เคœाเคจเค•ाเคฐी เค•ो เคนोเคฎ เคชेเคœ (Home Page ) เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै।

Mama Ji Naukari Adda - E4you.in